Tíminn - 22.08.1975, Síða 7

Föstudagur 22. ágúst 1975
TÍMINN
7
„GAMAN AÐ SJÁ
HVAÐ VESTUR-
ÍSLENZKU BÆND-
URNIR BÚA VEL"
Jónas Jónsson ritstjóri segir fró
bændaförinni til Kanada
— ÞAÐ eftirminnilegasta úr ferð-
inni er hve islendingabyggðirnar
eru öflugar og fólkið þar sam-
hent. Þátttakendur voru sifellt að
hitta frændur sfna. Einnig var
ferðin lærdómsrík fyrir okkar
bændur og þeir geta dregið af
henni sínar ályktanir um ýmis-
legt, þótt ekki séu sömu aðstæð-
urnar hér og i Kanada. Þótti
mönnum margt til fyrirmyndar I
búskapnum vestra en annað ekki.
T.d. er félagskerfi landbúnaðar-
ins hér betra en þar, enda játuðu
kanadisku bændurnir þvi, að þeir
hefðu ekki með sér nægilega sterk
samtök.
Svo fórust Jónasi Jónssyni, rit-
stjóra Freys, orð i viðtali við
Timann, en hann var meðal þátt-
takenda i bændaförinni héðan til
Kanada i tilefni af 100 ára byggð
Islendinga þar i landi. Ferðinni
lauk þann 19. ágúst, en hún var
farin á vegum Búnaðarfélags fs-
lands og Stéttarsambands bænda.
Aðalfararstjóri var Agnar
Guðnason ráðunautur. En Helgi
Austmann aðstoðarlandbúnaðar-
ráðherra i Manitóbafylki annað-
ist með miklum ágætum allan
undirbúning og skipulagningu
vestanhafs. Helgi átti fyrstur
hugmyndina að þessari bænda-
för, er hann var hér á ferð i fyrra
með öðrum Vestur-Islendingum.
( Þátttakendur i bændaförinni
voru 146 , meginhlutinn bændur
og konur þeirra, en nokkuð af
öðru fólki tengdu landbúnaðinum.
Þann 5. ágúst var flogið til
borgarinnar Calgary i Alberta-
fylki, og farið þaðan til Olds, sem
er stór búnaðarskóli, þar sem
dvalizt var fyrstu vikuna. Fyrstu
tvo dagana skoðuðu menn skól-
ann, umhverfi hans og búskap i
nálægum héruðum. Þar er ýmist
mikil kornrækt, sem sumir bænd-
ur stunda eingöngu og hafa þá
mikið undir, allt upp i 500-600
hektara. Þá er þarna mikil holda-
nautarækt og einnig mjólkur-
framleiðsla. En sumir bændur
stunda jöfnum höndum kornrækt
og mjólkurframleiðslu.
Klettafjöllin ógleymanleg
— Einn daginn fórum við vestur
i Klettafjöllin sjálf og kynntumst
þá alveg nýrri hlið á landinu,
sagði Jónas Jónsson,
— Þangaö til höfðum við verið
niðri á sléttunum, og aðeins séð til
fjallanna i fjarska. Við fórum
ákaflega fallega leið suður eftir
Klettafjöllunum Albertamegin.
Þarna var alveg stórkostlegt
landslag, mikilfenglegra heldur
en nokkurt okkar hafði séð, þótt
við teljum islenzkt landslag mik-
ilfenglegt.
Laugardaginn 9. ágúst fórum
við i heimsókn til islenzku bænd-
anna i nágrenni Markerville,
þorps Stephans G. Stephansson-
ar. Komum við m.a. til þorpsins
Innisfail, þar sem járnbrautar-
stöðin er, og borgarinnar Red
Deer. tslenzku bændunum var
skipt niður á bæina og sýndur bú-
skapurinn og leikið við okkur á
allan hátt. Þennan dag, er vorum
við gestir einstakra bænda,
kynntumst við ákaflega vel bú-
skapnum, og var gaman að sjá að
þarna bjuggu islenzkættaðir
menn yfirleitt mjög vel. Tókust
þarna hin beztu kynni.
A sunnudag 10. ágúst var siðan
farið á minningarhátiðina við hús
Stephans G. Þar hittust hóparnir
að heiman, Þjóðleikhúshópurinn
ásamt menntamálaráðherra og
þjóðleikhússtjóra, hópurinn frá
Þjóðræknisfélaginu, glimuhópur-
inn og við. Þetta var fjölmenn
samkoma og mátti ekki á milli
sjá hverjir voru fleiri Austur- eða
Vestur-tslendingar. Minningarat-
höfnin fór skemmtilega fram og
var ekki sizt áhrifarikt þegar
dóttir skáldsins Rósa ávarpaði
viðstadda. Henni mæltist vel og
skörulega, og virtist hún vera hin
mesta rauðsokka.
Flutti kvæði um Stephan G.
Guðmundur Ingi Kristjánsson,
bóndi á Kirkjubóli, flutti þarna
kvæði, sem hann hefur ort um
Stephan G. Stephansson. Og
vesturislenzk kona fór með það á
ensku i þýðingu Páls Sigurðsson-
ar. Við þetta tækifæri afhenti for-
maður Stéttarsambands bænda,
Gunnar Guðbjartsson, 10.000 doll-
ara gjöf til viðhalds húsi skálds-
ins.
A mánudag var siðan haldið frá
skólanum Olds áleiðis austur til
Winnipeg um óhemju viðar slétt-
ur, en það er um 1600 km vega-
lengd, allt endalausar sléttur. Við
gistum i byggðum íslendinga,
sem kallaðar eru Vatnabyggðir, i
Saskatschewan. Vorum við i
tveim byggðum, Wineyard og
Elfros. Stór hópur tók á móti okk-
ur með veizlu og allir gistu hjá
Vestur-lslendingum, sem kvört-
uðu yfir að hafa okkur ekki nema
eina nótt. Þá var haldið áfram til
Winnipeg og þar verið i eina nótt,
en siðan farið til íslendinga-
byggðanna i Nýja Islandi, á milli
vatnanna fyrir norðan Winnipeg.
Dreifðist hópurinn til byggðanna
að Gimli, Árborgarbyggðar og
Lundarbyggðar. Á þessum
stöðum var gist i þrjár nætur og
urðu mikil og góð kynni með
heimamönnum og íslendingum
að heiman.
Á Mikley eru fjórar fjöl-
skyldur
Margir komu til Mikleyjar, sem
oft hefur verið ranglega nefnd
Hekla að undanförnu. Eyjan heit-
ir réttilega Mikley, en þar var
þorp, sem hét Hekla. Ibúar eyjar-
innar voru hálfvegis flæmdir
burtu þegar þeim var bannað að
veiða i vatninu nema hálft árið
tvo og tvo mánuði i senn. Þarna
eru enn f jórar islenzkar fjölskyld-
ur mestmegnis af þráa. Áhrifa-
mikið var að sjá þetta eyðilega
þorp, kirkjuna þar og önnur
mannvirki.
Margir komu einnig til Gimli,
sem er fallegt þorp og hálfgerð
höfuðborg Islendingabyggðanna
þarna.
Elliheimilið i Bethel heimsóttu
margir. Það var ekki sizt áhrifa-
rikt, hve margir hittu þar ætt-
ingja sina.
Sunnudaginn 17. ágúst fór hóp-
urinn til Suður-Manitóba i tvær
byggðir. Fyrst komum við til
Brown, sem stofnuð var um 1890.
Þar er orðið fátt um íslendinga.
Kvenfélagið tók á móti okkur, en i
þvi eru aðeins 18 konur, sem gáfu
öllum hópnum að borða. Auðséð
var að þarna var samankomið
hvert mannsbarn úr byggðinni.
Við komum lika til byggðarinnar
Baldur, en þar eru tvær elztu
kirkjur Vestur-lslendinga, sem
enn standa, Kirkjan á Brú, sem er
frá 1889, og Grundarkirkja,
nokkru yngri. Fleiri islenzkar
kirkjur eru á þessum slóðum.
Þarna kynntumst við ekki svo
mjög landbúnaði heldur fremur
ýmsu öðru i lifi Vestur-Islending-
anna. Okkur var einnig haldin
veizla i þorpinu Baldur.
Sterk samfélagskennd ein-
kennir V-islendingana
Fengum við góða yfirsýn yfir
hve sterk samfélagskennd Vest-
ur-Islendinganna hefur verið.
Fólkið hefur einnig verið það
margt, sem myndaði byggðirnar,
að þær urðu heillegar en hurfu
ekki i mannhafið. Margir tala
Framhald á bls. 19.
búskapinn hjá Óla Narfasyni, mjólkurbónda I Nýja tslandi
Þátttakendur skoða
Holdanaut á sléttum Manitoba
Frá fjárræktartilraunabúi á Nýja islandi
Stórvirkt herfi