Tíminn - 14.11.1975, Blaðsíða 9

Föstudagur 14. nóvember 1975
TÍMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, sfmi 26500
— afgreiðsiusfmi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaðaprent h.f.
Dauðsnn a strætunum
Að undanförnu hafa voðalegar fregnir dunið á
mönnum: Geigvænleg umférðarslys með miklu
mannfalli svo til hvern einasta dag — stundum
mörg sama sólarhringinn. Á þessu ári hafa þegar
mun fleiri Islendingar beðið bana af völdum um-
ferðarslysa en á nokkru öðru ári. Hópur fólks liggur
milli heims og helju i sjúkrahúsum eftir þvilik slys,
og engar likur eru til þess, að sumt af þvi nái sér til
fulls, þótt það haldi lifi, Mikill fjöldi manna hefur
hlotið minni ákomur, og þó oft harla miklar. Ekki er
heldur fram hjá þvi að horfa, að sumir þeirra, sem
setið hafa við stýri bifreiðanna, þegar þessi slys
urðu, hafa einnig orðið fyrir þungum áföllum, þótt
sloppið hafi án likamlegra meiðsla, og bera i hljóði
sektarbyrði, er kann að reynast þeim þungur ör-
lagabaggi.
Loks er fjárhagstjónið, þótt minna máli skipti en
mannslif og mannleg hamingja: ökutækin dýru,
sem liggja sundurtætt eftir árekstra i gjaldeyris-
lausu landi, kannski nýkeypt dýrum dómum, vinnu-
tap mikils fjölda fólks, sem særist eða lemstrast,
sjúkrahúskostnaðurinn, sem af þessu flýtur. Og
þannig má lengi telja. Þetta er mannskaði og eigna-
tjón i likingu við það, ef skæruhernaður geisaði i
landinu.
Og enn er hálfur annar mánuður til áramóta. Það
væri óskhyggja, an glóru af skynsemi, að láta sér
annað til hugar koma en tölurnar hroðalegu eigi eft-
ir að hækka til muna, áður en þetta ár verður hringt
út.
Vonandi áorkar það þó að fækka slysunum
heldur, hvað mörgu fólki ofbýður þessi ófarnaðar-
alda. Það er einnig liklegt til áhrifa, að læknar, lög-
regluforingjar og dómsmálaráðherrann sjálfur
hafa skorizt i þennan hryggilega leik, og ráðstafanir
hafa verið gerðar til þess að auka og herða eftirlit,
þyngja viðurlög fyrir yfirtroðslur i umferðinni og
vekja almenna athygli á þvi, sem viðsjárverðast er
og áhættusamast i hegðun fólks, ökumanna og fót-
gangandi vegfarenda.
Að sjálfsögðu er slysatiðnin öðrum þræði afleið-
ing bilamergðarinnar i landinu og óhóflegri bila-
notkun margra, sem hér i Reykjavik til dæmis
kann meðfram að stafa af ófullnægjandi strætis-
vagnakerfi. Þar við bætist, að skipulagi er áfátt og
sums staðar eru beinar slysagildrur.
En fram hjá hinu má ekki lita, að orsakir þessara
linnulausu slysa eru ekki siður huglægar. Mikill
fjöldi fólks skeytir ekki um þær öryggisreglur, sem
settar hafa verið til þess að varna slysum, og gildir
það bæði um ökumenn og gangandi fólk. Siðferðileg
upplausn i landinu, átakanlegur skortur á tillits-
semi og ábyrgðartilfinningu og hin rika þjóðartrú á
slembilukkuna — allt leggur þetta sitt lóð á vogar-
skálina þeim megin er siður skyldi. Og þessi mein
eru svo djúpstæð, að þau verða ekki læknuð i
skyndi, þótt vafalaust megi hamla gegn afleiðing-
um þeirra á vissum sviðum með ströngu aðhaldi,
sem þá má ekki vera stundarfyrirbrigði eins og oft
vill verða hjá okkur.
Séra Árelius Nielsson skrifaði fyrir skemmstu
greinarkorn I Visi um þessi mál. Þar reifar hann þá
skynsamlegu og timabæru hugmynd, að ökukennsla
og ökupróf eigi ekki að snúast um ökutækin einvörð-
ungu, heldur skuli leiðsögn i kurteisi, háttvisi, til-
litssemi og prúðmennsku vera þar gildur þáttur.
Þetta eru allt ökumannsdyggðir — til þess fallnar
að fækka slysum. Auk þess vill hann, að verðandi
bílstjórar séu látnir sjá fórnarlömb umferðarslys-
anna — nóg væru tækifærin til þess, þar sem slysa-
hættan er mest. — JH.
ERLENT YFIRLIT
Umdeild ályktun
um zíonismann
Vafasöm viðbrögð á þingi Bandaríkjanna
Chaim Herzog, aðalfulltrúi israels, rífur I sundur ályktunina um
zlonisma á fundi allsherjarþingsins
ALYKTUN sú um að for-
dæma zionisma sem kynþátta
stefnu, er samþykkt var á
allsherjarþingi S.Þ. siðastl.
mánudag, hefur sætt harðri
gagnrýni i Bandarikjunum og
Vestur-Evrópu, en hins vegar
yfirleitt mælzt vel fyrir i
þriðja heiminum. Hún hefur
vakið hinn mesta úlfaþyt á
Bandarikjaþingi og jafnvel
hótanir um, að Bandarikin
kunni að draga sig úr Samein-
uðu þjóðunum eða takmarka
mjög þátttöku sina i þeim og
fjárframlög til þeirra. Svo
óhyggileg, sem mörgum
Bandarikjamönnum kann
ályktunin að virðast, voru slík
viðbrögð þeirra enn óhyggi-
legri. Bandarikin gætu að visu
torveldað starfsemi Samein-
uðu þjóðanna um stund með
sliku háttalagi, en til fram-
búðar hefst það eitt upp úr
sliku, að kommúnistarikin og
þriðji heimurinn tengdust
meira saman, en Bandarikin
og Vestur-Evrópa einangruð-
ust. Slikt væri siður en svo
æskileg þróun fyrir hinn vest-
ræna heim.
Rétt er að taka fram, að.
flutningsmenn gerðu þá grein
fyrir tillögunni, að gagnrýnin
á zionismann næði ekki til
hinna gyðingalegu trúar-
bragða, heldur eingöngu til
hinnar pólitisku stefnu
zionismans.
ÞÓTT þessi ályktun alls-
herjarþingsins sé allt annað
en æskileg og sé byggð á völt-
um forsendum, verða menn að
gera sér grein fyrir aðdrag-
anda hennar og hvernig þær
þjóðir, sem standa að henni,
lita á málin. Fram til 1967 naut
Israel sæmilegrar velvildar i
þriðja heiminum og átti veru-
leg skipti við mörg lönd þar. Á
þeim tima hefði verið útilokað
að reyna að fá slika tillögu
samþykkta á allsherjarþing-
inu. Þáttaskilin urðu, þegar
ísraelsmenn hófu vorið 1967
árás á hendur nágrannarikj-
um sinum gegn ráðum Ben
Gurions og ýmissa eldri leið-
toga sinna og hertóku allmikið
land af þeim. Þannig hertók
Israel allstórt landsvæði á
vestari bakka Jordanárinnar,
sem áður hafði heyrt undir
Jordaniu. Bæði á þvi land-
svæði og á Gaza-svæðinu, sem
hafði heyrt undir Egyptaland,
var margt Araba. Þessir
Arabar búa nú við mikið harð-
ræði af hálfu tsraelsmanna.
Allt bendir til, að Israelsmenn
ætli sér að ráða þessum land-
svæðum áfram. Þannig hafna
þeir með öllu tillögum um, að
Palestinuarabar fái að koma
upp sjálfstæðu riki á þessu
landsvæði, en sú skoðun á si-
vaxandi fylgi, að slfk rikis-
stofnun sé eina lausnin á
Palestinuvandamálinu.
tsraelsmenn bera þvi við, að
þeir séu ófúsir til að gera
þetta, meðan Palestinumenn
vilja ekki viðurkenna tilveru-
rétt Israels. En hvernig geta
Israelsmenn búizt við þvi
meðan þeir vilja ekki sjálfir
viðurkenna rétt Palestinu-
manna til rikisstofnunar?
Lausn fæst ekki á málinu,
nema hvor aðilinn um sig
viðurkenni rétt hins. Þar sem
tsraelsmenn hafa nú sterkari
aðstöðu, væri ekki óeðlilegt,
að þeir riðu á vaðið. Slikt
myndi tvimælalaust styrkja
stöðu þeirra.
Frá sjónarmiði Vestur-
Evrópuþjóða og Bandarikja-
manna er það rangt, að kenna
þessa yfirdrottnun Israels-
manna við kynþáttastefnu.
Slikt álit er tvimælalaust i
samræmi við þá merkingu,
sem hún hefur haft og hefur,
að mati þessara þjóða. Hins
vegar leggur þriðji heimurinn
aðra merkingu i þetta orð.
Þar er hvers konar yfirdrottn-
un eins þjóðflokks yfir öðrum
talinn þáttur kynþáttastefnu.
Agreiningurinn hér liggur
m.a. i þvi, að merkingin er
ekki hin sama hjá báðum. I
mörgum öðrum efnum er það
svipaður misskilningur, sem
veldur ágreiningi milli hins
vestræna heims og þriðja
heimsins.
ÞETTA skýrist talsvert bet-
ur, þegar litið er á hvernig at-
kvæðagreiðslan féll. Ályktun-
in var samþykkt með 72:35, en
32 riki greiddu ekki atkvæði og
þrjú tóku ekki þátt i atkvæða-
greiðslunni. Meðal rikja, sem
greiddu atkvæði með tillög-
unni.voru Indland, Indónesia,
tran, Tyrkland, Mexikó og
Portúgal. I þeim hópi var að
finna öll kommúnistarikin,
nema Rúmeniu, sem lét full-
trúa sinn vera fjarverandi.
Móti tillögunni voru öll rikin i
Vestur-Evrópu, nema Portú-
gal og Tyrkland, sem áður eru
talin, og Spánn, sem lét full-
trúa sinn vera fjarverandi, og
Grikkland, sem sat hjá. Flest
riki Suður-Ameriku sátu hjá,
eins og Argentina, Bolivia,
Chile, Kolombia, Ecuador.
Paraguay, Perúog Venezuela,
en Brasilia greiddi atkvæði
með tillögunni. Meðal Afriku-
rikja, sem sátu hjá, má nefna
Eþiopiu, Ghana, Kenya,
Zambiu og Zaire. Meðal Asiu-
rikja, sem sátu hjá, má nefna
Burma, Japan, Thailand,
Singapore og Filippseyjar. 1
hjásetuhópnum virðist mega
finna þau riki, sem hafa talið
óheppilegt aðslik ályktun væri
samþykkt, en hafa hins vegar
ekki viljað taka efnislega af-
stöðu gegn henni. Eitthvert
þeirra kann lika að hafa setið
hjá af þeirri ástæðu. að þau
hal'a hvorki viljað vingast við
Arabarikin eða vestrænu rikin
með þvi að taka ákveðna af-
stöðu.
ÞÓTT motmæli gegn
ályktuninni af hálfu vest-
kænna rikja séu eðlileg, skiptir
það þó mestu máli, að dregnar
séu réttar ályktanir af henni.
Þar skiptir sú staðreynd
mestu, eins og áður er bent á,
aö slik tillaga hefði hlotið
sáralitið fylgi, ef hún hefði
verið flutt á allsherjarþingum
fyrir 1967. Það er árásar-
styrjöld Israelsmanna þá.
sem hér veldur mestu. Þvi
lengur, sem tsraelsmenn hafa
neitað að skila herfanginu, þvi
meira hefur andstaðan gegn
þeim aukizt og brýtur sér nú
útrás i jafn umdeilanlegri
ályktun og hér hefur verið
gerð. Þetta mun ekki batna.
heldur halda áfram að versna.
ef Israplsmenn skila ekki her-
fanginu. Það er skiljanlegt, að
fulttrúi Israelsmanna rifi slika
ályktun i tætlur á allsherjar-
þinginu og láti gremju sina
þannig i ljós. Það er einnig
skiljanlegt. að þingmenn i
Bandarikjunum láti ófriðlega
eftir að slik samþvkkt hefur
verið gerð á allsherjarþing-
inu. Þegar frá liður og móður-
inn rennur af mönnum, er hitt
þó skynsamlegra, að reyna að
gera sér grein fyrir þvi. hvers
vegna slik ályktun var sam-
þykkt með jafn miklum meiri-
hluta. Astæðan er sú, að þjóðir
þriðja heimsins telja tsraels-
menn beita Araba órétti
meðan þeir skila ekki her-
fanginu frá 1967 og viðurkenna
ekki réttindi Palestinumanna.
Ályktunin, svo óheppileg. sem
hún er, og svo ósanngjörn,
sem hún kann að virðast. er
alvarleg áminning um. að
friðvænlegt verður ekki i þess-
um hluta heims fyrr en
lsraelsmenn hafa skilað land-
svæðunum. sem þeir hertóku
1967. og að jafnt tilveruréttur
tsraels og nýs rikis Palestinu-
manna hefur verið viður-
kenndur. Þ.Þ.