Tíminn - 15.11.1975, Síða 6

6
TÍMINN
Laugardagur 15. nóvember 1975.
alþingismaður: Höfuðlausn Gylfa
HÉR A eftir fer úrdráttur úr ræöu
Páls Péturssonar alþm., er hann
flutti f umræöunum um Fram-
kvæmdastofnunina á dögunum:
„Virðulegi forseti. Frumvarp
það, sem hér er til umræðu fund
eftir fund, er i sjálfu sér ef til vill
ekki m jög stórt mál — og þó. Það
getur oröið afdrifarikt fyrir at-
vinnurekendur i landinu, hvernig
þvi reiðir af. Einn háttvirtur
ræðumaður, sem hefur talað hér i
þessum umræðum likti þessu
frumvarpi við Trójuhest, sem
háttvirtur flutningsmaður Gylfi
Þ. Gislason hefði laumaðhér inn i
deildina.
Mér finnst þessi samliking ekki
að öllu leyti hitta i mark. Þetta
minnir mig miklu fremur á sög-
una af Agli heitnum, þegar hann,
gamall og lúinn, lét sig dreyma
um að fara til Þingvalla með
silfrið sitt, dreifa þvi þar út um
vellina, og þá myndi þingheimur
allur fara að berjast. Þetta hefur
gengið nokkuð eftir. Hér hafa
menn tuskazt nokkuð og það kann
að vera, að þeir hugsi svipað,
Gylfi og þessi framliðna sögu-
hetja. Báðir eru þeir listamenn
miklir, garpar og kjarkmenn,
margreyndir i orrustum. Báðir
hafa þeir lagt höfuð sin að veði.
Egill orti sina Höfuðlausn, og
Gylfi á sjálfsagt eftir að yrkja
sina.
Pólitísk stjórn
réttmæt
Þessi skipulagsbreyting á
stjórn Framkvæmdastofnunar-
innar, sem hér er farið fram á
með þessu frumvarpi, fæ ég ekki
séð, að sé nauðsynleg eða eigi rétt
á sér. Það er alveg rétt, að þessi
stofnun nýtur pólitiskrar leið-
sagnar — pólitiskrar stjórnar.
Hún er i vissum tengslum við
stjórnarvöld, og i nánari tengsl-
um heldur en aðrar peningastofn-
aniri'landinu. Enégtel,að það sé
rétt aðferð. Ég tel, að rikisstjórn
i lýðræðislandi þurfi nauðsynlega
að hafa mjög ákveðin áhrif á þró-
un peningamála i þjóðfélaginu, á
meðan hún er við völd. Fjármála-
valdið á að vera lýðræðislega
kjörnum fulltrúum þjóðarinnar
undirgefið á hverjum tima, þvi
annars getur þetta fariö allt sitt i
hvora áttina, vinstri höndin ekki
vitað hvað sú hægri er að gera og
rikisstjórn, sem nyti meirihluta
stuðnings Alþingis, gæti orðið
meira og minna óstarfhæf.
Ég vil geta þess, að þegar ég
kom hér fyrst til starfa á Alþingi
á sumarþinginu 1974, — þá var
undrun min mjög mikil, þegar
Seðlabankinn hækkaði vextina og
þáverandi viðskiptamálaráð-
herra, háttvirtur 2. þingmaður
Austfirðinga, Lúðvik Jósepsson,
sór og sárt við lagði, að hann réði
ekkert viö þetta. Hann hefði ekki
staðið fyrir þessu. Við höfum
einnig séð dæmi þess, að einstakir
bankastjórar hafa meira að segja
brotiö á bak aftur fyrirmæli
Seðlabankans og samráð við
rikisstjórn um yfirdráttarlánveit-
ingar til einstakra sveitarfélaga.
Hugieysi hefnir sín
Ég held, að það sé grundvallar-
atriði, að lýðræðislega kjörnir
fulltrúar fólksins i landinu geti
haft tækifæri til þess að hafa yfir-
stjórn á peningakerfinu, a.m.k.
að talsverðu leyti. Nú mega menn
ekki taka orð min sem sérstakt
vantraust á embættismenn.
Embættismenn eru auðvitað góð-
ir og nauðsynlegir, og sem betur
fer eigum við ýmsa mjög hæfa
embættismenn, sem hafa gott vit
á þessum hlutum og geta tekið
þátt i stefnumótun ásamt með
stjórnmálamönnum, en þeir eru
með nokkrum hætti, og vegna
eðlis starfa sinna, fjarlægari fólk-
inu i landinu. Póíitiskir fulltrúar
þurfa að standa fyrir máli sinu
a.m.k. fjórða hvert ár, og standa
eða falla með verkum sinum. Það
eru sumir, sem væna má um hug-
leysi. Þeim er álasað fyrir að
þora ekki að taka nauðsynlegar
ákvarðanir eins og embættismað-
ur, sem er inniluktur i sinum ævi-
ráðningarkastala, kynni að hafa
haft dug til þess að taka, en
stjórnmálamenn dæmast líka
fyrir hugleysi. Ekki kannski ein-
göngu i næstu kosningum. Það
má segja, að þær séu nokkurs
konar héraðsdómur eða undir-
réttur. Þeir dæmast fyrst og
fremst af sögunni, og það er sá
hæstiréttur, sem allir verða að
hlita.
Áætlanir þurfa að
vera skynsamlegar
Það hefur komið fram ákveðin
og mjög snörp gagnrýni á vissa
þætti i starfsháttum Fram-
kvæmdastofnunarinnar, t.d. um
áætlanir, sem háttvirtur siðasti
ræðumaður gerði að umtalsefni.
Ég held, að áætlanir séu góðar og
nytsamlegar, sérstaklega ef að
þær eru lika skynsamlegar, en
þær eru engan veginn einhlitar.
Þær eru viss þáttur, en þær eru
ekki meginþátturinn. Meginþátt-
urinn er náttúrlega framtak og
dugnaður þeirra, sem verkin
framkvæma, ásamt með eðlileg-
Húsmæðraskóli kirkjunnar
að Löngumýri
Nokkur pláss laus á námskeiði skólans i
hússtjórnar og handiðargreinum er hefst
(i. janúar.
Allar nánari upplýsingar hjá skólastjóra,
simi um Varmahlið.
Verkfræðingur óskast
Orkustofnun óskar eftir að ráða vélaverk-
fræðing.
Starfssviðið verður rannsóknir og at-
huganir á hagnýtri notkun jarðvarma.
Umsóknum með upplýsingum um nám og
fyrri störf, sé skilað til starfsmannastjóra
Orkustofnunar fyrir 15. desember n.k.
Orkustofnun.
Páll Pétursson alþm.
um stuðningi hins opinbera, m.a.
með áætlunargerð, með fjár-
magnsútvegun og fleiri þvilíkum
þáttum. Það hefur verið fárazt
hér yfir þvi, að Byggðaájóður lán-
aði út um hvippinn og hvappinn,
en ekki endilega til Reykjavikur
eða Reykjaneskjördæmis. Mér
finnst nú bafa nafnið a þessari
stofnun, Byggðasjóði, benda
nokkuð i áttina til hvað honum
hafi verið ætlað að gera, þegar
hann var myndaður. Mig minnir,
að það hafi verið svokallaður At-
vinnujöfnunarsjóður, sem var
fyrirrennari Byggðasjóðs. At-
vinnujöfnunarsjóður var, ef að ég
man rétt, myndaður á svipuðum
tima og tekin var ákvörðun um
Álverið i Straumsvik, og ég man
ekki betur en að hann hafi átt að
vera til mótvægis við byggða-
röskun, sem af þvi stafaði. Þess
vegna finnst mér, að þeir vilji
ganga nokkuð langt, sem vilja
gleyma þvi núna, að þetta hafi
verið ætlunin i upphafi. Það er
býsnazt yfir þvi, að þessi sjóður
hafi lánað stórfé, meðan sam-
dráttur væri einhvers staðar ann-
ars staðar i lánveitingum. Ég vil
minna á það, að efling sjóðsins
var eitt af ákvæðunum i stjórnar-
sáttmála núverandi stjórnar, og
það var einmitt eitt af þeim atrið-
um, sem gerði mér unnt að styðja
núverandi stjórnarsamstarf.
Lánveitingar þessa sjóðs eiga að
minum dómi að fara út um land,
en hér er verið að fárast yfir þvi
að Reykjavik fái litla fyrir-
greiðslu.”
Þá ræddi Páll um mörg tilfelli,
þar sem Reykjavik hefði for-
gangsaðstöðu til fjármagnsfyrir-
greiðslu, svo sem úr Atvinnu-
leysistryggingasjóði. Þá rakti
hann lánveitingar annars fjár-
festingaraðila, Byggingarsjóðs
rikisins, og sagði:
,,Af E og F lánum fékk Reykja-
vik árið 1974 45,4%, Reykjanes
fékk sama ár af þeim lánum
24,57%. Af útborguðum lánum til
kaupa á eldri íbúðum var sama ár
(1974) 46,68% i Reykjavik, en á
Reykjanesi 29,7%. Lán til útrým-
ingar heilsuspillandi húsnæðis
eru svokölluð C-lán. Af þeim
hefur Reykjavik fengið hvorki
meira né minna en 84,44%. Úr
byggingarsjóði verkamanna fékk
Reykjavik 64,40%. Svona er hægt
að halda áfram að þylja lengi.
Það er hægt að telja upp hvern
sjóðinn á fætur öðrum og sýna
fram á það, að Reykjavik hefur
fengið sinn skerf og fyllilega það.
Það er undantekning með
Byggðasjóðinn, en mér finnst þið
ættuð aö leyfa okkur að hafa hann
i friði, þvi að við höfum brýna
þörf fyrir hann úti á landsbyggð-
inni. Bankakerfið hefur mið-
stöðvar i Reykjavik, stjórnsýslan
er i Reykjavik og af hvoru
tveggja drýpureinnig mjög mikið
á höfuðborgarsvæðið.
Ég vil svo láta máli minu lokið.
Ég óska háttvirtum 9. þingmanni
Reykjavikur, Gylfa Þ. Gislasyni,
til hamingju með þær róstur, sem
hér hafa orðið hjá þingheimi. Ég
get nú ekki, eins og sumir aðrir
háttvirtir þingmenn, talað f nafni
þjóðarinnar, en ég vil i nafni
a.m.k. allmargra ibúa i dreifbýl-
inu mótmæla þessari árás á
Framkvæmdastofnuning, og ég
vil láta það koma skýrt í ljós, að
ég er á móti þessu frumvarpi.”
Bfiiina
Peningapakkinn ófundinn:
Hrein hending að peningar eru
sendir í pökkum milli staða
OO-Reykjavik. Enn er allt á
huldu um hver greip peninga-
pakkann með 1.5 millj. kr. á af-
greiðslu Vængja i fyrradag.
Eins og sagt var frá i blaðinu i
gær var þetta sending frá Bún-
aðarbankanum og átti að fara i
útibú bankans á Hólmavik.
Er Timinn spurði Magnús
Jónsson, bankastjóra, að þvi i
gær hvort það væri venja bank-
ans að senda peninga með flug-
fragt til útibúa sinna. Magnús
kvað það alls ekki vera. Atburð-
ur þessi væri nánast röð af til-
viljunum. Útibú'-^tjórinn
hringdi i aðalbankann og bað
um peningasendinguna, þar
sem seðla vantaði i útibúið.
Ekki hefði unnizt timi til að
senda upphæðina i pósti, eins og
gert er i slikum tilvikum þar
sem stuttur timi var til stefnu.
Hefði þvi sú leið verið valin að
senda peningana með flugi.
Einhverra hluta vegna var pen-
ingapakkinn skilinn eftir i vöru-
geymslu eftirlitslaus og einhver
fingralangur gripið hann úr
hillu, en ekki snert við öðrum
pökkum þar. Sagði Magnús, að
þetta væri leiðindaatvik, þótt
bankinn verði ekki fyrir fjár-
hagslegum skakkaföllum vegna
þess, þvi peningasendingin var
tryggð hjá tryggingafélagi, eins
og ávallt er gert, þegar pening-
ar eru sendir, og var viðkom-
andi tryggingarfélagi gert við-
vart um sendinguna áður en hún
fór af stað.
Annars er reglan sú, að Seðla-
bankinn hefur peningageymslur
i bönkum og bankaútibúum viða
um land og er reiðufé sótt i þær
géymslur þegar þörf er á. A
Hólmavik er ekki slik peninga-
geymsla og veröur þvi að senda
peningana þangað eftir öðrum
leiðum.
Timinn hafði i gær samband
við féhirða tveggja stórra fyrir-
tækja og spurðist fyrir um
hvernig peningasendingum á
þeirra vegum væri háttað. Hjá
SIS fengust þær upplýsingar, að
vart kæmi fyrir að reiðufé væri
sent i landshluta á milli. Kæmi
það fyrir væri það sent i
ábyrgðarpósti. Áður fyrr voru
peningar oft sendir með pósti,
aðallega isláturtið, þegar senda
þurfti peninga til sláturhúsa til
launagreiðslna. Var þá farið
með peningapakkana innsigl-
aða i póst og þeir tryggðir.
Komust þeir ávallt i réttar
hendur. Annars eru peninga-
sendingar nú nær eingöngu
bankaviðskipti. Ég get greitt
inn á reikning aðalbankanna og
viðkomandi tekur þá út úr úti-
búunum, þar sem þau eru.
Reikningar eru iðulega greiddir
með þvi að senda ávisanir i
pósti.Fru tékkarnir þá yfirstrik-
aðir og eru ónýt blöð i höndum
annarra en þeirra sem þeir eru
stilaðir á.
Aðalféhirðir Flugleiða sagði,
að fyrirtækið sendi aldrei pen-
inga i pósti. Fjárhæðir væru ein-
göngu sendar i ávisunum og ein-
göngu strikuðum. Milli landa
eru greiðslur simaðar en ekki
sendir peningar i reiðufé.
Kvaðst Flugleiðamaður samt
muna að hér áður fyrr hefðu
bankarnir iðulega sent fé út á
land með flugvélum. Var þá sá
háttur yfirleitt hafður á að
starfsmaður viðkomandi banka
kom út á flugvöll og bað um að
flugstjóri tæki flutninginn að sér
og afhenti gegn kvittun,. Gekk
það ávallt snurðulaust.
Aðalféhirðir Samvinnubank-
ans sagði að fé úr aðalbankan-
um væri annað hvort boðsent
eða sent i ábyrgðarpósti. Þegar
boðsent er taka ákveðnir aðilar
að sér að koma peningunum á
leiðarenda. En þótt fjármagn sé
flutt á milli er þar oftast um að
ræða alls konar millifærslur,
aðrar en peningasendingar,
aðallega gegnum sima. Fé i
flutningum og geymslu er
tryggt með sérstökum trygging-
um þannig að það er ekki fjár-
hagslegt tap bankanna þótt það
hverfi.
O Hæsta lón
unum. Hefur greiðsluhalli rikis-
sjóðs átt verulegan þátt i þvi að
veikja stöðu þjóðarbúsins út á við
á undanförnum tveimur árum,
enda voru nettóskuldir rikissjóðs
við Seðlabankann i lok október-
mánaðar komnar upp i 7366 millj.
kr., en hækkunin frá áramótum
nemur 3500 millj. kr. Það er yfir-
lýst stefna rikisstjórnarinnar, að
fjárlög fyrir næsta ár verði af-
greidd með greiðsluafgangi og
séð verði fyrir eðlilegum niður-
greiðslum þeirra skulda, sem
safnazt hafa að undanförnu.
Þessu markmiði verður að ná,
enda er óhugsandi, að Seðlabank-
inn geti fjármagnað frekari
hallarekstur rikissjóðs, ef hann á
að standa við þær skuldbindingar,
sem hann hefur þegar tekið á sig
gagnvart erlendum aðilum.
Sunnlendingar!
Leitið ekki langt yfir
skammt.
Öll okkar húsgögn eru valin
af þekkingu og reynslu.
Verðið er ótrúlega hagstætt,
og húsgögnin komin heim i
hérað.
Kjörhúsgögn
Eyrarvegi 15, Selfossi. Simi
1540.