Fréttablaðið - 01.03.2006, Blaðsíða 38

MARKAÐURINN
Óli Kristján Ármannsson
skrifar
Við opnun markaðarins á mið-
vikudagsmorguninn fyrir viku
var ekki laust við að færi um
marga miðlara og sérfræðinga
fjármálageirans hér þegar
niðurdýfa hlutabréfa og geng-
is krónunnar frá því deginum
áður hélt áfram. Sumir hverj-
ir óttuðust hrun í Kauphöllinni,
enda voru hringjandi inn fjár-
festar og vildu selja bréfin sín.
Þegar leið á morguninn kom svo
í ljós að ótti um hrun reynd-
ist ekki á rökum reistur, verð
hlutabréfa fór hækkandi á ný,
krónan tók að jafna sig og núna
er nánast eins og ekkert hafi
gerst. Markaðurinn tók skarpa
niðurdýfu, krónan veiktist og
ákveðinn hluti fjárfesta, bæði
hér heima og erlendis, rauk til
og seldi bréfin sín af ótta við
mikið tap.
Niðursveiflan á þriðjudag
og miðvikudag í síðustu viku
hófst eftir að matsfyrirtækið
Fitch birti, laust fyrir hádegi
síðasta þriðjudag, skýrslu þar
sem fram kom að horfum fyrir
lánshæfismat ríkissjóðs Íslands
vegna skuldbindinga í innlendri
og erlendri mynt hafi verið
breytt úr stöðugum í neikvæð-
ar. Í framhaldinu kom í ljós að
skýrslan var ef til vill ekki nægi-
lega ígrunduð að hluta þegar
sama matsfyrirtæki staðfesti
lánshæfismat íslensku bankanna
allra, en fyrri skýrslan lét að
því liggja að ríkissjóður gæti
tæpast stutt við bankana ef illa
færi í þeim geiranum. Sveiflur
á mörkuðum eru algengar en
sterk viðbrögð markaðarins við
fyrri skýrslu Fitch á þriðjudag-
inn þykja hins vegar dálítið ugg-
vænleg og grafa undan vænting-
um um mjúka lendingu þegar
að því kemur að krónan taki að
veikjast, líkt og búist er við að
hún geri á seinni hluta þessa
árs.
ATBURÐARÁSIN Í HNOTSKURN
„Þetta byrjaði á mikilli veikingu
á krónunni og þá voru náttúru-
lega strax einhverjir sem tóku
að flýja úr erlendri fjármögn-
un,“ segir verðbréfamiðlari sem
leitað var til. „Svo áttuðu nátt-
úrulega einhverjir sig á því að
þetta gæti haft áhrif á fjármögn-
un bankanna og þetta hafði áhrif
hjá ákveðnum hópi sem vill losa
um fjárfestingar vegna þess að
eitthvað sé farið af stað. Þetta
heldur svo áfram á miðvikudeg-
inum, en við opnun markaðarins
þá byrjaði hann á því að lækka
mikið.“ Núna er mat manna að úr
hafi orðið nokkuð óðagot, gengi
FL Group fylgdi lækkun á gengi
bankanna, enda félagið með eign-
ir bæði í Íslands- og KB banka.
„En svo áttuðu menn sig á því
að þetta væri komið í rugl bara
og eftir hádegið á miðvikudegin-
um var rólegra yfir.“ Á fimmtu-
deginum rétti markaðurinn svo
úr sér á ný, en þá fannst um
leið miðlurum og sérfræðingum
greiningardeilda að hann kæmi
fullsterkur til baka, hækkaði um
þrjú prósent. Á móti er bent á að
á ákveðnum tímapunkti í lækk-
uninni, sem ef til vill átti ekki
fyllilega rétt á sér, hafi myndast
kauptækifæri sem menn hafi svo
áttað sig á. Síðan hefur markað-
urinn leitað jafnvægis á ný.
Þegar horft er til baka er
það mat manna að niðursveifl-
an hafi skýrst af viðbrögðum
smærri fjárfesta sem jafnvel
höfðu fjármagnað kaup sín á
bréfum með erlendum lántök-
um. Sá hópur mun að einhverju
leyti hafa „farið á taugum“ og
hljóp út þegar gengið lækkaði.
Ljóst er að sömu fjárfestar hefðu
grætt á því að halda ró sinni,
enda seldu sumir þegar gengi
bankanna var lágt og krónan lág.
Lægst fór gengi KB banka niður
í 890, en þá stóð vísitöluskráning
krónunnar í 115. Núna er vísitala
krónunnar rétt yfir 110 og gengi
KB banka liggur nálægt 960. Það
er hins vegar alltaf auðvelt að
vera vitur eftir á og ljóst að
nokkuð mikill ótti greip um sig á
markaðnum og keðjuverkun fór
í gang. „Það er náttúrulega bara
hringt í okkur og við beðnir að
losa ákveðnar stöður,“ sagði einn
miðlari. „En það voru kannski
ekki stærstu stöðurnar.“ Sá sagði
að stundum væri viðskiptavinum
ráðlagt að hinkra aðeins, líkt og
á miðvikudagsmorguninn þegar
óvíst var í hvaða átt markaðurinn
myndi þróast. „En við erum nátt-
úrulega að eiga við fagfjárfesta
sem eru með jafngóðar eða betri
upplýsingar en við um markað-
inn. Ef þannig aðili hringir og vill
selja, þá náttúrulega fær hann að
gera það.“
RAUNHÆFARA STÖÐUMAT
Seinni partinn á miðvikudag-
inn hélt Fitch símafund, en þá
hringdu inn fjárfestar og grein-
endur sem þátt vildu taka og
fara yfir stöðuna hér. Þar segja
sérfræðingar að fram hafi komið
ákveðin mótsögn í málflutningi
matsfyrirtækisins varðandi mat
þess á skuldastöðu þjóðarbúsins.
Jafnframt hafi menn áttað sig á
að varnaðarorð úr fyrri skýrslu
Fitch höfðu öll komið fram áður
og að þar væri ekki neinar nýjar
upplýsingar að finna.
Þegar fyrirtækið staðfesti svo
um miðja vikuna lánshæfismat
bankanna benti það á að starf-
semi þeirra væri að stórum hluta
erlendis og því um alþjóðlegar
lánastofnanir að ræða. Skellur
í íslenska hagkerfinu hefði því
minni áhrif á starfsemi bankanna
en ætla mætti í fyrstu. Af útlán-
um bankanna eru 35 til 70 prósent
í útlöndum. Í skrifum greiningar-
deildar KB banka í síðustu viku
er orð haft á misræminu í úttekt-
um Fitch þar sem annars vegar
bendi Íslandssérfræðingur fyrir-
tækisins á mikla óvarða erlenda
skuldastöðu sem áhyggjuefni
um leið og bankasérfræðingur-
inn telji ekki nokkra ástæðu til
að hafa áhyggjur af skuldastöðu
bankanna, enda séu ekki nema
um 5 til 10 prósent af heildar
erlendum lántökum þeirra óvarð-
ar. „Stór hluti erlendra skulda
íslenska þjóðarbúsins eru til-
komnar vegna bankanna og mik-
ils vaxtar þeirra. En eins og fram
hefur komið eru íslenskir bankar
alþjóðlegir og hlutfallslega mjög
stórir miðað við smæð íslenska
hagkerfisins. Stór hluti erlendrar
lántöku íslenskra banka er end-
urlánaður til erlendra fyrirtækja
og því tengjast þær ekki íslensku
hagkerfi á nokkurn hátt þótt
bankarnir séu skráðir á Íslandi.
Jafnframt kemur fram að mjög
virk áhættustýring er hjá inn-
lendum innlánsstofnum og betri
en í mörgum nágrannalöndum
okkar. Margt bendir til þess að
Íslandssérfræðingur Fitch hafi
ekki kynnt sér stöðu mála nógu
vel,“ segir greiningardeildin.
VIÐSKIPTI HALDA ÁFRAM
Sérfræðingar á markaði eru
þó sammála um að umræða í
erlendum miðlum í niðursveifl-
unni kunni að hafa slæm áhrif
og mikil fullyrðingagleði, sér-
staklega í dönskum fjölmiðlum.
“Maður skynjar þetta á Dönunum
sem fjallað hafa mikið um aukn-
ar fjárfestingar Íslendinga þar
og þeir náttúrulega gripu þetta
á lofti, enda líta svona sveiflur
ekki vel út,” sagði verðbréfa-
miðlari sem taldi að umræðan
kynni að verða til þess að bank-
arnir ættu erfiðara með að afla
peninga í skuldafjárútboðum á
erlendum mörkuðum. Á móti
kemur að margir sem fjárfest
hafi hér, sumir erlendir sjóðstjór-
ar og fleiri, eru sagðir mjög vel
upplýstir um aðstæður og þykja
hafa allt á hreinu. Umfjöllun á
borð við þá sem fór af stað í síð-
ustu viku kann því að hafa minni
áhrif en ella. Á símafundi Fitch
á miðvikudaginn kom enda í ljós
að þar heyrðust gagnrýnisraddir
erlendis frá sem bentu á ann-
marka í umfjöllun Fitch.
Núna telja sérfræðingar nokk-
uð auðan sjó framundan og að
viðskipti haldi áfram á markaði
líkt og ekkert hafi í skorist. Bent
er á að sveiflan sem hér varð í
síðustu viku sé ef til vill ekki svo
mikil, til dæmis í samanburði
við hin Norðurlöndin. Viðbrögðin
hafi verið nokkuð sterk, en ef til
vill hafi ekki verið við öðru að
búast vegna þess hve markað-
urinn hefur hækkað gríðarlega
mikið og krónan búin að styrkj-
ast linnulítið í fjögur ár. Alveg
ljóst þykir að koma þurfi til
aðlögunar á gengi krónunnar, en
slæmt þykir ef sú aðlögun verður
í einhverjum heljarstökkum. Því
hafi ef til vill ekki verið skrít-
ið að á miðvikudagsmorguninn
fyrir viku hafi einhverjir tekið
að svitna þegar krónan byrjaði á
að veikjast um fimm prósent.
Í byrjun þessarar viku sagð-
ist greiningardeild Íslandsbanka
ekki gera ráð fyrir verulegum
breytingum á hlutabréfaverði,
enda hafi mörg fyrirtæki birt
afkomutölur sínar og tími aðal-
funda standi yfir. Þróun krón-
unnar komi þó til með að hafa
áhrif á verð hlutabréfa vegna
þess að fjárfestar hafi í miklum
mæli fjármagnað hlutabréfa-
kaup í erlendri mynt. „Þegar
gengi krónu lækkar, hækka
skuldir fjárfesta og þá aukast
líkurnar á hagnaðartöku,“ segir
greiningardeildin, en telur lík-
legt að sú atburðarás hafi þegar
átt sér stað í síðustu viku þegar
gengið lækkaði í kjölfar skýrslu
Fitch. Núna segir deildin horft
til tilkynningar Alcoa varðandi
byggingu álvers á Norðurlandi,
en hún gæti haft áhrif á gengi
krónunnar, en verði hún til að
veikja krónuna má gera ráð fyrir
að einhverjir fjárfestar selji bréf
sín til að verjast gengistapi.
1. MARS 2006 MIÐVIKUDAGUR10
� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
F R É T T A K Ý R I N G
MIÐLARAR AÐ STÖRFUM Í KAUP-
HÖLLINNI Í NEW YORK Gengi bréfa
á markaði sveiflast víðar en á Íslandi. Á
fimmtudaginn í síðustu viku lækkaði gengi
bréfa í Kauphöllinni í New York þegar
fjárfestar innleystu hagnað fyrirtækja í iðn-
vísitölu Dow Jones, sem höfðu ekki farið
hærra í fjögur og hálft ár.
NORDICPHOTOS/AFP
Smærri fjárfestar vildu selja strax
Sérfræðingar í bankakerfinu telja að misskilnings hafi gætt í mati á lánshæfi ríkisins í skýrslu mats-
fyrirtækisins Fitch. Ofsafengin viðbrögð markaðarins við skýrslunni, fall á gengi krónunnar og hluta-
bréfaverði, grefur samt undan trausti á honum. Fyrir sléttri viku titraði fjármálakerfið af spenningi.