Tíminn - 07.01.1977, Síða 9

Föstudagur 7. janúar 1977
9
Wmivm
Wíwmm
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ri.stjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aöal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsinga-
' simi 19523. Verö I lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.,
Ekki allt valið timbur
„Enginn er eyland”. Enginn getur lifað sér ein-
um, án þess að þorna, visna og tærast. Áhrif um-
hverfisins hrislast um alla, og jafnvel einbúinn,
sem sjaldan hittir aðra menn, leitar sér sálubótar
i umgengni við dýrin og náttúruna, sem umlykur
hann, eða sökkvir sér niður i hugsanir, sem eru
að meira eða minna leyti aðfengnar, til dæmis
fyrr á ævinni, eða honum eru tiltækar i bókum.
Þetta á ekki aðeins við um einstaklinga, heldur
einnig þjóðir, nema þá örfáa ættflokka, sem búa
inniluktir i frumskógum eða öðrum afkimum
veraldar, og eru enn böm steinaldar.
Engum dettur i hug, að við íslendingar getum
lifað i einangrun eða ættum að gera það. Okkur
hlýtur meira að segja að vera kappsmál að fylgj-
ast með straumum og stefnum meðal annarra
þjóða, tileinka okkur margs konar nýjungar, sem
koma til sögu i öðrum löndum, andlegar sem
verklegar, og fella þær að menningu okkar og
staðháttum, ef lifvænlegar eru og gagnlegar.
Jafneinsætt er hitt, að ekki er allt gull, sem gló-
ir, né allt gott og eftirbreytnisvert fyrir þær sak-
ir, að það á útlendar rætur. Fjölmargar hræring-
ar meðal annarra þjóða, ekki sizt stórþjóðanna —
tizkufyrirbæri, kenningar og tiltæki — eru fyrir
það eitt lærdómsrikar, að þær birta okkur, hvað
varast ber og hverju skyldi hafnað. Otlendar
þjóðir og útlendir menn eru engu merkilegri en
við sjálf, svona upp og ofan, og það er einungis
vanmáttarkennd, sprottin af mannfæð okkar og
leifum gamals undirlægjuháttar, ef og þegar við
fáum glýju i augum andspænis þvi, sem á fóstur-
land sitt handan álanna miklu eða þaðan komið.
Oft megum við minnast Oddaverjans foma, sem
hafði djörfung til þess að segja: ,,Heyra má ég
erkibiskups boðskap, en ráðinn er ég að hafa
hann að engu”.
Hér er komið að þvi, sem á miklu veltur fyrir
giftu smáþjóðar: Að kunna að velja og hafna i
stað þess að liggja marflöt gagnvart útlendum á-
hrifum. Að þessu vék Jónas Kristjánsson, for-
stöðumaður Árnasafns, á skilmerkilegan og vit-
urlegan hátt i stuttri ræðu, sem hann flutti á
gamlaársdag, er tveimur rithöfundum voru af-
hentir styrkir úr rithöfundasjóði Rikisútvarpsins.
„Erlendir straumar flæða til okkar, og þykir
ekki allt valið timburiþeim reka, sem þeir bera
með sér”, sagði hann. „Erfitt er að spoma við
sliku, en þó er hugsanlegt, að við gætum haft
meiri stjórn á hinum erlendu áhrifum, valið og
hafnað meira en tiðkazt hefur nú um sinn. Og á
sama hátt skyldum við reyna að hafanokkra
stjórn á þvi, hvað við sækjum til annarra landa.
Sumt, sem eftir er sótzt, virðist harla fánýtt —
annað beinlinis háskalegt”.
Þarna er fingri drepið á viðkvæman blett —
hreyft við máli, sem miklu skiptir. Gegnir raunar
furðu, að ekki fyrir löngu haf i orðið mikil um-
ræða um svo örlagarikt málefni, jafnþráfaldlega
og þrasað er langtimum saman um margvislegan
hégóma i landi okkar. Enginn vafi leikur á þvi, að
hér hefur mörgu þvi, sem siður skyldi, og jafnvel
sizt skyldi, staðið opnar dyr á seinni árum, og til-
burðir tilviðnáms hafa verið harla fálmkenndir,
ef þeir hafa þá verið nokkrir. Af þessu höfum við
þegar sopið rammt seyði, og er þó eins liklegt, að
enn standi bikarinn barmafullur.
Við-getum ekki verið eins og opið hús um þjóð-
braut þvera, þar sem allt er til öndvegis leitt,
hvers kyns sem er. Við erum of fá, hver einstak-
lingur of dýrmætur, til þess að fórna ævi margra
þvi, sem er „harla fánýtt”, og enn siður höfum
við fólk aflögu til þess að henda lokuðum augum i
það, sem er „beinlinis háskalegt.” —JH.
ERLENT YFIRLIT
Brzezinski hlýtur
vandasamt embætti
AAargt líkt með honum og Kissinger
Zbignicw Brzezinski.
SÁ MAÐUR, sem nú er
oftast nefndur sem hinn raun-
verulegi eftirmaöur Kiss-
ingers, er ekki hinn veröandi
utanrikisráöherra, Cyrus R.
Vance, heldur hinn veröandi
öryggismálaráöunautur i
Hvita húsinu.Zbigniew Brzez-
inski. Kissinger vann sér
mesta frægö meðan hann
gegndi umræddri stööu sem
aðalráöunautur Nixons i utan-
rikis- og öryggismálum. Hann
var næstum strax talinn
áhrifameiri en William P.
Rogers, sem þá gegndi
embætti utanrikisráöherra.
Svipað átti sér staö i forsetatiö
Kennedys. Þá var öryggis-
málaráöunauturinn I Hvita
húsinu, McGeorge Bundy, tal-
inn mun áhrifameiri en Dean
Rusk utanrikisráðherra.
öryggismálaráðunauturinn
hefur að þvi leyti betri aöstööu
en utanrikisráöherrann, aö
skrifstofa hans er i Hvita hús-
inu og hann ræöir við forset-
ann oft á dag, þar sem hlut-
verk hans er að sjá um aö for-
setinn fylgist vel meö öllu sem
er að gerast á sviði utanrikis-
mála og öryggismála og er
honum jafnframt til ráöu-
neytis og leiðsagnar. Utan-
rikisráöherrann hefur hvergi
nærri eins náiö samband viö
forsetann, enda bundinn viö
stjórn á hinu umfangsmikla
kerfi utanrikisþjónustunnar.
Brzezinski hefur lýst yfir þvi,
að hann muni kappkosta aö
skyggja ekki á utanrikisráö-
herrann, enda eigi hann og
forsetinn aö marka stefnuna.
Hann muni haga sér i sam-
ræmi við þaö. Þessu trúa
margir, sem þekkja Brzez-
inski, varlega, þvi aö hann er
orðlagðursem fjörmikill og si-
starfandi vinnuhestur, og
hefur þvi stundum verið
nefndur I gamni og alvöru,
Vitamin Z af samstarfs-
mönnum sinum.
FERILL þeirra Kissingers
og Brzezinski er á ýmsan hátt
ekki ólikur. Báöir eru fæddir
utan Bandarikjanna, Kiss-
inger i Þýzkalandi, Brzezinski
I Póllandi. Báðir uröu útlagar.
Foreldrar Kissingers voru
Gyðingar og voru svo lánsam-
irað flýja þaöan i tima. Faöir
Brzezinski var af aðalsættum
og starfaöi i utanrikisþjónust-
unni, en sagði af sér og geröist
útlagi, þegar komúnistar tóku
völdin I Póllandi. Hann haföi
þá veriö um hriö ræöismaöur
Póllands i Montreal, en áöur
haföi hann starfaö i Þýzka-
landi og Frakklandi og haföi
þá hjálpaö Gyðingum til aö
flýja frá Þýzkalandi. Fyrir
það var hann siðar sæmdur
heiðursmerki af stjórn
tsraels. Hann settist aö i
Kanada eftir aö hann gerðist
útlagi og þar lauk Brzezinski
yngri háskólanámi. Siöar
stundaöi hann framhaldsnám
við Harvardháskóla i stjórn-
málafræöum. Þar bar fundum
þeirra Kissingers og Brzez-
inskis fyrst saman aö ráöi, er
þeir kepptu um prófessorsem-
bætti og varð Kissinger hlut-
skarpari. Brzezinski fékk
fljótlega annað kennara-
embætti við Harvardskóla og
gegndi hann þvi á árunum
1953-1960. Þá réðst hann til
Columbiaháskóla I New York,
sem yfirmaður sérstakrar
stofnunar, sem fylgdist með
málum kojnmúnistarikjanna.
Hann hefur siöan skrifað all-
mörg rit, sem einkum fjalla
um málefni Sovétrikjanna og
hafa þau vakið athygli og gert
hann þekktan sem fræöimann
á þessu sviði. Rit hans eru
meiri aö vöxtum en rit Kiss-
ingers, en tæplega talin eins
snjöll.
ÞAÐ er sagt, aö Nelson
Rockefeller eigi mikinn þátt i
frama Kissingers, en annar
Rockefeller, David Rocke-
feller, hafi mjög stutt að
frama Brzezinskis. Hann
beittisérfyrir nokkrum árum
fyrir nýrri nefnd eöa stofnun,
sem kannaöi sérstaklega mál-
efni Bandarikjanna,
Vestur-Evrópu og Japans og
möguleika á aukinni sam-
vinnu milli þeirra. Brzezinski
varð aöalmaður þessarar
stofnunar og vegna starfa i
þágu hennar kynntist hann
Jimmy Carter fyrir þrem
árum. Þeim féll strax vel
saman og gerði Carter þvi
Brzezinski, sem aðalráöunaut
sinn i utanrikismálum, þegar
hann hóf baráttu sina sem for-
setaefni. Það hefur ekki farib
dult siöustu mánuöina, aö
Brzezinski yrði öryggismála-
ráðunautur, ef Carter yröi for-
seti.
Brzezinski var áöur þekktur
sem harður andstæöingur
kommúnista. Hann var þvi
lengi vel ákveöinn talsmaður
þátttöku Bandarikjanna i
Vietnamstyrjöldinni. A siöari
árum hefur hann heldur breytt
um stefnu. Sá ágreiningur
sem hefur risiö milli hans og
Kissingers hefur ekki verið
um markmið, heldur aöferöir.
Kissinger hefur lagt mikla
áherzlu á slökunarstefnuna
svonefndu og aö málum yrbi
jafnað meö beinum samn-
ingum milli risaveldanna.
Brzezinski hefur lagt áherzlu
á aö styrkja ætti tengslin viö
Vestur-Evrópu og Japan, áöur
en gengið yrði til samninga viö
Sovétrikin. Hann hefur jafn-
framt lagt meiri áherzlu en
Kissinger á bætta sambúö
Bandarikjanna og þriöja
heimsins. Verkefnarööun
hefur þvi veriö nokkur önnur
hjá honum en Kissinger, þótt
markmiöið sé hiö sama.
Brzezinski veröur 49 ára á
þessu fæddur 28. marz 1928.
Hann er kvæntur náfrænku
Benes Tékkóslóvakiuforseta,
sem kommúnistar hröktu frá
völdum,og eiga þau þrjú börn.
Brzezinski varð ekki banda-
riskur rikisborgari fyrr en
1958. þ.þ.
Brzezinski og Schultze ráöunautur Carters I efnahags
málum.