Fréttablaðið - 12.10.2005, Blaðsíða 46

MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 2005 MARKAÐURINN22
F Y R S T O G S Í Ð A S T
Tekjuskattslækkanir ríkissjóðs að undanförnu hafa
að flestra áliti verið veruleg búbót fyrir launþega í
landinu. Eftir því sem skattar lækka meira ættu því
fleiri krónur að sitja eftir í launaumslagi skatt-
greiðenda. Miklar breytingar hafa orðið á skatt-
kerfinu á undanförnum árum. Tekjuskattsprósenta
fyrirtækja hefur lækkað úr fimmtíu prósentum nið-
ur í átján þannig að hún er ein sú lægsta á Evrópska
efnahagssvæðinu. En ekki síst er það tekjuskatts-
prósenta á tekjur einstaklinga sem tekið hefur tals-
verðum lækkunum. Ár frá ári hefur orðið töluverð
breyting þar á.
Það er þó ekki samdóma álit allra að tekjuskatts-
lækkanirnar hafi skilað sér beint í vasa launþeg-
anna. Félagið Andríki, sem meðal ann-
ars gefur út Vef-Þjóðviljann, kynnti á
dögunum samantekt sem félagið gerði
á skiptingu tekjuskatts og útsvars.
Í úttekt Andríkis kemur fram að ríki
leggi nú á 24,75 prósent í staðgreiðslu
en veiti svo persónuafslátt sem nemur
28.321 krónu á mánuði. Sveitarfélögin leggi hins
vegar á 12,98 prósenta útsvar en veiti engan per-
sónuafslátt. Þetta þýði að allir þeir sem hafi undir
125 þúsund krónur í mánaðartekjur greiði engan
tekjuskatt til ríkissjóðs en fullt útsvar til sveitar-
félagsins.
Í samantekt Andríkis kemur einnig fram að á
síðasta ári hafi um 67 prósent framteljenda greitt
almennan tekjuskatt í ríkissjóð en um 97 prósent
hafi greitt útsvar til sveitarfélaganna. Segir í
skýrslunni að sveitarfélögin hafi haft meiri stað-
greiðsluskatta af launþegum en ríkið. „Á síðasta ári
var meðalskatthlutfall almenns tekjuskatts til ríkis-
ins 12,5% eftir að tekið var tillit til persónuafslátt-
ar. Á sama tíma greiddu menn 13,1% að meðaltali í
útsvar til sveitarfélaga af tekjum sínum,“ segir í
samantektinni. Heildartekjur ríkisins af tekjuskatti
voru um 67,1 milljarður króna á meðan útsvar til
sveitarfélaganna var um 69 milljarðar. „Í þessu
ljósi telur Andríki mikilvægt að launþegar séu með-
vitaðir um þá miklu og vaxandi skattheimtu sem
sveitarfélögin stunda af launatekjum einstaklinga.“
Tekjuskattsprósenta einstaklinga var 26,41 pró-
sent á árinu 2000 en er nú eins og áður segir 24,74
prósent og hefur því lækkað um 1,67 prósentustig.
Á sama tímabili hefur útsvar til sveitarfélaganna
vaxið frá 11,96 prósentum í 12,98 prósent eða um
1,02 prósentustig.
Áður hefur verið sýnt fram á það að enda þótt
skattprósentan hafi lækkað þegar um tekjuskatt ein-
staklinga er að ræða hafi tekjur ríkis-
sjóðs hækkað. Það sama má segja um
tekjuskatt ríkisins af fyrirtækjum. En
hvað leggur Andríki til að verði gert?
Andríki bendir á að ein leið til þess
að launþegar átti sig á hvert skattar
þeirra renna sé að sundurliða á launa-
seðlum fyrirtækja og stofnana hvernig staðgreiðsla
og útsvar skiptist milli ríkis og sveitarfélaga.
Þannig munu launþegar skynja hvert tekjur þeirra
renni. Með því að nota meðalútsvar sveitarfélaga
megi sýna skiptinguna á einfaldan hátt á launaseðli.
Indriði H. Þorláksson ríkisskattstjóri tók dræmt
undir tillögur Andríkis í sjónvarpsfréttum á dögun-
um og sagði að slíkt væri óframkvæmanlegt nema
með mjög miklum reiknikúnstum og að launaseðill
gæti aldrei gefið rétta mynd af slíku og ruglaði fólk
frekar en annað.
Hvað sem skoðun hans líður má telja að sú um-
ræða sem Andríki hefur komið af stað geti verið
áhugaverð, ekki síst þegar og ef menn vilja meta
hvort þeir þiggja meiri þjónustu af ríkinu eða sveit-
arfélögunum fyrir þá skatta sem þeir borga.
M Á L I Ð E R
Útsvar
sveitarfélaga
Hafa sveitarfélögin hækkað út-
svar sitt á meðan ríkið hefur
lækkað skatta?
Sveitarfélögin hafa svigrúm til
álagningar útsvars sem er á bil-
inu 11,24% upp í 13,03%. Á ár-
inu 2004 var meðalútsvar í
landinu 12,83%
en hækkaði í
12,98% fyrir árið
2005. Munaði þar
mest um að
Reykjavíkurborg
hækkaði út-
svarsprósentu
sína upp í há-
mark. Á árinu
2005 lækkaði rík-
ið tekjuskatts-
álagningu sína
um eitt prósentu-
stig. Ríkisvaldið
hefur mikil áhrif
á útgjaldaþörf
sveitarfélaganna
þar sem verkefni
þeirra og skyld-
ur við íbúana eru
að miklu leyti
ákveðin með lög-
um og reglugerð-
um. Oft hefur
ríkið aukið við
verkefni sveitar-
félaganna án þess að tekju-
stofnar hafi fylgt með. Þá hafa
sum sveitarfélög haft þann
möguleika að hækka útsvarið á
meðan önnur hafa þegar lagt á
hámarksútsvar. Þegar grunn-
skólinn var fluttur til sveitar-
félaganna árið 1996 þá hækkaði
útsvarsálagning sveitarfélag-
anna og jafnhliða lækkaði
tekjuskattsálagning ríkisins þar
sem fjármunir fylgdu með
verkefninu frá ríki til sveitar-
félaga.
Hvernig ráðstafa sveitarfélögin
útsvarinu?
Útsvarið er nýtt til að fjár-
magna þá þjónustu sem sveitar-
félögunum er gert skylt að
veita íbúunum, svo sem rekstur
grunnskólans, rekstur leikskól-
ans að stærstum hluta, félags-
þjónustu sveitarfélaga, bruna-
varnir, umferðar- og samgöngu-
mál, hreinlætismál og æsku-
lýðs- og íþróttamál svo dæmi
séu tekin.
Félagið Andríki bendir á í nýrri
skýrslu að flest bendi til þess að
sveitarfélög muni
halda áfram að
hafa skattalækk-
anir af launa-
mönnum. Er það
svo?
Sveitarfélögin
verða að hafa
tekjustofna í sam-
ræmi við þau
verkefni sem
þeim eru falin af
hálfu ríkisins. Það
eru verkefni sem
varðar þjónustu
við íbúana sam-
kvæmt lögum og
reglugerðum. Á
meðan ríkisvaldið
léttir ekki ein-
hverjum verkefn-
um af herðum
sveitarfélaganna
er erfitt að sjá að
sveitarfélögin geti
lækkað skattinn-
heimtu sína enda
þótt ríkisvaldið lækki sína
skattheimtu. Ég get ekki tekið
undir orðalagið „að hafa skatta-
lækkanir af launamönnum“ þar
sem svigrúm sveitarfélaganna
til hækkunar útsvars er því
sem næst ekkert eins og áður
kemur fram.
Getur verið hagstætt fyrir ein-
staklinga að flytja sig á milli
sveitarfélaga til að losna við of
háar útsvarsgreiðslur?
Það eru örfá sveitarfélög í
landinu með útsvarsálagningu í
lágmarki eða 11,24%. Ef fólk
flytti búsetu til þessara sveitar-
félaga myndi það þýða lægri
útsvarsgreiðslur en á móti
kemur að það getur ýmislegt
annað vegið þar á móti þannig
að það er spurning þegar upp
er staðið hve hagstætt þetta
yrði.
Sveitarfélög hafa
skyldur við íbúana
T Ö L V U P Ó S T U R I N N
Til Gunnlaugs
Júlíussonar
sviðsstjóra hag- og
upplýsingasviðs íslenskra
sveitarfélaga
Hirða sveitarfélögin
skattalækkanir ríkissjóðs?
Félagið Andríki, sem meðal annars gefur út Vef-Þjóðviljann á netinu,
kynnti á dögunum skýrslu þar sem félagið veltir því upp hvort hægt verði
að sundurliða útsvar til sveitarfélaga og tekjuskatt til ríkissjóðs á launaseðl-
um. Hjálmar Blöndal kynnti sér skýrsluna.
ÁRNI M. MATHIESEN NÝSKIPAÐUR FJÁRMÁLARÁÐHERRA Hann kynnti á dögunum sitt fyrsta fjárlagafrumvarp sem fjármálaráð-
herra. Í fjárlagafrumvarpinu er gert ráð fyrir frekari skattalækkunum á tekjuskattsprósentu einstaklinga. Skyldu sveitarfélögin hirða hana af
launþegum með hærra útsvari?
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/S
te
fá
n
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.