Tíminn - 29.04.1977, Blaðsíða 10

10
ivmvm
Föstudagur 29. aprll 1977
borgarmál borgarmál borgarmál borgarmál borgarmál borgarmál borgar
Kristján Benediktsson, borgarfulltrúi
Skipulag
í mótun
Lengi var þaö svo, aö skipu-
lagsmál vöföust fyrir stjórnend-
um Reykjavikurborgar, enda oft-
ast á umliönum áratugum horn-
reka málaflokkur, sem litill
gaumur var gefinn. Fyrst munu
hugmyndir um gerö ákveöins
skipulags hafa séö dagsins ljós i
borgarstjórninni áriö 1927, en
fyrsta borgarhverfiö, sem byggt
er samkvæmt fyrirfram geröu
skipulagi, er Noröurmýrin milli
núverandi Snorrabrautar og
Rauöarárstigs. Noröurhluti þessa
hverfis er skipulagöur 1934.
A þeim árum geröu menn sér
ákaílega óljósar hugmyndir um
vöxt borgarinnar og þörf fyrir ný
byggingarsvæöi.
Þannig var Hringbrautin hugs-
uö sem ytri borgarmörk og taliö
óllklegt aö út fyrir þann ramma
þyrfti byggöin aö fara.
Uppbygging án skipu-
lags
Allt fram til 1960 er litiö unniö
að skipulagsmálum i Reykjavik.
Borgin þróast og vex næstum af
sjálfu sér.
Þetta skipulagsleysi varö þess
valdandi, aö til uröu algjörlega
óskipulögö hverfi eins og Blesu-
grófin og Múlahverfiö meöfram
Suðurlandsbrautinni. Af þessu
skipulagsleysi hefur borgin verið
aö súpa seyöi alveg til þessa dags.
Aðalskipulagið 1962
Aöalskipulagiö frá 1962 mark-
aöi algjör timamót I skipulags-
málum borgarinnar. Um þetta
skipulag var ekki ágreiningur i
borgarstjórn og tillaga um sam-
þykkt á þvi borin fram i borgar-
stjórn af fulltrúum allra flokka.
Framkvæmd á aöalskipulaginu
hefði hins vegar orðið mjög dýr,
ef i hana heföi veriö ráöizt aö
nokkru marki. Einkum var gert
ráö fyrir miklum umferöarmann-
virkjum og niöurrifum húsa til aö
koma umferöarbrautum fyrir.
Reyndin varö hins vegar sú, að
sáralltiö var framkvæmtaf þeim
tillögum og hugmyndum, sem
settar voru fram i aöalskipulag-
inu 1962. Þær framtiöarspár, sem
þá voru geröar, um þróun byggö-
ar, aukningu umferöar og fleirá
af sliku tagi, hafa með öllu brugö-
izt.
Umferðargöturnar hafa dugaö
betur til aö anna auknum bila-
fjölda, en áætlað var. Fólksfjölg-
un i borginni hefur oröið miklu
hægari, en ný hverfi hins vegar
byggð upp af meiri hraöa en ráö-
gert var, og aö sama skapi oröiö
fækkun i gömlu hverfunum. Þaö
má þvi segja, aö lán hafi veriö i ó-
láni, hve hægfara borgar-
stjórnarmeirihlutinn var viö
framkvæmdir skv. aöalskipulag-
inu.
Kristján Benediktsson
Nýja skipulagið
Undanfarin tvö til þrjú ár hefur
þróunarstofnunin unnið að endur-
skoöun aöalskipulagsins. Sú
vinna hefur nú verið kortlögö og
færö i tillögubúning.
Liggja tillögur um breytingar
hér fyrir. Þar er um aö ræöa
miklar breytingar bæöi aö þvi er
varöar landnotkun, nýtingarhlut-
fall og gatnahverfi.
Flestar þessar breytingar virö-
ast mér vera til bóta. Auk breyt-
inga frá aðalskipulagi i gamla
bænum er skipulagt nýtt svæöi
noröan Grafarvogs, svonefnt
Úlfarsfellssvæöi.
Eins og viö gerö aðalskipulags-
ins á sinum tima fylgja endur-
skoöuninni nú ótal spár um
þróunina út skipulagstimann,
sem nær til 1995. Þannig er þvi
spáö aö I lok skipulagstimans
veröi Ibúar i Reykjavik 102.020.
Þetta þýðir aö fjölgun er spáö
innan við 1000 á ári. Til að mæta
ibúöarþörf þeirrar aukningar
þarf ekki aö byggja hér nema
350-400 ibúöir árlega næstu árin,
sem er um þaö bil helmingi
minna en verið hefur að undan-
förnu.
Tvenn mistök á siðasta
ári
Aöur en ég vik aö hinu nýja
svæöi norðan Grafarvogs, sem ég
munfjalla litillegaum,vilég geta
tveggja skipulagsákvarðana,
sem teknar voru á s.l. ári og nú
mun búiö aö staöfesta. Báöar
þessar ákvaröanir voru rangar aö
minum dómi og okkar fram-
sóknarmanna, enda böröumst viö
gegn þeim af mikilli hörku á sin-
um tima.
Hin fyrri var ákvöröun um
skipulag á Reykjavikurflugvelli,
meö óbreyttri legu flugbrauta og
framtiðarbyggingum vestan við
öskjuhliöina og sunnan núver-
andi austur-vesturbrautar. Viö
töldum mun betri lausn felast i
svonefndri skekktri a-v braut,
þannig aö öskjuhliöin væri ekki i
fluglínu.
Hin siðari var ákvörðun um
færslu Hringbrautarinnar niður
undir enda na-sv. brautar flug-
vallarins, þ.e. niöur fyrir þær
byggingar, sem nú eru I undirbún
ingi á vegum Háskólans sunnan
núverandi Hringbrautar. Þessi
ákvöröun hefur alveg gifurlegan
kostnaö i för meö sér, en er gerö
til aö Landspitalinn geti fengiö
samfellda lóö.
Báöar þessar skipulagsákvarö-
anir voru rangar aö dómi okkar
framsóknarmanna, og eiga eftir
aö vera afdrifarikar er timar líöa.
Góð vinnubrögð
Vinnubrögð við endurskoðun
skipulagsins hafa aö minum dómi
veriö mjög góö. Skipulagsnefnd
hefur sl. tvö ár unnið náiö meö
þróunarstofnuninni. Auk hinna
föstu fulltrúa i skipulagsnefnd
áttu allir flokkar i borgarstjórn
þess kost aö hafa sérstakan mann
á öllum þeim fundum skipulags-
nefndar, þegar fjallað var um
aðalskipulagið.
Þannig var jafnharðan hægt að
koma á framfæri athugasemdum
og tillögum. Þetta höfum viö
framsóknarmenn notaö okkur
vel, enda erum við i meginatriö-
um sammála þeim tillögum, sem
hér liggja fyrir. Fulltrúi okkar i
skipulagsnefnd, Helgi Hjálmars-
son, arkitekt, og Guömundur G.
Þórarinsson, verkfræöingur, sem
sat flesta þá fundi, þegar um
skipulagiö var fjallaö, hafa báðir
aö minum dómi unniö frábært
starfog komiö mörgum gagnleg-
um og góöum hugmyndum á
framfæriog I tillögubúning. Kann
ég þeim báöum miklar þakkir
fyrir störf þeirra aö þessum mál-
um.
Fr a mtiða r by ggð
Tillögur þær sem hér liggja fyr-
ir skiptast i fjóra meginþætti.
Þeir eru: Framtiöarbyggð,
endurnýjun eldri hverfa, aðal-
gatnakerfi og Fossvogsbraut.
Fallið hefur i minn hlut að gera
grein fyrir afstööu okkar fram-
sóknarmanna til þess kafla, sem
fjallar um framtlðarbyggð. Hér
er um aö ræða svæöi norðan og
austan Grafarvogs ásamt meö
Geldinganesi. A svæöinu full-
byggðu er gert ráö fyrir 50 þúsund
ibúa byggö, sem skiptist i 5
meginsvæöi.
Aðalskipulagiö frá 1962 geröi
ráö fyrir, aö byggöin mundi þró-
ast suður á bóginri og þá i sam-
vinnu viö önnur sveitarfélög á þvi
svæöi. Frá þeirri hugmynd hefur
veriö horfiö. Breyttar forsendur
valda þvi, aö ég tel ekki siöra, að
byggöin þróist noröur og austur.
Kemurþað m.a. til, aö hraöbraut
ernú komin allt til Kjalarness og
mikil byggö i Mosfellssveit. Eöli-
legt virðist aö sá byggöakjarni
tengist I framtiöinni meginbyggö-
inni.
Guðmundur G. Þórarinsson, borgarfulltrúi
SKIPULAGIÐ ÞABF SÍFELLT AÐ
VERA í ENDURSKOÐUN
Aö baki þeirrar endurskoöunar
Aöalskipulags Reykjavikur sem
nú er lögö fram, liggur mikiö og
gott starf.
Ég tel sérstaka ástæöu til aö
þakka forstööumanni Þróunar-
stofnunar, Hilmari ólafssyni
arkitekt, og öllu hans starfsfólki
þessa árangursriku vinnu. Einnig
er ástæöa til aö þakka þeim ýmsu
hæfu innlendu sérfræöingum,
sem fengnir hafa veriö til starfa
og siöast en ekki sfzt er ástæöa til
aö þakka skipulagsnefnd mikiö
og gott starf.
Þau vinnubrögð, sem hafa ver-
iö viöhöfö viö þessa endurskoöun,
eru mikil breyting frá gerö Aöal-
skipulags Reykjavikur 1962. Aö
þvi skipulagi unnu aö mestu er-
lendir sérfræöingar og þekking og
reynsla fór úr landi meö þeim.
Nú hefur skipulagsvinnan veriö
aö mestu unnin af innlendum aö-
ilum. Þekking og reynsla hafa
aukizt i landinu og geta oröiö
grunnur aö áframhaldandi skipu-
lagsstarfi öllu höfuöborgarsvæö-
inu til hagsbóta.
Endurskoðun hefur
dregizt
Aö visu er þessi endurskoöun
aöalskipulagsins nokkuö seint á
ferö. Akvæöi i skipulagslögum
kveöa á um, aö aöalskipulag skuli
endurskoöa á 5 ára fresti.
Forséndur Aöalskipulagsins frá
1962 eru nú 15 ára gamlar, þegar
endurskoöun liggur fyrir. Mig
rekur minni til, aö i desember
1973 var samþykkt tillaga I
borgarstjórn þess efnis aö endur-
skoöun aöalskipulagsins skyldi
lokiö áriö 1974. Þetta tókst þó ekki
og nú þrem árum seinna liggur
endurskoöunin fyrir.
Aö minu mati er þó endapunkt-
ur endurskoöunarinnar ekki aöal-
atriöi meöan unniö er af fullum
krafti aö endurskoöuninni.
Aöalatriöiö er stööug endur-
skoöun. Viö skipuleggjum ekki
Reykjavik I eitt skipti fyrir öll.
Meö þessari endurskoöun er eng-
um lokaáfanga náö.
Sérstaklega er ástæöa til aö
leggja áherzlu á áframhaldandi
starf viö endurskoöun aöalskipu-
lagsins. Þó aö ég hafi á undan-
förnum árum lagt mikla áherzlu
á endurskoöun aöalskipulagsins
hef ég ekki séö neina ástæöu til
að flytja tillögu um aö hraöa end-
urskoöuninni þar eö ég hef fylgzt
meö því aö unnið hefur veriö af
fullri samvizkusemi aö þessu
starfi.
Þaö er erfitt aö spá um framtlö-
ina, forsendur breytast og þvi er
nauösynlegt aö láta ekki hér staö-
ar numiö.
Forsendur hafa breytzt
Ýmsar forsendur aöalskipu-
lagsins frá 1962 hafa reynzt mjög
rangar. Má þar nefna t-d. for-
sendur gatnakerfisins, svo sem
bilafjöldi hefur aukizt meira en
gert var ráö fyrir þá. Feröafjöldi
pr. bil er minni en gert var ráö
fyrir þá.
Kröfur Aðalskipulagsins frá
1962 um bilastæöi I miöborginni
eru ekki taldar raunhæfar nú.
Töluverö frávik hafa orðið bæöi
í landnotkun og landnýtingu frá
þvi sem Aöalskipulagiö geröi ráö
fyrir.
Guömundur G. Þórarinsson.
Umferöarsköpun og drægni ná-
grannasveitarfélaga er sýnu
meiri en gert var ráö fyrir þá.
Fólksfjöldi á nesinu er mun
minni en Aöalskipulagiö geröi ráö
fyrir o. s. frv. o. s. frv.
Enda hefur endurskoöun Aöal-
skipulagsins nú leitt til mjög
veigamikilla breytinga sérstak-
lega á umferöaræðum og umferö-
armannvirkjum.
Aætlun um dýrar og viöamiklar
umferöargötur eru felldar niöur
og sama má segja um umferöar-
mannvirki.
Engin rök mæla meö þvi aö þær
forsendur, sem nú hafa verið not-
aöar viö endurskoöun aðalskipu-
lagsins muni reynast réttar eftir
5-8 ár, en forsendur Aöalskipu-
lagsins frá 1962 reyndust.
Enn er því ástæöa til aö Itreka
nauösyn þess að þetta endurskoö-
unarstarf veröi ekki látið falla
niður, heldur áfram unniö aö
stööugri endurskoöun.
Sérstaklega er ástæöa til þess,
áöur en ráöizt er I framkvæmdir
mikilla mannvirkja á skipulags-
tlmabilinu aö endurmeta forsend-
ur og reyna aö rýna inn i framtiö-
ina.
Þessari endurskoöun fylgir
engin framkvæmdaáætlun né
timasetning einstakra þátta. Þótt
ég telji vel aö þessari endurskoö-
un staöiö, er ég ekki sammála öll-
um niðurstööum hennar.
Borgarfulltrúar Framsóknar-
flokksins hafa i framhaldi af
þessari endurskoöun lagt fram
nokkrar tillögur ásamt greinar-
geröum.
Borgarfulltrúi Kristján Bene-
diktsson hefur nú fjallað um við-
horf okkar til framtiöarbyggöar
og deiliskipulagningar hinna ein-
stöku svæöa.
Endurnýjun eldri hverfa
1 greinargerö borgarfulltrúa
Framsóknarflokksins um endur-
nýjun eldri hverfa kemur fram aö
við erum sammála niöurstööum
um endurnýjun eldri hverfa I öll-
um meginatriöum. Viö teljum
rétt aö skipta skoöunarsvæöinu I
framkvæmdasvæöi, endurnýjun-
arsvæöi og verndarsvæöi sam-
kvæmt þeim skýrgreiningum sem
fram hafa komiö og teljum mörk
þessara svæöa eölileg.
Viö teljum rétt aö viöhalda sem
bezt svipmóti eldri hverfanna og
miöa uppbyggingu viö flutnings-
getu núverandi gatnakerfis.
Viö teljum rétt aö lækka kröfur
um bilastæöi fyrir annaö húsnæði
en ibúöarhúsnæöi frá kröfu Aöal-
skipulagsins um 1 bilastæöi fyrir
hverja 50 ferm. húsnæöis i 1 stæöi
fyrir hverja 150 ferm. ásamt
auknu bilastæði I jöörum svæöis-
ins i tengslum viö helztu umferö-
aræöar.
Viö teljum rétt aö sporna gegn
fólksflótta úr miöborginni og þvi
rétt aö hækka nýtingarhlutfall á-
kveðinna reita undir ákveönum
skilyröum ásamt þvi aö æskilegt
er aö byggja upp f skörö I húsa-
rööum.
Auövelda þarf ungu fólki aö
kaupa húsnæöi f gamla bænum
með þvf aö hækka lán Húsnæðis-
málastofnunar rfkisins til kaupa
á eldri íbúöum. Þannig má
sporna gegn aðskilnaöi kyn-
slóöanna, sem nú á sér staö f
borginni þar sem unga fólkiö flyzt
allt f nýju hverfin, en eldra fólkiö
situr eftir í gömlu hverfunum.
Slfkt mundi og stuðla aö betri nýt-
ingu ýmissa stofnana, svo sem
skóla.
Taka ber til gaumgæfilegrar
athugunar tillögur Teiknistofunn-
ar í Garöastræti um fram-
kvæmda- og endurnýjuriarsjóö til
þess aö stuöla aö endurnýjun f
eldri hverfum. Skipulagsyfir-
völd veröa aö fylgjast mjög náiö
meö ailri þróun mála i eldri
hverfum og veigamikiö atriöi til
þess aö auövelda uppbyggingu i
þessum hverfum er aö einhver
einn ákveöinn aöili hjá borginni
geti veitt einstaklingum sem þar
vilja byggja allar upplýsingar og
vfðtæka þjónustu.
Annars er veruleg hætta á aö
þessar tillögur um endurnýjun
eldri hverfa veröi aöeins strik á
blaöi.
Framhaid á bls. 15