Fréttablaðið - 28.07.2005, Blaðsíða 22

Ég hefi undanfarið fylgst með
umræðunni um klám eða kyn-
lífsvæðinguna svokölluðu á síð-
um blaðanna og á internetinu.
Hefir mér fundist hún skiptast í
tvo hópa sem eru á öndverðum
meiði. Annar lítur á nekt (það að
tína af sér spjarirnar á þar til
gerðu sviði við taktfasta tóna) og
kynlífstengda þjónustu sem mis-
notkun. Hinum hópnum finnst
það vera val hvers og eins hvort
einhver noti líkama sinn sér til
framdráttar og lítur á kynlíf og
klám sem hverja aðra söluvöru.
Báðir þessir hópar falla í gryfju
einfaldana. Fyrri hópurinn gerir
sig sekan um að horfa framhjá
því að mannskepnan hefir marg-
víslegar „afbrigðilegar“ til-
hneigingar. Tilhneigingar sem
veita fólki fullnægju sem aðrir
en innvígðir eiga e.t.v. erfitt
með, eða reyna ekki, að skilja.
Við skulum orða það þannig að
hugsanlega eru ekki allir sem
nota líkama sinn sér til fjárhags-
legs uppihalds fórnarlömb.
Hugsanlega líkar þeim að fal-
bjóða líkama sinn þeim er borga
vill. Fólk hefir víst eins fjöl-
breyttan smekk og það er margt.
Seinni hópurinn gerir full lítið
úr því að manneskjan hefir ekki
alltaf töglin og hagldirnar í lífi
sínu. Stundum eru völdin tekin
af henni í formi kynlífsþrælkun-
ar og stundum taka aðstæðurnar
völdin í sínar hendur og kippa
undan henni fótunum, eins og
gerist er fólk veikist af tiltölu-
lega samfélagslegum sjúkdóm-
um; alkóhólisma, spilafíkn eða
kynlífsfíkn. Nú er ég ekki beint
að leggja kynlífsvæðinguna að
jöfnu við þessa sjúkdóma heldur
það að máski liggur eitthvað
annað að baki því að gerast nekt-
ardansari (eða taka þátt í kyn-
lífsvæðingunni) en einskær
gleði yfir því að geta glatt áhorf-
endur með list sinni eða þjónu-
stað kynlífsþurfandi einstak-
linga. Auðvitað á hver og einn að
fá að hafa sínar „perversjónir“ í
friði svo framarlega sem þær
skaða ekki aðra. Einnig er það
alkunna að of mikil bæling,
hvort sem það lýtur að líkams-
birtingum eða öðru, er ekki til
góðs. Það sem bælt er leitar
alltaf út á einn eða annan hátt.
Aftur á móti verður svo að
vara sig á þeim skilaboðum sem
kynlífsvæðingin felur í sér, því
hún klárlega hampar ekki öllum
líkamsformum heldur býr til
frámunalega líkamsstaðla og
hlutgerir fólk, þá einkum og sér
í lagi kvenfólk.
Og hversu langt má svo kyn-
lífsvæðingin ganga? Á hún að fá
að ganga svo langt að það verði
eðlilegt fyrir foreldra að svara,
aðspurðir hvað barnið þeirra
geri, „krakkinn minn...hann
dansar nakinn uppi á sviði og
eru nærbuxur hans stútfullar af
peningum eftir hvern dans.“ Og
hvað með andstæðingana?
Hversu langt vilja þeir ganga? Á
að meina fólki að hafa „perver-
sjónir“ sem ekki eru taldar kór-
réttar? Perversjónir sem hugs-
anlega veita fólki gleði og
ánægju? Hér eru engin svör
veitt en því hafnað að mann-
skepnan sé jafn einföld og oft-
lega er gert ráð fyrir. ■
Það er ömurlegt að þurfa að keppa
við ríkisfyrirtæki vegna þess að þau
njóta sjálfkrafa forgjafar og sér-
stöðu vegna eiganda síns. Öll jafn-
ræðis- og samkeppnissjónarmið
mega sín einskis vegna þess að
valdhafarnir hafa ákveðið að við-
komandi fyrirtæki skuli vera í
rekstri á kostnað og áhættu skatt-
borgarana sama hvað það kostar og
hafa jafnvel breytt lögum til að þau
henti ríkisfyrirtækjum betur!
Valdhafar og ríkisfyrirtæki hafa
margoft orðið uppvís að því að mis-
nota stöðu sína og beita sér af fullu
afli eins og um einkafyrirtæki sé að
ræða en ekki opinber þar sem gæta
skal hófs vegna forgjafar og sér-
stöðu eigandans. Bendi ég sérstak-
lega á RÚV, Símann og Póstinn. Hér
skal tekið dæmi af Póstinum. Fyrir
nokkrum árum rak undirritaður lít-
ið fyrirtæki í samkeppni við Póst-
inn, í dreifingu á fjölpósti, sem
starfaði á þeim 5% hluta markaðar-
ins sem ekki var háður einkarétti
ríkisins, sem ríkisfyrirtækinu Póst-
inum var úthlutað, og var sú þjón-
usta virðisaukaskattsskyld. Fljót-
lega varð okkur ljóst að Pósturinn
var ekki að skila virðisaukaskatti og
hafði ekki gert árum saman. En allir
vita að ef þjónusta er veitt sem ber
að innheimta virðisaukaskatt af
skal skila skattinum hvort sem við-
komandi fyrirtæki innheimtir hann
sérstaklega eða ekki. Vöktum við at-
hygli skattayfirvalda á þessum um-
fangsmiklu „skattsvikum“ Póstsins,
en þau aðhöfðust ekkert. Þegar við
sáum að ekkert yrði aðhafst ákváð-
um við að senda stjórnsýslukæru á
Ríkisskattstjóra fyrir að sinna ekki
embættisskyldum sínum sem og við
gerðum. Og loksins fór eitthvað að
gerast, en ekki alveg það sem við
bjuggumst við, Ríkisskattstjóri
ákvað að taka okkur í skattrann-
sókn, ekki Póstinn! Var okkur tjáð
að um rökstuddan grun væri að
ræða fyrir rannsókninni og ógnað á
annan hátt. Þessi rannsókn fór
þannig að bókhaldinu var haldið í
um átta mánuði og síðan skilað at-
hugasemdalaust. Skilaboðin frá
valdhöfunum voru augljós. En við
höfðum rétt fyrir okkur varðandi
virðisaukaskattinn og sannaðist það
þegar Halldór Blöndal, þá sam-
göngumálaráðherra, gekkst nokkr-
um mánuðum síðar fyrir lagabreyt-
ingu á Alþingi þannig að öll póst-
dreifing varð undanþegin virðis-
aukaskatti. Lög eru aldrei afturvirk
en samt var Póstinum aldrei gert að
greiða vangoldinn virðisaukaskatt.
Við vitum öll hvað gerst hefði ef
einkafyrirtæki hefði ekki skilað
virðisaukaskatti uppá hundruð
milljóna króna. Ég tel það augljóst
að fyrirtæki í eigu ríkisins muni
alltaf njóta þess að valdhafarnir eru
þeirra megin og að valdhafarnir
muni alltaf misnota völd sín „sín-
um“ fyrirtækjum til framdráttar.
Öfunda ég ekki þá aðila sem standa
í rekstri á sviðum þar sem ríkis-
fyrirtæki eru sterk eins og t.d. í
sjónvarpi og útvarpi. Við þurfum
sterk einkarekin fyrirtæki til að
keppa við ríkisfyrirtækin, veita
þeim aðhald og þrýsta á framþróun
og samkeppnisúrbætur. Lengi lifi
Baugur Group og öll þessi frábæru
fyrirtæki í einkaeign sem þora.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Ótrúlegu búðanna. ■
28. júlí 2005 FIMMTUDAGUR22
fiurfum sterk einkarekin fyrirtæki
Ég tel fla› augljóst a› fyrirtæki í
eigu ríkisins muni alltaf njóta fless
a› valdhafarnir eru fleirra megin
og a› valdhafarnir muni alltaf
misnota völd sín „sínum“ fyrir-
tækjum til framdráttar. Öfunda ég
ekki flá a›ila sem standa í rekstri
á svi›um flar sem ríkisfyrirtæki
eru sterk, eins og t.d. í sjónvarpi og
útvarpi.
JÓN JARL ÞORGRÍMSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI
SKRIFAR UM SAMKEPPNI VIÐ RÍKIÐ
fia› sem bælt er leitar út
Nýjung!
fiú sér› strax
hvort fla› leynist óvæntur
gla›ningur í Engjaflykkninu
flínu!
Nýjasta Engjaþykknið
er komið í verslanir
Engjaþykkni með perum,
karamellu og morgunkorni
– gómsæt máltíð fyrir unga sem aldna.
Er vinningur
í lokinu?
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA

ÓLAFUR GUÐSTEINN KRISTJÁNSSON
BÓKMENNTAFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
KYNLÍF Fáir vestan Úralfjalla hefðu séð
svipmót með okkur Gunther. Við
vorum tíðir gestir á bókasafni aust-
ur í heimi eitt misseri og alltaf var
sama konan þar við afgreiðslu.
Hending ein réði því hvort konan
kallaði mig Gunther eða Jón. Við
vorum ekki óáþekkir að vaxtarlagi,
með líkt hár og báðir með gleraugu
en að öðru leyti svipaði okkur ekki
frekar saman en tveimur mönnum
teknum með slembiúrtaki úr þjóð-
skrá. En eins og menn vita austur í
heim þá eru allir Vesturlandabúar
eins og einungis á færi kunnáttu-
manna um útlendinga að þekkja þá í
sundur.
Þessi vandræði okkar Gunthers
hafa stundum rifjast upp þegar ég
fylgist með umræðu um fjarlæga
staði, öðru vísi fólk, lítt þekkta trú
og framandi menningu. Fjölda-
morðin í London og Írak kalla auð-
vitað á sterk viðbrögð, djúpa andúð
og einfaldar skoðanir. Gallinn við
einfaldar skoðanir á flóknum mál-
um er hins vegar sá að þær gefa
ekki góða mynd af veruleikanum.
Stóra einkennið á umræðu á Ís-
landi er að hlutir eru ræddir í sam-
hengisleysi og með tilviljanakennd-
um áherslum á aukaatriði og tækni-
leg málsatvik. Í umræðunni um
hryðjuverkin í London og Miðaust-
urlöndum er hins vegar öllu bland-
að saman og það oft af sömu ástæðu
og kínverskum bókasafnsverði
sýndist við Gunther vera tvífarar.
Menn tala til að mynda um múslima
eins og þar sé um að ræða hóp
manna sem sé svona en ekki hinseg-
inn og um Arabaheiminn eins og þar
sé um að ræða eitt land með líku
fólki.
Þegar IRA sprengdi sem mest í
London töluðu menn hins vegar
ekki um kaþólska hryðjuverka-
menn, né töluðu menn um kristna
hryðjuverkamenn í Bosníu eða um
dauðasveitir kristinna manna í Mið-
Ameríku eða í Líbanon. Hryðjuverk
og fjöldamorð kristinna manna í
nafni kristinna samfélaga segja
okkur auðvitað ekkert um kristna
trú en menn láta hins vegar eins og
fólk úr brengluðustu afkimum sér-
trúarsafnaða innan islam séu skýr-
ar heimildir um trúarbrögð millj-
arðs manna.
Í þessari súpu verður minnsti af-
kimi lýsandi fyrir ímyndaða heild.
Margbrotin menning ólíkustu sam-
félaga verður að auðskilinni
flatneskju og óraflókin átök fara að
passa oní íslenskar skotgrafir. Súp-
an er hins vegar ekki sett í neitt
ytra samhengi. Menn segja að
sjálfsmorðsárásir megi skýra með
sérkennum islamskrar trúar. Hvað
með Tamíla á Sri Lanka sem ganga í
opinn dauðann og hafa blásýruhylki
með sér til frekari tryggingar? Eða
japönsku kamikaze-flugmennina?
Eða búddamunkana í Víetnam sem
kveiktu í sér til að mótmæla banda-
rísku leppstjórninni þar í landi? Eða
hvað um alla þessa ungu menn sem
þúsundum saman hafa gengið í
opinn dauðann í hefðbundnari stríð-
um á síðustu áratugum?
Sumir segja að sú vel þekkta
staðreynd að hryðjuverkamenn eru
yfirleitt betur menntaðir en foreldr-
ar þeirra og sjaldnast atvinnulausir
hnekki þeirri kenningu að hryðju-
verk eigi sér rætur í fátækt og von-
leysi. Með sama hætti mætti segja
að upprisa kommúnismans á sínum
tíma hafi ekkert haft með fátækt og
misrétti að gera úr því að Karl
Marx hafði það fínt í London og leið-
togar kommúnistahreyfinga voru
menntaðir millistéttamenn.
Ein vitlausasta kenningin um
hryðjuverk síðustu ára er þó líklega
sú að þau séu vegna andúðar
múslima á lýðræði Vesturlanda. Sú
kenning er í rauninni spegilmynd af
kenningum Osama bin Laden um
stríð okkar Gunthers og annarra
Vesturlandabúa gegn islam. Hún er
byggð á sams konar einfeldni og
samhengisleysi og leiðir því til
slæmra viðbragða.
Ef eitthvað er einfalt í þessu eru
það tvær staðreyndir. Önnur er sú
að alls staðar eru til öfgamenn sem
eru skeytingarlausir um líf sam-
borgara sinna. Hin er sú að slíkir
menn fá yfirleitt ekki marga til
fylgis við sig og eru því til lítilla
vandræða. Aðstæður í Írak og víðar
hafa hins vegar á síðustu árum
verið sniðnar að þörfum slíkra
manna og uppskera þeirra því ríku-
leg. Tilraun til skilnings á þeim að-
stæðum sem færa vondum mönn-
um fylgi til voðaverka er ekki
stuðningur við þá eða samúð með
málstað þeirra. Þvert á móti. Þetta
er eina leiðin til að berjast gegn
vonskunni. ■
fia› flókna og fla› einfalda
Í DAG
UMRÆÐA UM
HRYÐJUVERK
JÓN ORMUR
HALLDÓRSSON
Hry›juverk og fjöldamor› krist-
inna manna í nafni kristinna
samfélaga segja okkur au›vit-
a› ekkert um kristna trú en
menn láta hins vegar eins og
fólk úr brenglu›ustu afkimum
sértrúarsafna›a innan islam
séu sk‡rar heimildir um trúar-
brög› milljar›s manna.