Tíminn - 19.11.1975, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 19. nóvember 1975.
TÍMINN
9
.Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
}>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötji,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðaistræti 7, slmi 2650P
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
BlaöaprentK'.f;
Þriðja þorska-
stríðið
Bretland er gamalt heimsveldi. Þeir kunna sög-
una af þvi i Indlandi, Egyptalandi og Kenýu. Þeir
kunna hana lika á Kýpur og Möltu. Hundruð þjóða
og þjóðflokka um viða veröld kunna hana mætavel
eftir stranga lexiu.
Nú eru flestar nýlendurnar gengnar undan Bret-
um. Eigi að siður virðist gæta leifa af gamla ný-
lenduhugarfarinu. Á þvi höfum við íslendingar
fengið að kenna, og enn falla af vörum brezkra
valdamanna þau orð, sem ekki verða skilin á ann-
an veg en þann, að skuli enn verða.
Siðan undir lok nitjándu aldar hafa brezkir tog-
arar stundað veiðar á okkar miðum, fyrst uppi i
landsteinum og siðan ögninni utar, eftir þvi sem
íslendingum i nauðvörn sinni tókst að vernda þau
hafsvæði, er næst voru landi. Þetta hefur tvivegis
kostað svonefnt þorskastrið. Stórveldið hefur ekki
skirrzt við að beita valdi og hvers konar þringun-
um gegn einni minnstu þjóðinni, sem er i
seilingarfæri við þá, enda þótt sjálft eigi það
nauðalitið i húfi, en íslendingar allt.
Nú er svo komið, að íslendingar hafa helgað sér
tvö hundruð milna lögsögu, að dæmi fjölmargra
annarra þjóða og i fyllsta samræmi við þróun haf-
réttarmála, enda að auki svo komið, að við auðn
heldur á fiskimiðunum, ef ekki verður skjótt við
brugðið um mikla takmörkun veiða. Þrátt fyrir
þetta hafa islenzk stjórnarvöld teygt sig eins langt
og verða mátti til þess að ná samkomulagi við
Breta, og jafnvel léð máls á þvi að veita meira en
íslendingar geta i té látið, án þess að þrengja að
sjálfum sér, þegar litið er til sannanlegs ástands
fiskstofnanna og óumflýjanlegs samdráttar á
veiðum.
í rauninni er það svo, að við megum ekkert
missa. En framkoma samningamanna Breta var
svo fráleit og fjarri allri skynsemi, að þeir hafa til
þessa dags ekki fengizt til þess að taka neitt tillit
til röksemda og staðreynda, sem ekki verða brigð-
ur á bornar. í þess stað hafa þeir haft uppi sifelld-
ar hótanir og veifað þvi, hvaða yfirburði þeir hafi,
þegar til valdbeitingar kemur. Þvilik framkoma
er sizt til þess fallin að auðvelda samkomulag, og
þegar til þessa alls er litið, er ekki að undra þótt
samningaumleitanir færu snögglega út um þúfur.
Það var ekki annað en Bretar stofnuðu til með
þvergirðingshætti sinum.
í rauninni má efast um, að Bretar hafi yfirleitt
stefnt að samkomulagi. Málabúnaður þeirra, með
hótanir um herskipavernd og birgðaskipin þrjú
liggjandi i höfn, reiðubúin til brottsiglingar á
íslandsmið, var svo mótaður af ógnunum, að tor-
tryggni hlaut að vekja. Það er og komið fram,
hvað á bak við bjó.
Ljóst er að engir samningar takast með íslend-
ingum og Bretum i þessu efni nú i bráð. Bretar
tygja sig i þriðja þorskastriðið. Við íslendingar
erum fáir og smáir og óvopnaðir, og við eigum án
efa yfir höfði ófrægingarherferð af þvi tagi, sem
fréttastofur á Vesturlöndum reka, þegar hags-
munir stórþjóða rekast á við lifsbaráttu smáþjóð-
ar. En okkar eina leið er að þrauka og seiglast og
bita frá okkur eftir getu. Einskis annars er úr-
kostar, þar sem lifshagsmunir okkar i nútið og
framtið eru i veði.
— JH.
ERLENT YFIRLIT
Schmidt og Genscher
vinna áfram saman
Strauss verður aðalkeppinautur þeirra
Ilelmut Schmidt ávarpar flokksþingið
STJÓRNARFLOKKARNIR
i Vestur-Þýzkalandi hafa ný-
lega haldið flokksþing, Frjáls-
lyndi flokkurinn i Mainz, og
flokkur sósialdemokrata í
Mannheim. Eftir þessi flokks-
þing er ljóst, að flokkarnir
stefna að þvi að halda áfram
samvinnu sinni eftir þingkosn-
ingarnar, sem fara fram i
september næsta haust. Þetta
kom ótvirætt i ljós á flokks-
þingi sósialdemokrata, en
Helmut Schmidt kanslari lýsti
þar þeirri skoðun, að þessi
samvinna flokkanna myndi
verða nauðsynleg lengi enn,
og yrðu sósialdemokratar að
haga vinnubrögðum sinum
með tilliti til þess. A flokks-
þingi Frjálslynda flokksins
var ekki tekin lokaákvörðun
um þetta, heldur var ákveðið,
að yfirlýsing um þetta yrði
ekki birt endanlega fyrr en
næsta vor. Allur blærinn á
þinginu var hins vegar sá, að
augljóst er, hver afstaða
flokksins verður, þ.e. að halda
beri stjórnarsamvinnunni
áfram eftir kosningarnar.
Astæðan til þess að
Friálslyndi flokkurinn dró
þessa ákvörðun, var m.a. sú,
að hann hélt flokksþing sitt
fyrr en sósialdemokratar, og
vildu forustumenn hans sjá,
hver niðurstaðan yrði þar.
Talsvert hefur borið á þvi, að
samtök ungra sósialdemo-
krata krefðust róttækari
stefnu heldur en ílokkurinn
hefur fylgt undanfarið, ekki
sizt i sambandi við svonefnt
atvinnulýðræði. A þingi sósial-
demokrata voru þessi róttæku
öfl i svo miklum minnihluta,
að þau létu minna á sér bera
en búizt hafði verið við. Engar
ályktanir voru gerðar um at-
vinnulýðræði eða aðrar slikar
breytingar, sem Frjálslyndi
flokkurinn getur ekki fellt sig
við. Hefði slikt orðið ofan á,
hefði það getað gert samvinnu
flokkanna erfiða, þvi að hægri
armur Frjálslynda flokksins,
undir forustu Hans Fridericks
efnahagsmálaráðherra, er
andvigur miklum breytingum,
sem ganga i þessa átt. 1 aðal-
ræðunni, sem Helmut Schmidt
hélt á flokksþingi sósialdemo-
krata, lagði hann áherzlu á, að
flokkurinn yrði að haga sér
eftir aðstæðum, þótt hann
breytti ekki framtiðarmarki
sinu. Það væri t.d. staðreynd,
sem ekki yrði sniðgengin, að
meginþorra kjósenda væri að
finna i miðið, en ekki yzt til
vinstri eða hægri, og þar yrðu
sósialdemokratar þvi að leita
sér fylgis i kosningunum 1976.
Alyktanir flokksþingsins voru
mjög i þessum anda, og hlutu
þær yfirgnæfandi stuðning
fulltrúanna. Þó þótti þessi af-
staða koma enn skýrar i ljós
við kosningu á-stjórn flokks-
ins. Willy Brandt var áfram
kosinn formaður flokksins,
með nær öllum greiddum at-
kvæðum, og Schmidt var kos-
inn varamaður flokksins með
svipuðu atkvæðamagni. Á sið-
asta flokksþingi var hins
vegar mikill munur á þvi
fylgi, sem þeir hlutu, þvi að þá
kaus vinstri armurinn ekki
Schmidt, Brandt hefur jafnan
verið vinsælli hjá mönnum
heldur en Schmidt, enda hag-
að máli sinu á þann veg. Nú
flutti Brandt mál sitt á mjög
svipaðan veg og Schmidt. Litil
breyting varð á flokksstjórn-
inni og mættu hægri menn nú
minni mótspyrnu en áður.
Eftir flokksþingið hefur
heyrzt, að þar hafi orðið hægri
sveifla. Þetta er tæpast rétt,
en hitt er rétt, að minni tilraun
var þar gerð til þess að færa
flokkinn til vinstri en á fyrri
þingum hans.
ÞAÐ virðist mega ráða af
báðum þessum flokksþingum,
að Frans Josef Strauss verði
aðalmaður kosningabarátt-
unnar á næsta ári. Strauss
sækist lika bersýnilega eftir
þvi,en hann gerir nú sitt bezta
til að Helmut Kohl, hinn nýi
formaður Kristilega flokksins,
hverfi i skuggann. T.d. lýsti
Strauss yfir þvi, áður en Kohl
hafði tekið endanlega afstöðu,
að flokkurinn myndi beita sér
gegn hinum nýja samningi,
sem stjórnin gerði nýlega við
pólsku stjórnina þess efnis, að
Vestur-Þýzkaland veitti Pól-
landi tiltekið lán, samtimis þvi
að 125 þúsund Þjóðverjar, sem
nú eru i Póllandi, fengju að
flytjast til Vestur-Þýzkalands.
Kohl fylgdi i kjölfar Strauss
nokkru siðar. Þetta, og annað
þessu likt, sem gerzt hefur
undanfarið, þykir sýna, að
Strauss geri sér leik að þvi að
gera litið úr Kohl, enda nota
andstæðingar kristilegra
demokrata það óspart. Þeir
segja, að Kristilegi flokkurinn
sé að verða afturhaldssamur
hægri flokkur undir forustu
Strauss.
Einn helzti mótleikur kristi-
legra demokrata virðist vera
sá að ráðast á Willy Brandt
sem sönnun þess, að sósial-
demokrötum sé ekki að
treysta i öryggismálum lands-
ins. Bersýnilegt virðist, að
sósialdemokratar væru nú
verr staddir, ef Brandt hefði
ekki strax afsalað sér kansl-
araembættinu, eftir að uppvist
varð, að austur-þýzkur njósn-
ari hafði verið náinn sam-
verkamaður hans.
SAMKVÆMT siðustu skoð-
anakönnun myndu kristilegir
demokratar vinna mikið á, ef
kosið væri nú, og kæmust
nálægt þvi að fá hreinan
meirihiuta. Sósialdemokratar
myndu tapa verulega, en
frjálslyndir demokratar vinna
á. Frjálslyndir demokratar
fengu 8.4% atkvæða i siðustu
kosningum, en gera sér nú
vonir um að fá meira en 10%.
Svo virðist sem foringi þeirra,
Hans Dietrich Genscher utan-
rikisráðherra, njóti nú vax-
andi trausts, en skoðanir virt-
ust nokkuð skiptar um hann
fyrst eftir að hann tók við
útanrikisráðherraembættinu.
Meðal kristilegra demo-
krata hefur verið nokkur
ágreiningur um afstöðuna til
frjálslyndra demókrata. Sum-
ir foringjar þeirra hafa talið
hyggilegt að haga áróðrinum
þannig, að samstarf við
Frjálslynda flokkinn komi til
greina. Þannig mætti lika ná
atkvæðum frá honum, ef hann
væri jafnframt ásakaður fyrir
undirlægjuhátt við sósial-
demokrata. Strauss hefur tek-
iðafstöðu gegn þessu og fengið
sitt fram. Samkvæmt ráði
Strauss stefna kristilegir
demokratar að þvi að fá einir
meirihluta, þvi að öðrum kosti
verði ekki næg breyting á
stjórnarstefnunni. — Þ.Þ.
Kohl og Strauss