Tíminn - 02.10.1975, Blaðsíða 6
6
TÍMINN
Fimmtudagur 2, október 1975
Geta eða getuleysi
íslenzkra
byggingarmanna
„By ggingar-
iðnaðurinn er
einskorðaður við gamlar
venjur sem munu
valda þvi að hér er bæði
efnisnotkun, og þó sér-
staklega vinnustunda-
notkun, miklu meiri á
byggingareiningu, en
hjá nágrannaþjóðum
okkar.”
Þessa yfirlýsingu mina i smá
fréttaklausu um starfsemi Rann-
sóknarstofnunar byggingar-
iðnaðarins kallar Arni Brynjólfs-
son vitnisburð um getuleysi
iðnaðarmanna. Ég verö hins
vegar að lýsa þvi yfir, að slika
túlkun get ég ekki fundið i
setningunni hér að framan. Til
þess þyrfti byggingariðnaöur að
vera sama og iðnaðarmenn. Þrátt
fyrir það er ég Arna Brynjólfs-
syni raunverulega þakklátur
fyrir að gefa mér þetta tækifæri
til þess aö finna oröum minum
nokkurn stað þvi vera má að orð
min nái næmari eyfum, ef þau eru
sögö sem svar við áskorun
byggingameistra heldur en þau á
undanförnum árum hafa náð I
hrópum minum til opinberra
aðila umlagfæringu á rannsókna-
starfsemi fyrir byggingar-
iðnaðinn.
Arni Brynjólfsson er ekki
heldur einn um það að hafa lítils-
virðingu fyrir rannsóknum setja
orðin i gæsalappir og gefa til
kynna að þar sé nú um
vinnubrögö að ræða, sem minni
stéttvislega á fúsk. Vera má að
skoðun hans eigi fylgi að
fagna meðal byggingarmeistara,
og kannski ekki siður utan
byggingariönaðar, t.d. sennilega
meirihlutafylgi meðal stjórn-
málamanna, enda má lita svo á,
aðstaða rannsóknastarfseminnar
I islenzku samfélagi sé klárlega
sönnun þess.
Byggingameistari getur ef til
vill hugsað til eigin stöðu i sam-
félaginu til þess að átta sig á
hlutunum. Honum er þá ljóst
aöhann myndi ekki marka sér
háan sess i þjóðfélaginu, ef hann
hlyti aðeins brot af þóknun sinni.
Samt gæti þetta brot nægt honum
til einhverra umsýslustarfa, en
sjálfur myndi maðurinn þá ekki
vera i verktakastöðu, heldur
handverksmaður, ef hann þá ekki
hyrfi úr starfsgreininni.
Likt er á komið I islenzkri
rannsóknastarfsemi. Til hennar
rennur aðeins brot af þvi fjár-
magni, sem henni er nauösynlegt
til þess að gegna sómasamlega
hlutverki sínu. Til staðfestingar á
þessari umsögn minni visa ég til
töflunnar hér á eftir um
rannsókna- og þróunarstarfsemi
á Noröurlöndum á árinu 1971.
Tafla 1 — Rannsókna- og
þróunarstarfsemi á Noröurlönd-
um 1971
Framlög til
rannsóknastarfsemi
Heildarframlög % af
þjóðartekjum (GNP)
Útgjöld á ibúa,
reiknaö i dollurum
Reiknuð i vinnuárum
á 10.000 Ibúa
Þar af vinnuár
háskólaborgara
:0
E
s
rt
Q
0,9
32
26
Ljóst er af þessari töflu, að við
leggjum almennt minna fé i
rannsóknir en hinar Noröur-
landaþjóðirnar. Taflan gerir þó
ekki grein fyrir þvl, hvernig þetta
fé skiptist á hina einstöku at-
vinnugreinar. Það kemur hins
vegar fram i upplýsingum frá
Rannsóknaráði fyrir sama ár.
Þvi er stundum haldið fram, að
við þurfum ekki að leggja eins
mikið i rannsóknir og aðrar
þjóðir, vegna þess að við erum
meira háðir fiskveiðum og
sauðfjárrækt, þ.e. veiði- og
hjarðmenn. 1 skýrslu
Rannsóknarráðs kemur þó fram,
að tiitölulega miklu betur er séð
einmitt fyrir þessum at-
vinnugreinum, og að byggingar-
iðnaður fær tiltölulega lang-
minnst rannsóknafé, eða aðeins
0,07% af virðisviðauka i atvinnu-
greininni.Það hefur ekki hvarflað
að mér að kenna byggingar-
meisturum eða byggingarmönn-
um almennt um þessa óhagstæöu
niðurstöðu, en ekki er heldur hægt
að þakka þeim hagstæða fram-
vindu i rannsóknastarfsemi i
þágu byggingariðnaðarins.
Framkvæmdastofnun rikisins
hefur nýlega látið frá séra fara
greinargerö fyrir áætlaðri hús-
næðisþörf á árunum 1976 til 1985
og eru niðurstöður þær, að þörf sé
fyrir framleiðslu á 2778 Ibúðum á
ári yfir timabiliö. Þetta sam-
svarar 68% aukningu frá þvi
meðaltali, sem gildir fyrir árin
1965 til 1971, en þá voru 1608 Ibúöir
byggðar á ári. Þetta meðaltal er
skv. upplýsingum úr Nordisk
Statistisk Arbok 1973 töflu 60. Ef
gluggað er nánar i þessa töflu, má
sjá að Ibúðaframleiðsla á Norður-
löndum hefur verið svo sem fram
kemur I töflu 2 hér á eftir. Þá er i
töflu þessarar sömu ársskýslu að
finna skiptingu starfsmanna eftir
atvinnugreinum, annars vegar
iQfiOoe hins "egar 1970 og eru þær
£9;ÍJF !i’ka sýndar i töflu 2.
Tafla 2 — tbúðaframleiðsla og
starfsfólk I byggingariðnaöi og
við mannvirkjagerð (Hundraðs-
hluti starfandi borgara)
viðbrögðum mlnum við áskorun
Árna Brynjólfssonar er sú, að ég
sat á þessum tima þing norrænna
byggingarrannsóknarmanna,
sem haldið er þriðja hvert ár. Á
þessu þingi kom fram, að hvergi
nema á íslandi er þörf fyrir
f r a m 1 e ið s 1 u a u k n i ng u i
byggingariðnaði, og að sums
staðar eru íbúðamarkaðirnir
yfirmettaðir.
1 töflu 3 hér á eftir er sýnt verð
á efni og vinnu, eins og það var I
júnlmánuði 1973 og. er nú i
septembermánuði 1975, og
hundraðshlutahækkun á tima-
bilinu- Einnig eru sýndar
breytingar á framfærsluvisitölu
og vísitölu byggingarkostnaðar.
Upplýsingar þessar eru að hluta
unnar við Rannsóknastofnun
byggingariðnaðarins, en megnið
af þeim kemur frá Hagstofu Is-
lands úr Hagskýrslum.
Efni:
Júni 1973 Sept. 1973 % hækkun
Mótatimbur 25x150 mm kr/lm 50 159 218
Steypujárn 10 mm kr/kg 32 95 197
Steinsteypa, S160 rúmm. 2820 6978 150
Sement, 50 kg pokar 202 600 197
Utseld vinna:
Trésmiða kr/ein. 225,08 453,85 102
Múrara ” 53,17 110,11 107
Málara »> 248,61 530,35 113
Rafvirkja > > 302,00 620,00 105
Pipulagningamanna 245,17 494,98 102
Visitöluhækkanir:
Framfærsluvisitala 201 459 128
Byggingavisitala 853 1881 120
Gengi isl. krónunnar kr/DM 34,74 61,38 77
Timakaupshækkanir:
Aðstoðarm. i byggingav. kr/klst 135,70 279,90 106
Alm. hafnarverkamaður ” 160,12 323,21 102
BSRB, sérhæfðir smiðir > > 204,52 409,81 100
Ég viðurkenni það, að
byggingarmáti okkar hefur að
mestu leyti þróazt i núverandi
form vegna þess aö hann hefur
reynzt hagkvæmastur fyrir
byggingariðnaðinn. Valið gerðist
hins vegar á allmörgum árum og
fyrir löngu, t.d áður en þreföldun
Danmörk Finnland island Noregur Sviþjóð
Meðalframl. Ibúða 9,47 9,36 7,98 8,75 12,93
1960 starfsf., 7,5 8,7 10,7 9,5 9,1
1970 starfsf. 9,2 9,3 10,6 8,7 9,7
Tölurnar sýna meðalfram- á timburverði kom fram nú á s
leiösluá 1000 Ibúa 1965-1970, Tafla
60.
Við þessa skráningu verður
ljóst, að tiltölulega flest fólk er
bundið i byggingariðnaði og við
mannvirkjagerö á íslandi, eða
um 20% fleiri en á hinum Norður-
löndunum, þrátt fyrir að hér eru
framleiddar verulega færri
Ibúðir að tiltölu en þar.
Það að framleiðslutala okkar er
-c s u s >o
cs -o w> ;°
s G s — V u S
u* C/3 Z. tn
0,9 0,5 1,1 1,5
23 12 32 65
22 13 25 38
9 6 - 11 11
Taflan er dregin út úr skýrslu
Nordforsk, sem útkom á sl. ári og
nefndist Forskningsvirksomhet I
Norden I 1971.
svo lág, skýrir vissulega nokkuð
ibúöaskortinn hér á landi.
Ég skýt þvi hér inn i, að
ástæðan fyrir síðbúnum
ustu tveim árum. Þvi er ekki
heldur að leyna, að greiöslur fyrir
einstaka verkþætti á þessu sama
timabili hafa lítið lækkað, þrátt
fyrir iðnþróun.
Islenzkur almenningur þarf
ekki að fara i neinar grafgötur
með það, að það er einmitt hús-
næðiskostnaður, sem hrifsar til
sin hvað stærstan hluta af
peningatekjum meðalheimilisins.
Og þá er ef til vill lika rétt að hafa
I huga, að kröfurnar um lág-
markstekjur hljóta að bera keim
einmitt af þessum útgjöldum.
Mikið er rætt og ritað um það aö
við göngum I efnahagsbandalög,
og þyrftum þá að sitja við sama
borð og framleiða vörur fyrir
sama markað og nágrannaþjóð-
irnar. Þegar svo er komið, blasir
við að við sitjum eftir með minni
ráðstöfunartekjur en hinir, ef við
þurfum að verja svo stórum hluta
af tekjum okkar i húsnæðiskostn-
að.
Byggingarmáti okkar er
þannig, að við byrjum fyrst á þvi
að slá upp timburmótum fyrir
steinsteypu, og timbrið I þessum
mótum slagar hátt upp I að vera
jafnmikið, og ef við byggðum jafn
stórt timburhús. Siðan steypum
við i þessi mót, rifum mótin I
burtu, og byrjum þá að múra utan
á steypuna. Við éinangrum siðan
að innan, og bleytum siðan allt
húsið upp með þvi að múra innan
á þessa einajigrun. Svo verðum
við að biða alllangan tima, áður
en við getum hafið það að marg-
mála yfir þessa múruðu fleti. Þótt
þessi aðferð hafi einhvern tima
verið okkur ódýrust, þá dreg ég i
efa, að hún sé það enn, og þvi eru
aðrar byggingaraðferðir vissu-
lega til yfirvegunar.
Verksmiöjuframleidd eininga-
hús eru nú farin að hafa veruleg
áhrif i byggingariðnaðinum, og
margt bendir til að með slikri
verksmiðjuframleiðslu komi
fram lækkun byggingarkostnað-
ar. Einingahús þurfa þó að standa
á grunni, og stundum verður
grunnurinn jafn dýr einingahús-
inu, sem á honum á að standa.
Lang algengast er á Norðurlönd-
um að þessir grunnar séu hlaðnir.
Gætum við ef til vill gert það lika?
Ég fagna þvi, að þessi mál eru
nú vissulega komin i sviðsljósið,
markviss þróun byggingariðnað-
ar er vis til þess að hafa hagkvæm
áhrif á allan efnahag lands-
manna. Hverjum manni má vera
ljóst, að það efnahagsástand, sem
við búum nú við, er varla til
frambúðar. Við höfum algerlega
misst sjónar á gildi gjaldmiðils-
ins, og samræmið milli reikninga,
og þess sem að baki reikningi
stendur er rofið. Verktaki getur
nú varla staldrað við til þess að
leita uppi hagkvæmustu fram-
kvæmdaleiðir. Hann verður helzt
að kasta sér út i framkvæmdirnar
og nýta framkvæmdaféð, áður en
verðbólgan gleypir það.
. Ég fagna þvi lika, að þróun
byggingariðnaðar verður tekin til
hringborðsumræðu á vegum
Rannsóknaráðs, og vænti mikils
af tillögugerð byggingarmeistara
þar. A þessum fundi verða málin
rædd frá ýmsum hliðum. Ég skal
þvi ekki gerast hér talsmaður eða
andófsmaður neinnar stéttar. All-
ar verða sjálfsagt að sæta gagn-
rýni, en ég tel það undirstöðuat-
riði að ná samstööu til stefnu-
mörkunar i þessu þýðingarmikla
máli. Það gæti forðað okkar sam-
eignarskútu frá frekari óförum.
Reykjavik, 1975-09-29,
Haraldur Asgeirsson,
forstjóri.
Nokkrar hugleiðingar
að gefnu tilefni Árna
Brynjólfssonar, frkvstj.
Landssambands
ísl. rafverktaka