Atuagagdliutit - 22.08.1995, Page 17

Nr. 65 • 1995
17
7^Éaapsgps(/^/a É/É
GRØNLANDSPOSTEN
KNR TV-kkullu
All. Sechmann Rosbach, Nuuk
Soqutigittaaimeruimgilaq
All.rLevi Petersen, Sisimiut
Ukiuni Kalaallit Nunaata pi-
orsaleruttorfiani peqataalluni
eqqarsaammernarpoq aasaq
pisimasoq qiviarlugu.
Tassami aasaq Kalaallit
Nunaat pisortatigoortumik
arsamik nunanut allanut u-
nammisaqattaarpoq. Qeqer-
taaqqat allat peqatigalugit.
Assorsuaq avaanngusuutigi-
simavara taamaallaat radiuk-
kuinnaq aallakaatinneqarma-
ta, nunanut allanut unammi-
sartutta arsartaqattaarnerini.
Uangami kalaaliullunga
pingaartilluinnartariaqarpara
nunanut allanut unammisart-
up kalaallip unamminera
malinnaaffigiissallugu.
KNR-TV-kkut aamma soqu-
tigineqarnerusariaqarpoq
pingaartilluinnartariaqarluni,
tusagassiutiniit malinnaavi-
gineqarnissaa uani pivara
Sisimiuni inissiani ineqartut
peqatigiiffianni aallartitat
sinniisaat allagaaqaasiorsi-
mapput, suleqatigiit sinnerlu-
git Hans L. Larsen ima allap-
poq:
A/G nr. 59, 1995 INI A/S-
imi atorfilik Andreas Olsen
allaatigisaqarpoq inissiani
attartortitsisut attartortullu
akornanni paatsooqatigiin-
nermik pissuteqartumik pis-
sutsit taama ittut saqqum-
mertariaqalersimasut. Paasi-
sat najoqqutaralugit Andreas
Olsen aatsaat julip 1-ani
1995 INI A/S-ip allaffiani
atorfmippoq, taamaattumillu
ineqartut peqatigiiffianni pis-
sutsit ilisimasaqarfiginngi-
villugit. Taamaattumik A/G-
mik atuartartut eqqortumik
ilisimatikkumallugit naqqiis-
suteqassaagut.
Sisimiuni »Inissiarsuarni
Peqatigiiffiit« 1993-ip inger-
lanerani pilersikkiartuaar-
neqarsimapput. Manna tikil-
lugu illoqarfiup immikkoor-
tortaani assigiinngitsuni na-
jugaqartut tamakkiusarlutik
peqatigiiffittut ingerlalersi-
mallutik. - Aallarteqqaarnit-
sinnili Ilulissani 1994-imi
ataatsimeersuamermi isuma-
qatigiissut malillugu ingerla-
simavugut, taamanili manna
tikillugu pappiaqqat najoq-
qutassiat Sisimiuni illoqar-
nermut allaffeqarfimmiit
nassiussorneqaannartarsi-
mapput inuit tikillugit paasi-
KNR-TV. Kissaatima anner-
sarissavaat nunanut allanut
tullianik unammisoqalerpat
unammisut tamakkerlugit
TV-kkut aallakaatinneqar-
sinnaanissaat. Pingaartilluin-
nartariaqaratsigumi unammi-
sartut unammineri isigin-
naassallugit pingaartumik
Kalaallit Nunaata nammineq
erfalasuata amuneqarnera
aamma inuiattut erinarsuutit-
ta atorneqarnera tusarnaas-
sallugu tusagassiutit aqquti-
galugit.
Misigisimasariaqalerpar-
put nammineq erfalasoqarlu-
ta aamma inuiattut erinarsu-
uteqarluta. Neriuppunga suli-
niuteqartoqarsinnaajumaar-
toq eqqarsaatima qaqugulu-
unniit naammassineqarsin-
naaneranut. Nuanninngilar-
mi takusinnaanagu erfalasup
sitsiniaanemik ilaqanngillu-
innartunik. INI A/S-ip piler-
sinneqarneratigut »Inissiani
Ineqartut Peqatigiiffii« pisor-
tatigoortumik pilersinneqar-
nissaat inassutigineqarpoq.
Taamanili manna tikillugu
inissiani ineqartorpassuit taa-
maallaat tusagassiuutitigut
ilaatigullu pappiaratigut nas-
siunneqartartutigut tusarler-
neqartarput.
Uaguinnaanngitsuni, illo-
qarfiilli ilarpassuini attartor-
titsisut attartortullu akornan-
ni suleriaasissat manna tikil-
lugu paatsuungassutigineqar-
tuarput. Ajomaqaaq pappia-
raannartigut sullissineq i-
ngerlanneqarsinnaanngilaq.
Aallaqqaataaniilli pilersitas-
saasimagaluartoq sulisut, tas-
sa peqatigiiffmni siulersuisut
pikkorissartinneqarnissaat
suli maannakkkut pisiman-
ngilaq. Pissutsit taamatut i-
ngerlajuaannassappata sule-
qatigiilluamissamik pisortat
eqqartortuagaat timitaler-
neqarsinnaanngilaq.
Tamatumunnga uppemar-
saatissat ilaat allagaqarnit-
sinnut tunngaviusoq erseq-
qissassavara; 1995-ip allar-
tinnerani aningaasartuutis-
satsinnut pilersaarusiaq Sisi-
miuni allaffeqarfimmut tun-
niussimavarput, aningaasat
atugassavut tunniukkumane-
qanngikkallarput, sunali peq-
qutaasoq taaneqanngilluin-
narluni. - Sisimiuni illoqar-
inuiattut erfalasuma amune-
qarnera takusinnaasarnagu,
naak allaat pisortatigoortu-
mik Kalaallit Nunaat nuna-
nut allanut unammigaluar-
toq.
Allaanngilagummi inuiat-
tut nammineq erfalasoqan-
ngitsut aamma erinarsuute-
qanngitsut, pissutsit taamaat-
tut qaangerneqartariaqaler-
put, oqarsinnaasariaqalerpu-
gut uagut nammineq inuiat-
tut erfalasoqarpugut aamma
erinarsuuteqarpugut.
nermut allaffeqarfiup suku-
miisumik paasisinnaanngim-
matigut INI A/S-imi sulisut
marluk saaffigisimavagut
allaffeqarfiup suleqatikkumi-
naannera pillugu erseqqin-
nerusumik nassuiaateqaqqul-
lugit.
Ulloq 9. juni 1995, Flem-
ming Schandorff siunnersor-
tilu Magdalene Fontain INI
A/S-imeersut Ineqartut Peqa-
tigiiffiini siulersuisunik
ataatsimeeqatiginnipput.
Aatsaallu taamanikkut paasi-
tinneqarpugut nutaamik aala-
jangersagaliortoqarsimasoq,
taannalu atulersitaasimasoq
atsiorneqarluni 29. december
1994. - Januarillu 1-iani
1995 inatsisitunit atortussan-
ngortitaasimalluni. Erseqqis-
sassavara Ineqartut Peqati-
giiffii aalajangersakkamik
taassuminnga ilisimatinne-
qanngisaannarsimammata,
tamanna assorujussuaq ajuu-
saamarpoq, tamanna Sisimi-
uni allaffeqarfiup suliassami-
nik sumiginnaaneranik taa-
neqartariaqarpoq, paatsoo-
qatigiinnermik pissuteqann-
gilluinnartoq. Taamaalillutik
Ineqartut Peqatigiiffiini suli-
assatut pilersaarutigut ukiup
affaa sinnerlugu kinguarput
uagut pisuussutiginngisatsin-
nik.
Attartortitsisut tungaanniit
suleqatigiinnissaq pingaar-
tinneqaqaaq, taamaattoqas-
sappat suliassaq siulleq, tassa
peqatigiiffmni sulisut piaar-
tumik pikkorissartinneqar-
nissaat. Tamannalu suli pisi-
manngilaq.
AG-mi normu 59-imi Samu-
el Knudsen Kalaallit aap-
palartuata atorneqarnera pil-
lugu allagaqarpoq, qallunaal-
lu aappalaartuata illoqarfinni
nunaqarfinnilu atugaaval-
laamera avoqqaaralugu. Sa-
muel Knudsen-ip allagaqar-
nermini qallunaat aappalaar-
tuata atugaajuameranut suna
pissutaasorigini oqaatigina-
gu, taassuminngalu atuisuu-
sugut soqutigittaatsutut taa-
jumanerunnguatsiarluta.
Uanga siusinnerusukkut
aappalaartoq pillugu allaga-
qarninni pissutigitippara eq-
qunngitsuusorisannik partii-
lersorluni aalajangigaanera.
Februarip 14-ani 1985-imi
Inatsisartut aalajangiinialer-
mata Atassummut ilaasortat
aqqanillit qinersisartut isu-
Af Philip Lauritzen
Det glæder mig utroligt, hvis
det - som omtalt i AG den 3.
august ’95 - endelig vil lyk-
kes at få filmatiseret den fan-
tastiske historie om Minik
fra det gamle Thule. Allerede
da jeg i 1986 skrev min bog
om Miniks spændende men
også uhyggelige og tanke-
vækkende skæbne mellem to
kulturer - et tema, mange i
Grønland kender den dag i
dag - håbede jeg, at hans liv
kunne ende som en film.
AG skriver ganske rigtigt,
at der ialt er udgivet tre for-
skellige bøger om Minik, og
at vi - forfatterne af hver
vores bog - arbejdede paral-
lelt.
Derimod er det direkte
opdigtet sladder, når AG
skriver, at »onde tunger ville
vide, at både Philip Lauritzen
og Ken Harper havde pum-
pet Rolf Gilberg for materia-
le«.
For mit eget vedkommen-
de kan jeg sige, at selvom jeg
mange gange har talt med
Gilberg i hans egenskab af
offentligt ansat videnskabs-
mand (museumsinspektør på
Nationalmuseet i Køben-
havn) om Minik, fik jeg net-
masioqqaarneqarnissaannik
piumasaqaraluarput, aalaja-
ngiinermilu akerliullutik
taassillutik. Tamanna ukiua-
lunnik sioqqullugu aappa-
laartussatut siunnersuuter-
paalussuit naleqqulluartut a-
tuisussanut saqqummiuteq-
qaallannguarnagit pasinapi-
luttumik maanna kalaallit
aappalaartuat atuuttussan-
ngortinneqarpoq.
Taamanikkullu partiimut
Siumumut amerlanerussute-
qartitsisoq IA, partiinngomi-
arnermini inuinnaat oqartus-
saaqataanerunissaannik nilli-
aateqartuartoq Atassutikkut
siunnersuutaagaluannut isu-
maqataanngilaq.
Taamanikku aalajangemeq
kukkunerusimasoq kingusin-
nerusukkut paasineqarsima-
op ikke noget som helst at
vide. Længe var jeg helt uvi-
dende om, at Gilberg var
interesseret i Minik, fordi
han intet sagde om det, men
blot svarede, at han næsten
intet vidste. Jeg holdt ham
fortløbende informeret om
mit arbejde, og først langt
senere fik jeg et brev fra
ham, hvori han bad mig lade
være med at skrive om
Minik, hvilket jeg undlod i
flere år. Efter en årrække fik
jeg tilfældigvis en række for
mig helt nye oplysninger, og
igen informerede jeg Gil-
berg.
Der var på det tidspunkt
gået over seks år, hvor Gil-
berg konsekvent havde holdt
alle oplysninger for sig selv,
og jeg mente ikke, han i al
evighed kunne »eje« selve
historien om Minik.
Desuden arbejdede han på
Miniks historie for at lave en
doktordisputats, altså et
højvidenskabeligt værk,
mens jeg ville fortælle histo-
rien om Minik netop som en
film eller en TV-serie, så alle
nemt kan være med.
To vidt forskellige formål,
og at Gilbergs værk blev kas-
gunarpoq, taamaattumik
1990-ikkut aallartinneranni
inuiattut erinarsuuteqarnis-
saq Inatsisartuni oqallisigi-
neqalermat Siumup oqalut-
tua siulliulluni oqarpoq aala-
jangigassaq taama pingaarti-
gisoq inuiaqatigiinnut taasis-
sutigitittariaqartoq. Taamaat-
tumik Siumukkormiut aperi-
sariaqarput aappalaartorput
inuiattut erinarsuutissatsin-
niit soqutaanginnerutinne-
raat.
Danmarkilu naalagaaffe-
qatigiitsilluta Danmarkip er-
falasuata atorneqannginnis-
saanik inatsiseqalernavian-
ngilagut, ajoraluartumilli i-
natsiseqalernissarput aam-
malissaaq Samuap angume-
rissaneraa eqqoriassanngila-
seret som disputats kunne
ingen vide.
Efter mere end 15 år fik
han lavet sit meget detaljere-
de værk, men i den lange
periode gav han i hvert fald
ikke oplysninger videre.
Tværtimod.
Så de onde tunger, AG
gerne vil bringe videre, er
virkelig onde, fordi de intet
har med sandheden at gøre.
For mig var det en spænd-
ende journalistisk opgave på
linie med mange andre, og
der er intet mærkeligt i, at
netop en så enestående histo-
rie fører til flere forskellige
bøger. Mange betydeligt
mindre interessante menne-
sker har fået skrevet flere
biografier om sig - ofte hver
med deres holdninger og for-
tolkninger.
Fælles for alle tre bøger er
dog, at de ikke bringer løgne-
historier som AGs »onde
tunger«.
AG beklager fadæsen og
håber, at sagen hermed mis-
forståelsen er rettet.
Venlig hilsen,
■ Paatsooqatigiinnermik
pissuteqanngilluinnarpoq
ra.
De onde tunger lyver