Fréttablaðið - 01.04.2006, Blaðsíða 24

1. apríl 2006 LAUGARDAGUR24
stjornmal@frettabladid.is nánar á visir.is
UMMÆLI VIKUNNAR,, U MÆLI VIKUN AR ,,
Hnefarnir í borðið
Lítil eining er í stjórnarflokkunum um frumvarpsorm Valgerðar Sverr-
isdóttur iðnaðarráðherra um sameiningu Byggðastofnunar, Rannsóknar-
stofnunar byggingariðnaðarins og Iðntæknistofnunar. Þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins hélt fund í gær og afgreiddi málið þótt
eining væri ekki innan hans. Sannast sagna logar þar allt í
ágreiningi. Sjónarmiðin eru mismunandi. Sumir telja að með
sameiningu áðurgreindra stofnana kafni byggðasjónarmið-
in eða víki fyrir ríkjandi atvinnuþróunarsjónarmiðum, sem
hafa út af fyrir sig ekkert með byggðamál ein að gera. Aðrir
gera athugasemdir við að staðsetning starfseminnar sjálfrar
skuli ævinlega verða að bitbeini milli landsbyggðarinnar og
höfuðborgarsvæðinsins. Forsvarsmenn áðurgreindra stofnana
hafa til að mynda látið í ljós sjónarmið í þessa veru. Því
má sameinuð stofnun ekki vera í Reykjavík? Af hverju
á Sauðárkróki? Er ekki mest um vert að afurðir starf-
seminnar verði nýtanlegar til þess að efla byggð í
landinu? Skapa ný atvinnutækifæri með nýsköpun
og þróun af ýmsum toga. Þetta og fleira stendur í
sjálfstæðismönnum. Menn hafa svo sem afgreitt
málið í þingflokki Framsóknarflokksins. Sumir voru þó þegjandalegir við
afgreiðsluna en hugsuðu sitt.
Hverjir styðja málið?
Mergur málsins er sá að lengi hafði verið unnið að því að sameina
undir einum hatti starfsemi Iðntæknistofnunar og Rannsóknarstofn-
unar byggingariðnaðarins. Þeirri ráðstöfun voru sjálfstæðismenn
mjög hlynntir enda blasti við einkavæðing þessara stofnana.
Byggingarrannsóknir og iðnþróun yrði fengin einkafyrirtækjum
í hendur með þjónustusamningum. Þessu stakk Valgerður
undir stól í fyrra segja heimildir úr bakherbergjum, sjálfstæðis-
mönnum til mikils ama og armæðu.
Nú er sem sagt ætlun Valgerðar að steypa þessum verkefnum
saman við byggðamálin og er það skilningur ýmissa sjálfstæðis-
manna að í rauninni sé með þeirri ráðstöfun verið að þurrka út
Byggðastofnun og byggðamál yfirleitt.
Menn geta svo spurt sig hvort frumvarp Valgerðar verði
að lögum fyrir vorið með stuðningi allra þingmanna
Sjálfstæðisflokksins. Já og hvað með Guðna Ágústsson
og Kristinn H. Gunnarsson, svo áfram sé haldið?
Galli íslenskra stjórnmála og
íslenskar embættisfærslu endur-
speglast að mörgu leyti í aðferð-
um við embættisveitingar og
starfrækslu stjórnkerfisins. Kunn-
ingjaþjóðfélagið og klíkuskap-
urinn angar um allt á sama tíma
og stjórnarherrarnir setja háleitar
reglur um gangverk samfélagsins
sem tryggja eiga skynsamlega,
skilvirka og réttláta stjórnsýslu
gagnvart borgurunum.
Þetta er ekkert sérstaklega bund-
ið við Ísland en hér eiga menn í meiri vandræðum með
að starfrækja fullþroskað regluveldi vegna klíkueinkenn-
ana. Hentistefna heillar og Ráðherra fer eftir reglu þegar
það hentar en smokrar sér hjá henni í næsta leik.
Þórólfur Þórlindsson prófessor sagði eitt sinn opinber-
lega að ef sömu aðferðir yrðu notaðar við að ráða í störf
við kennslu og rannsóknir í háskólum og notaðar voru hjá
RÚV í fréttastjóramálinu, væru þeir að neita sér um hæf-
asta fólkið og yrðu undirmálsskólar á skömmum tíma.
Það eru nefnilega til hlutlægir mælikvarðar á mennt-
un, reynslu og hæfni fólks, sem einkum hafa verið þró-
aðir í Bandaríkjunum. Einkamarkaðurinn nýtir sér þessa
kvarða í ríkum mæli þótt forstjórar geti vitanlega látið
önnur sjónarmið ráða.
Með því að breyta ríkisstofnunum í hlutafélög er ríkis-
stjórnin í raun að taka upp starfshætti einkarekstrar sem
fyrirmynd. Þetta er í samræmi við hneigð sem vart verður
víða um lönd. Stefnumótun í stjórnmálum og útfærsla
stefnumála eru skilin að. Stjórnunarhættir einkafyrirtækja
eru teknir upp og einkavæðing heldur áfram. Vald er
framselt til einkaaðila í nafni valddreifingar.
Fjöldi stjórnarfrumvarpa af þessum toga á Alþingi end-
urspeglar þessa þróun. Hafi íslenskir ráðherrar um ára-
tugaskeið neitað sér um að nota hlutlæga mælikvarða við
mat á hæfni umsækjenda um háar stöður í stjórnkerfinu,
en treyst á tilfinninguna, flokkstengslin, kunningskapinn
og ættarvenslin þess í stað, gæti þessi þróun orðið til
góðs þótt undarlega megi virðast. En lýðræðinu yrði enn
einu sinni hætta búin.
VIKA Í PÓLITÍK
JÓHANN HAUKSSON
Til hvers eru reglur?
Vandalaust er að spá því að
umræður um Ríkisútvarpið
verði langvinnar á Alþingi
á næstunni en nú eru aðeins
fjórtán vinnudagar eftir
til þingfunda. Að óbreyttu
verður hlutafélag um Rík-
isútvarpið gjaldþrota nema
gerðar verði sérstakar ráð-
stafanir af hálfu ríkisvalds-
ins. Skuld þess við Sinfón-
íuhljómsveitina nemur um
650 milljónum króna svo
nokkuð sé nefnt.
Formleg tengsl hafa verið frá upp-
hafi milli Ríkisútvarpsins og Sin-
fóníuhljómsveitar Íslands. Í mestu
þrengingum hafa stjórnendur
RÚV borið sig illa undan milljóna
skuldbindingum gagnvart hljóm-
sveitinni, en árleg framlög frá
RÚV nema tugum milljóna króna.
Þröstur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Sinfóníuhljómsveitarinnar,
segir að fram til ársins 1997 hafi
greiðslurnar borist frá RÚV í
gegnum Menningarsjóð útvarps-
stöðva. „Það hefur gjarnan verið
haft á orði að fjárskuldbindingar
við Sinfónuhljómsveitina hafi
gengið nærri fjárhag RÚV. Sann-
leikurinn er sá að hljómsveitin
hefur ekki fengið grænan eyri frá
RÚV frá árinu 1997 þegar lögum
var breytt og Menningarsjóður
var lagður niður. Eftir það áttu
greiðslurnar að koma beint frá
RÚV en við höfum ekki séð krónu,“
segir Þröstur.
Skuld Ríkisútvarpsins við Sin-
fóníuhljómsveitina áætlar Þröstur
að nemi nú um 650 milljónum
króna en árleg greiðsla hefði átt
að vera á bilinu 70 til 100 milljónir
króna frá árinu 1997. „Á móti
þessu hefur Sinfóníuhljómsveitin
safnað jafn hárri skuld hjá Ríkis-
sjóði á þessum árum. Við höfum
gert kröfu um að þetta verði gert
upp áður en klippt verður á nafla-
strenginn milli Ríkisútvarpsins og
Sinfóníuhljómsveitarinnar. Verði
ekki búið að ganga frá þessu áður
en blekið er þornað á nýjum lögum
um Ríkisútvarpið neyðumst við til
þess að setja lögfræðing í málið til
að sækja rétt okkar fyrir dómstól-
um,“ segir Þröstur Ólafsson.
Nefskattur gallaður
Frumvarpið um Ríkisútvarpið var
skyndilega tekið út úr mennta-
málanefnd í vikunni og fer það því
næst til annarrar umræðu af þrem-
ur í þinginu. Margir hafa komið
fyrir nefndina og sagt álit sitt á
frumvarpinu. Aðrir hafa skilað
álitsgerðum. Meðal þeirra er Ind-
riði H. Þorláksson ríkisskattstjóri
sem beðinn var um álit á upptöku
nefskatts sem skila á Ríkisútvarp-
inu um það bil jafn miklum tekjum
og afnotagjöldin gera nú.
Augljóst er að ríkisskattstjóri
og Sigurjón Högnason, sem einnig
skrifar undir álitið, eru lítið hrifnir
af fyrirhuguðum nefskatti. „Frá
skattalegu sjónarmiði hefur nef-
skattur á einstaklinga fáa kosti en
marga galla... einfaldara væri að
lækka persónuafslátt manna sem
nemur gjaldfjárhæðinni og lög-
binda framlag til Ríkisútvarpsins
sem nemur hinni sömu fjárhæð á
mann. Skattaleg áhrif yrðu mikið
til hin sömu, gallarnir færri og
framkvæmdin einfaldari.“
Ríkisskattstjóri bendir einnig á
að nefskatturinn verði einnig lagð-
ur á lögaðila eða fyrirtæki. Bent
er að lögaðilar eða fyrirtæki séu
alls um 26 þúsund en af þeim
greiði aðeins um helmingur tekju-
skatt eða önnur gjöld til ríkissjóðs.
„Nýir skattgreiðendur úr röðum
lögaðila yrðu því um 13 þúsund.
Þá er vert að hafa í huga að ætla
má að verulegur hluti hinna nýju
skattgreiðenda yrði félög sem
ekki eru starfandi og hafa því
engar tekjur til þess að greiða
gjaldið af.“
Fyrirfram vita menn að ekki
verður hægt að innheimta nef-
skattinn af þúsundum lögaðila.
„Vangreidd útvarpsgjöld muni því
safnast upp með dráttarvöxtum
þar til gerð verði krafa um gjald-
þrot og félaginu slitið í lok þess
með ærnum tilkosntnaði.“ Ríkis-
skattstjóri efast um hagkvæmni
þessa alls en segir þó að þetta gæti
knúið á um að óvirk félög yrðu
afskráð.
Ríkisskattstjóri lýkur orðum
sínum með þessum hætti: „Með
vísan til framangreinds verður
ekki hjá því komist að draga í efa
að sú tillaga frumvarpsins að afla
Ríkisútvarpnu tekna með álagn-
ingu nefskatts sé heppileg.“
johannh@frettabladid.is
Ögurstund RÚV
RÍKISÚTVARPIÐ Ríkisskattstjóri efast um að álagning nefskatts sé heppileg lausn í stað
afnotagjaldanna sem skilað hafa Ríkisútvarpinu um 2,5 milljörðum króna.
Úr bakherberginu...
„Það er löng hefð fyrir því á Íslandi að menn beri
djúpa virðingu fyrir eigin skoðunum. Einbeittur vilji
til að skipta ekki um skoðun, hvernig sem tilveran
breytist, hefur verið álitin aðall hins sanna manns.
Jón Ormur Halldórsson um skoðanafestu
í Fréttablaðinu síðastliðinn miðvikudag.