Tíminn - 11.09.1976, Blaðsíða 7

Laugardagur 11. september 1976.
liMÉim
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhús-
inu við Lindargötu, sfmar 18300 —'18306. Skrifstofur I
Aöalstræti 7, slmi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — aug-
lýsingaslmi 19523. Verö I lausasölu kr. 50.00. Áskriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuöi. Blaöaprent h.f.
Maó og hugsun hans
Veröldin er manni fátækari. Allir vita samstund-
is, við hvern er átt, þegar svo er að orði komizt*
Hversu mjög sem skiptir i tvö horn um viðhorf
manna til hins látna leiðtoga Kinverja, Maós for-
manns, getur engum blandazt hugur um, að hann
var mikill hugsuður, hugrakkur og þrautseigur bar-
áttumaður og snjall stjórnandi. Tæpast er nokkur
svo einsýnn og ofstækisfullur, að hann treysti sér til
þess að neita þvi.
Vissulega er kunnugleiki okkar íslendinga á kin-
verskum málum mjög naumur. Samt sem áður vit-
um við, að Maó og fylgismönnum hans tókst að
tendra loga mikilla hugsjóna i brjóstum margra
milljóna Kinverja, jafnvel þótt hann sjálfur varað-
ist að nota það hugtak um skör fram um vakning-
una, sem hann hratt af stað. Við vitum lika, að þessi
vakning hefur megnað að breyta svo högum kin-
versku þjóðar innar, sem áður barðist við skort og
nauð, flakandi i sárum eftir styrjaldir, sundrungu
og óstjórn, þrátt fyrir eðlislæga iðjusemi og nægju-
semi, að hún hefur nú nægð nauðþurfta og vinnur
samtimis stórvirki i þágu framtiðar sinnar. En það
eitt að stýra svo málum, að jafngifurlegt fjölmenni
og byggir Kina verði sjálfbirgt að þvi, sem útheimt-
ist til þolanlegs lifs, er áreiðanlega meira þrekvirki
en við eigum auðvelt með að gera okkur grein fyrir.
Menn geta haft horn i siðu þess stjórnkerfis, sem
Maó kom á i Kina, og vissulega hefur fjölmörgum
veitzt erfitt að skilja sumt af þvi, sem þar hefur
gerzt. Þó má öllum liggja i augum uppi, að fráleitt
er að leggja vestrænan mælikvarða á hvaðeina i
fjarlægum löndum, þar sem viðhorf og erfðir likjast
um fátt þvi, sem við eigum að venjast. Og ómót-
mælanlegt er, að betur hefur tekizt til um fullnæg-
ingu mannlegra frumþarfa i Kina heldur en meðal
þeirrar stórþjóðar, sem þeim er hið næsta, Ind-
verja, hverju sem þakka ber.
Þvi má heldur ekki gleyma að áhrif Maós ná óra
langt út fyrir landamæri Kina. Þau hafa hrislazt um
heim allan, og ekki sizt gætir þeirra mjög á Vestur-
löndum.Rauða kverið hefur trúlega verið gefið út á
flestum tungumálum, og ekki er þvi að leyna, að
það hefur orðið mörgum ný spádómsbók og leið-
sagnarrit, einkum ungu fólki. En miklu fleiri hafa
lesið það vandlega, og jafnvel guðfræðingar i
grannlöndum okkar sitja við að bera það saman við
fjallræðuna og kanna, hvað þar er likt og hvað á
milli ber.
Þannig hefur andlegt veldi Maós langa arma. Á
hinn bóginn eru svo hatrammir óvildarmenn hans
og kenninga hans allra. Farsælast mun þó, hér sem
endranær, að leitast við að meta og vega án hleypi-
dóma eða oftrúar, hvað i „hugsun Maós” kann að
felast, er hefur almennt og varanlegt gildi.
Nafnbirting
Enn eru menn jafnnær um það, hvenær gert verð-
ur uppskátt um nöfn þeirra, sem tengjast ávisana-
svikamálinu. Mörgum þykir það dragast á langinn,
og fólk á bágt með að skilja þá viðbáru, að það gæti
torveldað rannsóknina, þar sem öll gögn um ávis-
anakeðjuna siðustu tvö ár hafa fyrir löngu verið
dregin saman.
Þótt hlé hafi orðið á kröfum um nafnbirtingu á
meðan umboðsdómarinn var að kynna sér málið,
munu þær fljótlega verða enn eindregnari en áð ur.
—JH
TÍMINN
7
Þáði Dole mútur?
Varaforsetaefni Fords viðriðinn mútumál
A UNDANFÖRNUM árum
hefur bandariska þjóöfélagið
óneitanlega fengiö nýtt yfir-
bragö. Mútur, fjársvik og önn-
ur ólögmæt meðferð fjármuna
hefur smám saman orðiö að
dægurmáli. Og það, sem fylg-
ismönnum „ameriska
draumsins” þykir ef til vill
einna verst, er hve æðstu
ráðamenn eru mikið viðriðnir
slik mál.
Nú siðast hafa okkur borizt
þær fregnir, að striðshetjan
Róbert Dole, varaforsetaefni
Repúblikanaflokksins, hafi
tekið á móti ólöglegum
greiðslum frá bandarisku
risafyrirtæki. Hvort það sé
rétt, er enn ekki vitað, og eins
liggur ekki fyrir, hvaða áhrif
þessi ásökun kemur til með að
hafa á kosningabaráttuna,
sem nú stendur yfir.
ÞESSAR ASAKANIR á hend-
ur Róbert Doles komu fyrir al-
menningssjónir I dagblaðinu
viðlesna The New York Times
i þessari viku. Það var árið
1973, að Dole átti að hafa tekið
við 5-6 þúsund dollara greiðslu
frá Claude C. Wild Jr. nokkr-
um, er var starfsmaður risa-
fyrirtækisins Gulf Oil.
Wild, sem á árunum 1960-74
útdeildi 4 milljónum banda-
riskra dollara til að styðja þá
frambjóðendur, sem fyrirtæki
hans valdi, vitnaði fyrir rann-
sóknarnefnd i janúar sl., og
kom þá fram, að Dole þáði
þessa aura meðan á kosninga-
baráttu hans stóð 1973. Þá
barðist Dole fyrir endurkjöri
sinu til öldungadeildar þings-
ins, og mun aðstoðarmaður
hans hafa tekið á móti þessum
5 til 6 þúsund dollurum.
Blaðamenn The New York
Times, sem hafa unnið að
rannsókn þessa máls, töluðu
við aðstoöarmanninn, en
fengu ekkert út úr honum.
Eins athuguðu þeir fjármála-
skýrslur Doles og fór þar á
sama veg.
Þetta mál er raunverulega i
tveimur liðum. Seinni ákæran
hijóðar upp á 2 þúsund dollara
gjöf, sem Dole átti að skipta
milli þeirra frambjóðenda
Repúblikana i kosningunum
1970, sem „ættu það skilið”.
ÞAÐ ER ef til vill athyglis-
verðast að sjá hvernig Dole
svarar þessum ásökunum.
Varðandi 2 þúsund dollar-
ana 1970, þá hefur hann al-
gjörlega neitað að hafa komið
eitthvað nálægt þeim. En þess
i stað hefur The New York
Times bent á, að Wild segist
hafa i sinum fórum þakkar-
bréf frá einum frambjóðand-
anum, þar sem Wild er þakkað
fyrir peningagjöfina, sem
frambjóðandinn fékk gegnum
Dole.
Dole segir, að þetta sé allt
saman fáránlegt. „Hvers
vegna hefði ég átt að standa i
þessu. Ég var ekki I framboði
og gegndi engum áhrifaemb-
ættum innan flokksins i þá
tið”.
Þess ber að gæta, að sann-
anirnar eru ákaflega veikar. í
skýrslum Gulf Oil er aðeins
nefnt Dole: Dole gefið til aö
hann láti það ganga áfram”.
Með öðrum orðum, segir
Róbert Dole, Dole eða Dale,
það er ekkert sagt um Bob
Dole eöa Dole öldungardeild-
arþingmann.
SAMA ER upp á teningnum i
hinu málinu. Dole hefur al-
gjörlega hafnað þeim ásökun-
um og segist hreinlega ekki
skilja hvað vaki fyrir rann-
sóknarnefndinni. Hann segist
ekki einu sinni vita, hvort
hann hafi verið kallaður fyrir
sem vitni eða sakborningur.
EF ÞESSAR ásakanir reynast
vera réttar, er óhætt að segja,
að framtið Doles sem stjórn-
málamanns sé búin. Og það,
sem meira er, ef þær sannast
fyrir forsetakosningarnar i
nóvember, er Gerald Ford og
allur Repúblikanaflokkurinn
búinn að vera. Almenningur i
Bandarikjunum er ekki búinn
að gleyma undirheimastarf-
semi flokksins á dögum Nix-
ons, en margir voru farnir að
vona, að eftirmenn hans væru
heiðarlegir. Ford er sennilega
hafinn yfir alla gagnrýni, en
nú er Dole kominn I alvarlega
hættu.
Lagalega séð er aðstaða
hans einnig erfið. 1 fyrsta lagi
er hann skyldugur til að til-
kynna allar slikar peninga-
greiðslur. 1 öðru lagi, ef hann
hefur tekið við peningunum og
ekki látið þá fara lengra, þá
eru það skattalögin, sem hafa
verið brotin.
ANNARS ERU það skattarnir,
sem virðast ætla að verða
þeim Ford og Dole erfiður ljár
i þúfu. Dole hefur nýlega á-
sakað Carter fyrir að notfæra
sér skattalögin til aðsleppayið
tekjuskatt. Það virðist þó ekki
hafa verið góður leikur hjá
Dole, þvi upplýsingar sinar
fékk hann hjá Carter sjálfum,
en Carter og Mondale, vara-
forsetaefni hans, hafa lagt
fram allar upplýsingar um
skatta sina siðustu fimm árin.
Það hafa þeir Ford og Dole
hins vegar ekki gert til þessa.
SKOÐANAKANNANIR hafa
sýnt, að fylgi Fords hefur auk-
izt jafnt og þétt að undan- j|
förnu. Þetta mútumál var al- s
menningi á hinn bóginn ekki
kunnugt um, þegar siðasta
könnun var gerð. Það verður
fróölegt að fylgjast með niður-
stöðum kannananna, sem
gerðar verða á næstunni.
MÓL
Ford forseti: Valdi hann ekki rétt?