Tíminn - 09.06.1977, Síða 3

Fimmtudagur 9. júni 1977
3
Aeðismálastofnun feiga, freisi i lána- og lóðamálum, en bann við stofnun
'li. Myndin sýnir byggingarframkvæmdir iReykjavik. Timamynd: Gunnar
Tryggingarfélög samvinnumanna:
Hagnaður af bifreiða-

tryggmgum síðasta ár
KEJ-Reykjavik. — Nýlega voru
haldnir aðalfundir tryggingar-
félaga samvinnumanna, þ.e.
Samvinnutrygginga g.t., Lif-
tryggingafélagsins Andvöku og
Endurtryggingafélags Sam-
vinnutrygginga. Fundinn sóttu
19 fulltrúaráðsmenn viða að af
landinu, stjórn félaganna o.fl.
Fram kom að á sl. ári varð i
fyrsta skipti I mörg ár hagnaöur
af öllum frumtrygfýjgagrein-
um, hjá Brunadeild, Sjódeild og
jafnvel hjá Bifreiðadeild og
Abyrgöar- og slysadeild. Þrátt
fyrir 60 millj. kr. tap á endur-
tryggingum urðu lokatölur á
rekstrarreikningi hagnaður að
upphæð 81,9 miilj. kr.
Iðgjaldaaukning félaganna á
siöasta ári var að jafnaði um
25% miðað viö áriö áöur. Mest
varð aukningin i eignatrygging-
um, ökutækjatryggingum og
frjálsum ábyrgöartryggingum.
A fundum tryggingarfélaga
samvinnumála voru ýmis mál
rædd og samþykktar tillögur og
áskoranir. Skorað var á Alþingi
að þaö breytti lögum um bruna-
tryggingar fasteigna þannig að
húseigendur væru frjálsir af þvi
hvar þeir tryggðu. Nú eru hús-
eigendur hins vegar skyldugir
til að beina þessum trygginga-
viðskiptum til þess trygginga-
fyrirtækis, sem forráöamenn
byggðarlagsins ákveða.
Samþykkt var einróma á
fundinum tillaga stjórnar, þess
efnis, að framvegis skuli fulltrúi
starfsmannafélaganna sitja i
stjórn og hafa þar málfrelsi og
tillögurétt. I stjórn félaganna
sitja Erlendur Einarsson for-
stjóri, formaöur, Ingólfur ólafs-
son kaupfélagsstjóri, Karvel
ögmundsson framkvæmda-
stjóri, Ragnar Guðleifsson
kennari og Valur Arnþórsson
kfstj.., kjörinn i stjórn á fundin-
um nú I staö Jakobs Frlmanns-
sonar, sem átt hefur sæti I
stjórninni allt frá upphafi.
N
sviði erum
mstir í
mm í dag”
msson, jarðeðlisfræðingur, um
Xtæki, sem starfsmenn
mar hafa hannað og smíðað
sem sendir frá sér púlsa á nokk-
uð breiðu tiðnisviði, sögðu þeir
Marteinn og Ævar ennfremur I
gær, þótt meginorkan liggi á bil-
inu 4-6 Megarið (Mhz). Við vit-
um hver hraði púlsanna er I
jöklinum, og þvi getum við á-
kvarðað dýpt, eða þykkt jökuls-
ins á hverjum stað, með þvi að
mæla timann á endurkasti púls-
anna. Siðasta endurkastið er
botninn, en á leiðinni fáum við
endurkast að hluta til, þar sem
um er að ræða lög i jöklinum,
liklega öskulög.
I þessari reynsluferð aö
Grimsvötnunum notuðum viö
gervitungl til staðará-
kvaröana, en i framtiðinni er
ætlunin aö nota einnig til þess
Lorantæki, sem til eru hérna.
Þá er einnig ætlunin að i fram-
tiöinni verði endurvarpiö, þaö
er mælingarnar, ekki sett á
filmu eins og við geröum nú,
heldur segulband og þá verði
staöarakvöröunin einnig á sér
segulbandi, eða annarri rás á
sama bandi.
Ennfremur vonumst viö til
þess að geta 1 framtiöinni unnið
með þessum tækjum úr flugvél,
en til þess þarf að koma þeim I
annað horf, einkum loftnetinu,
sem er fjórum sinnum fimmtán
metrar á lengd og þvi of fyrir-
ferðarmikiö til þess enn, þótt ef
til vill væri mögulegt aö draga
þaö á eftir vélinni.
Mælingum með þessu nýja
tæki stjórnar Helgi Björnsson,
jarðeölisfræðingur, hjá Raun-
visindastofnun, og blaðamaður
Timans átti einnig viðtal við
hann I gær.
— Ég hygg mér sé óhætt aö
segja, að við séum nú fremstir I
heiminum á þessu sviöi, sagöi
Helgi I gær, — þvi þótt Banda-
ríkjamenn hafi verið fyrstir til
að leysa þetta vandamál, það er
smiöa rafbylgjutæki sem hægt
var að mæla þiöjökla meö, þá
hefur litið gerzt á þvi sviöi hjá
þeim siöan. Þeir létu sér eigin-
lega nægja aðleysa vandann, en
hafa ekki sinnt þessu siöan að
marki.
Þó verður að taka þaö fram,
aö við vitum ekki hve lengi við
verðum fremstir, því hópur
Breta, sem við vorum i sam-
vinnu meö siðasta ár, er nú uppi
á Vatnajökli, meö svipaö tæki,
þannig aö búast má við aö þeir
standi okkur jafnfætis eftir þá
ferð sina. Núna höfum viö
reynslu fram yfir þá.
f 1 i 1 E?" S : -
n 1 1 1
1 1 m 1
A myndinni, sem Róbertljósmyndari Timans, tók eru þeir Ævar Jóhannesson, til vinstri og Mar-
teinn Sverrisson tilhægri, með tækin sem þeir smlðuðu I höndunum. Ævar smiðaði sendinn, Mar-
teinn móttakarann. Bak við þá má greina loftnet, sem notað er tii staðarákvarðana, með aðstoð
gervihnatta. Tæki þau sem þarf með loftnetinu smiðaði Marteinn i samvinnu við prófessor Þor-
björn Sigurgeirsson. Tæki af þessu tagi kosta um tuttugu milljónir erlendis, en nærri lætur að
Marteinn og Þorbjörn hafismiðað þau fyrir þrjár milljónir.
Þessari tækni hefur nokkuð
lengi veriö beitt viö gaddjökla,
það er jökla sem ekki hafa I sér
leysingarvatn, en við þá er not-
uð tiðni rétt um sextiu Megariö
(Mhz), sem hefur bylgjulengd
um fimm metra. Ekki var hægt
að beita þvi við þiðjökla, sem
hafa i sér leysingarvatn, og það
var ekki fyrr en fyrir fáeinum
árum sem menn duttu niður á
lausnina. Viö þiðjöklana er not-
uð lægri tlðni, 4-6 Megarið, sem
hefur bylgjulengd um sextiu
metra.
Um hagnýtt gildi þess að
kanna jökla með þessu móti,
þaö er gildi utan hreinnar for-
vitni, er það að segja aö okkur
er það mikilvægt I mörgum til-
vikum að þekkja landslag undir
jöklum.
Jöklar eru vatnsforðabú
jökulánna, sem við erum I
mörgum tilvikum að virkja, eða
brúa, og það hefur mikið gildi að
geta gert sér grein fyrir þeim,
með tilliti til þess.
I þessari ferö, sem viö erum
nú nýkomnir úr, mældum viö
tvö þversnið yfir farveg Grims-
vatnahlaupa, austan við Grlms-
vötnin sjálf. Fljótt á litið viröist
þar vera gljúfur, en enn er ekki
hlaupiö að þvi að skilja og skil-
greina þær upplýsingar sem
mælingarnar gefa, til þess þurf-
um við enn að safna mikilli
reynslu.
A leiðinni heim mældum við
einnig niöur Tungnaárjökul,
alla leið frá Grimsvötnum, og á
þeirri leið reyndist mesta þykkt
Issins um sex hundruö og fimm-
tiu metrar. Þar komum viö nið-
ur á lög I jöklinum, sem liklega
eru öskulög. Við gátum fylgt
þeim eftir og ef um öskulög er
að ræða opnar það möguleika til
að rekja feril jökulsins og
myndunarsögu hans.
Tilgangur jökulmælinga af
þessu tagi er annars svo marg-
vislegur, aö erfitt er aö gera þvi
skil i fáum oröum. Þó má nefna
til dæmis að með þvi að þekkja
jökulinn, er hægt aö meta hver
áhrif breytingar á honum hafa á
rennsli jökulánna, það er hvar
þær koma undan jökli. Við
þekkjum hér dæmi þess aö eftir
að byggöar hafa verið miklar og
dýrar brýr yfir jökulár, geta
þær tekiö upp á þvi að hverfa úr
þeim farvegi.
Þá er mikilvægt að kanna
hvar virkar eldstöðvar eru und-
ir jöklum, hvar vatnslón og ann-
aö.
Loks getur verið mikilvægt að
safna upplýsingum um þá jökla
sem hlaupa, til dæmis Brúar-
jökul, sem árið 1964-65 hljóp
Framhald á bls. 23