Tíminn - 26.10.1976, Page 9

Þriöjudagur 26. október 1976
TÍMINN
9
kaupmáttur kauptaxta er svipað-
urog var 1971, en hins vegar virð-
ist kaupmáttur raunverulegra
tekna almennings verða svipaður
i ár og hann var 1972. Þannig hef-
ur náðst sæmilegt samræmi á ár-
inu 1976.
Auðvitað hefur sitthvað raskast
i launahlutföllum i umróti siöustu
ára, og á næsta ári þarf enn að
leita leiða til að ná sanngjörnum
launahlutföllum og tekjuskipt-
ingu i þjóðfélaginu.
Beita þarf skatta- og trygginga-
kerfinu i þessu skyni, en allt inn-
an þess ákveðna ramma, sem
framleiðslugeta og jafnvægi i
utanrikisverzlun setur. Reyndar
fela gildandi kjarasamningar
þegar i sér nokkra kaupmáttar-
aukningu fyrir nokkrar stéttir,
þegar kemur fram á næsta ár,
þannig að fyrirfram hefur verið
ráðstafað nokkru af þvi svigrúmi,
sem fyrir hendi kann að vera.
Aðalatriðið er aö reyna að ná
settu marki i kjaramálum með
sem minnstum verðhækkunum.
Við höfum svo oft brennt okkur
á þvi soöinu að ætla allir i senn og
þegar i stað að njóta bættra kjara
vegna bættra ytri skilyröa
þjóðarbúsins. Nú er brýn þörf á,
að þjóðin skilji, að við erum sem
þjóðarheild búin aö taka út for-
skot á sæluna og eigum þvi litið
inni. Þvi reynir nú á raunsæi okk-
ar allra.
Könnun á Þjóðhags-
horfum næstu ára
Við rikjandi aðstæður i islenzk-
um efnahagsmálum er sérstök
þörf að meta þjóðhagshorfur
nokkur ár fram I timann, svo unnt
sé að skoða i lengra timasam-
hengiákvaröanir, sem teknar eru
frá ári til árs. Nú virðast þau
straumhvörf i ytri skilyrðum
þjóðarbúsins, að tækifæri gæti
gefizt til aö vinna að skipulags- og
framfaraverkefnum, sem að
hluta hafa ýzt til hliðar i viður-
eigninni viö þrálátan efnahags-
vanda siöustu árin og i baráttunni
fyrir yfirráðum okkar yfir fiski-
miðunum við Island.
Rikisstjórnin hefur falið Þjóðhags
stofnun að vinna að könnun á
þjóðhagshorfum næstu 4 ára i
samvinnu við aðrar opinberar
stofnanirá sviði efnahagsmála og
aðra aðila. Að þvi er stefnt, að
skýrsla um niðurstöður liggi fyrir
á næsta ári. Þessa fyrirhuguöu
könnun á þjóðhagshorfum næstu
ára ber ekki að skoða sem vald-
bundna, miðstýrða fram-
kvæmdaáætlun stjórnvalda, held-
ur sem viðmiðun og undirstöðu
stefnuákvarðana i efnahagsmál-
um hverju sinni — jafnt stjórn-
valda sem aöila vinnumarkaðar-
ins og annarra. Meginþættir þess-
arar könnunar verða tveir, ann-
ars vegar mat á útflutnings- og
framleiðslugetu og hins vegar á
útgj aldaþróun.
Otflutningsáætlun sjávarút-
vegs og stjórn fiskveiða veröur að
reisa á fiskifræðilegu áliti á veiöi-
þoli fiskstofnanna en einnig á
efnahagslegum og félagslegum
aðstæðum i landinu. Lausn land-
helgismálsins gefur okkur miklu
meira vald á þessu máli og skýr-
ari forsendur til þess að meta
efnahagsleg áhrif mismunandi
fiskverndunarleiða.
Þegar litið er til þróunar
þjöðarútgjalda á næstu árum,
virðist könnun á útgjaldaáform-
um hins opinbera einkar mikil-
væg. Skipting þjóðarútgjalda
milli hins opinbera og einkaaðila
á næstu árum ræður miklu um
stefnuna i skattamálum. Einnig
er mikilvægt að tryggt verði
nægilegt þjóöhagslegt svigrúm til
þess að byggja upp nýjar at-
vinnugreinar og efla þær, sem
fyrir eru, til undirstöðu fram-
tiðarhagsældar i landinu.
Verðbólguvandinn
Þótt nokkuð hafi dregiö úr
hraöa veröbólgunnar á þessu ári,
verður hann engu að siöur tvöfalt
til þrefalt meiri en i flestum ná-
lægum löndum. Verðbólgan er
tvimælalaust eitt alvarlegasta
efnahagsvandamál, sem þjóðin á
við að striða. A miklu veltúr, að
okkur auönist að draga verulega
úr verðbólguhraöanum. Þvi miö-
ur er ástæða til að óttast, að sú
öra verðbólga, sem geisað hefur
hér á landi undanfarin ár, hafi
enn alið á þeim verðbólgu-
hugsunarhætti, sem hefur lengi
sett svip á þjóðlifið. A þessu þarf
að verða breyting, þvi verðbólga
eins og við höfum reynt gerir
margvislegttjón. Peningar missa
ekki aðeins gildi sitt sem gjald-
miöill, heldur sem mælikvarði á
afköst og árangur af starfi
manna.
Verðbólgan felur i sér hættu á
misskiptingu eigna og tekna og
verðlaunar spákaupmennsku
fremur en raunverulega verð-
mætasköpun i þjóðfélaginu. Með
þessum hætti slævir veröbólgan
siðgæðisvitund þjóðarinnar og
getur brenglað réttlætiskennd
einstaklinga og hópa. Það kann
að vera, að sá skortur á siðferði-
legu viðhorfi i fjármálalegum
viðskiptum, sem að undanförnu
hefur komið fram i ýmsum
myndum, sem nú eru i umfangs-
mikilli rannsókn, eigi sér ein-
hverjar rætur i þvi tjái og tundri,
sem fylgir mikilli verðbólgu. Það
er þvi ekki eingöngu efnahagsleg
nauðsyn fyrir okkur að komast út
úr vitahring verðbólgunnar, held-
ur einnig siðferðileg nauðsyn.
En vissulega er lausn verð-
bólguvandans ekki fólgin i einu
pennastriki. Þetta er vandamál
þess eðlis, að þjóðin öll, hvert
heimili, hver þegn, verður að
leggja sitt af mörkum. Hér þarf
sérstaklega sameiginlegt átak
margra hagsmunahópa.
Rikisstjórnin hefur þvi skipað
nefnd til þess:
Að kanna vandlega horfur 1 verö-
lagsmálum á næstu misserum
og greina ástæður þeirra verð-
hækkana, sem orðiö hafa að
undanförnu og orsakir verð-
bólguþróunar hér á landi
undanfarin ár.
Að gera tillögur um ráöstafanir
til þess að draga úr verðbólgu.
Tillögur þessar skulu taka mið
af þvi, að markmið, sem sett
eru á þessu sviði, þarf að vega
og meta við hlið annarra mark-
miöa stefnunnar i efnahags-
málum, svo sem jafnvægis i
utanrikisviðskiptum og fullrar
atvinnu.
Rikisstjórnin telur mikilvægt, að
sem flest sjónarmið komi fram
i starfi nefndarinnar og hefur
þvi farið þess á leit við aðila
vinnumarkaðarins og þing-
flokkana, að þeir nefndu menn
til þessa starfs, auk þess skipar
ríkisstjórnin sérfróða menn i
nefndina, án tilnefningar.
Rikisstjórnin gerir ráð fyrir, að
álit nefndarinnar og tillögur
veröi undirstaða umræðna á
Alþingi og viðræðna rikis-
stjórnarinnar við aðila vinnu-
markaðarins um heildarstefnu
i verðlags- og launamálum.
Ríkisstjórnin mun óska eftir
þvi, að i starfi nefndarinnar
verði að því stefnt að skila áliti
og tillögum sem fyrst, og eigi
siöar en i febrúarmánuði 1977.
Endurskoðun
lifeyriskerfisins
1 stefnuyfirlýsingu rikis-
stjórnarinnar var ákveðið að
fram skyldi fara sérstök könnun á
stööu lifeyrissjóða og lifeyris-
þega.
Flestum er ljóst það misræmi,
sem er milli lifeyrisþega eftir þvi
hvort þeir eiga aðild aö verð-
tryggðum lifeyrissjóði eða ekki.
Þetta misrétti ágerist þegar
verðbólga eykst. Auk þess að
hamla gegn verðbólgu, verður að
vinna að þvi að samræma og
tryggja kjör aldraðra og öryrkja.
1 samræmi við samkomulag Al-
þýðusambands Islands og vinnu-
veitenda um lifeyrismál, sem var
hluti kjarasamninga á siðastliðn-
um vetri, beitti rikisstjórnin sér
fyrir löggjöf, sem veitir úrlausn
til tveggja ára hjá þeim hópum
eftirlaunafólks, sem hafa ófull-
nægjandi lifeyrisrétt.
Jafnframt hefur rikisstjórnin
skipað tvær nefndir i samræmi
við þetta samkomulag til að
gera tillögur um samfellt lif-
eyriskerfi fyrir alla lands-
menn, sem tryggi öllum lif-
eyrisþegum lifeyri, sem fylgi
þróun kaupgjalds á hverjum
tima. Að þvi verður stefnt, að
nýskipan lifeyrismála taki gildi
á árinu 1978.
Rikisfjármál
Vonir standa nú til, að fjárhag-
ur rikisins réttist við i ár og að
grynnt verði á skuldum rikissjóðs
við Seðlabankann, m.a. vegna
sérstakra aðhaldsaðgerða. Þetta
eru mikil umskipti frá siðustu
tveimur árum er sjálfkrafa aukn-
ing lögbundinna útgjalda og rýr-
ari rikistekjur vegna minni um-
svifai efnahagsmálum ollu halla i
rikisbúskapnum hér á landi likt
og i mörgum nágrannalöndum
okkar. Enginn vafi er á þvi, að
þróun rikisfjármálanna á þessu
ári hefur átt sinn þátt i að miðað
hefur I jafnvægisátt i þjóðarbú-
skapnum. Til þess að tryggja
þennan árangur er nauðsynlegt
að beita aðhaldi i fjármálum
rikisins á næsta ári og setur sú
viðleitni mark sitt á fjárlaga-
frumvarp ársins 1977.
Traustur fjárhagur rikis er nú
ef til vill enn brýnni en fyrr, þar
sem verzlunarárferði hefur nú
snúizt okkur i hag, og er okkur
mikil nauðsyn að nota þetta tæki-
færi til þess að styrkja stöðu
þjóðarbúsins út á við, en ekki ein-
göngu til þess að auka þjóöarút-
gjöldin. Af þessari ástæðu og
einnig vegna brýnna þarfa á ýms-
um sviðum, ekki sizt á sviöi
dómsmála og löggæzlu, þykir
ekki fært að gera ráð fyrir lækkun
sérstaka 18% vörugjaldsins á
næsta ári. Þetta gjald var hækkað
i mai s.l. til þess að afla fjár til
landhelgisgæzlu og fiskverndar.
Þótt landhelgisdeilan viö Breta
hafi verið leyst, er útgjaldaþörf
til landhelgisgæzlu og hafrann-
sókna enn mikil, auk þess sem
mæta þarf tekjumissi vegna
lækkunar tolla.
Hægara er sagt en gert að halda
hallalausum fjárlögum, þegar
þjóðartekjur dragast saman.
Tekjur ríkissjóðs minnka þegar
kaupgeta þjóðarinnar rýrnar, en
rikisútgjöldin minnka ekki sjálf-
krafa.Ef dregið er um of úr rikis-
útgjöldum, minnka tekjur al-
mennings enn og samdrátturinn
magnast. Ég tel, að i umræðum
um rikisfjármálin undanfarin tvö
ár, hafi ekki verið tekið sann-
gjarnt tillittil þessara atriða. En
þaö dregur ekki úr þvi, aö sér-
staka áherzlu ber að leggja á, að
aðhald i fjármálum hins opinbera
er nauðsynlegur liður I viðnámi
gegn verðbólgu og viðskiptahalla,
eins og nú stendur á.
Skattamál
A þessu hausti verða lögö fram
frumvörpum breytingar á lögum
um tekju- og eignarskatt og stefnt
að afgreiðslu þeirra fyrir áramót.
1 heild er ekki reiknað með veru-
legum breytingum á skattfjár-
hæðum, en hins vegar er þessum
breytingum ætlað að hafa áhrif i
, Framhald á bls. 17
er stór að innan — en lítill að utan.
Þessvegna er er hann mest seldi bíllinn í Evrópu í sínum
- stærðarflokki.
JL'
|*'t.
ir
^1,14
J j
II R"
T.gr.s
L
\
aana127
er framhjóladrifinn bíll með
vélina frammí, þess vegna
er hann sérlega
skemmtilegur í akstri og
óvenju duglegur í snjó.
Einn sparneytnasti
bíllinn á markaðnum
aaaa^
er hannaður með þægindi
og öryggi farþegans í huga.
Til afgreiðslu strax
Komið og leitið upplýsinga
FIAT E IMKAUMBOÐ A ISIANDI
I)avíð SiLíurðsson hf.
SIÐUMULA 35 SIMAR 38845 38888
7