Tíminn - 14.09.1977, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 14. september 1977.
9
Útgefandi Framsóknarfiokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Augiýsingastjóri: Stein-
grlmur Glslason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siöumúla 15. Simi 86300. Verð I
lausasölu kr. 80.00. Askriftargjald kr. 1.500 á mánuöi.
Blaðaprent h.f.
Hverju hrakar mest?
Um nokkurra ára bil hefur það verið ljóst að
gróðri fer hrakandi á hálendi íslands og ástand
afrétta er mjög alvarlegt orðið. Miklar rannsókn-
ir hafa þegar átt sér stað á þessum málum, og
hafa leitt i ljós iskyggilega gróðureyðingu viða á
hálendinu.
Það kemur engum á óvart að visu að gróðurriki
íslands er mjög viðkvæmt og má vart út af
bregða að ekki hljótist alvarleg spjöll af. Það er
greinilegt að einn meginþátturinn i þessari alvar-
legu öfugþróun er sauðfjárbeitin, en hitt liggur
enn sem komið er ekki alveg ljóst fyrir hvort
nægilegt mun reynast að stytta beitartima á há-
lendi að vori og hausti, meðan gróður er við-
kvæmastur, eða hvort beinlinis verður að minnka
bústofninn svo að verulegu nemi.
Það fer alls ekki á milli mála að hér er um stór-
mál að ræða varðandi landvernd, landnýtingu og
framtiðarþróun landbúnaðarins. Það er þvi ekki
að undra að bændur hafa sýnt þessu máli mikinn
áhuga og hafa fylgzt vel með þeim rannsóknum
sem fram hafa farið. Þannig flutti Björn Pálsson
á Löngumýri um það tillögu á alþingi þegar 1972
að lög yrðu sett um itölu i alla afrétti, en það er
grundvallaratriði i þessum efnum.
Nú hafa bændur landsins fyrir skemmstu brotið
blað i sögu hagsmunasamtaka á Islandi. Á aðal-
fundi Stéttarsambands bænda hurfu þeir frá
hinni landlægu kröfupólitik og horfðust i augu við
vandamál landbúnaðarins. Þeir tóku ekki undir
þann heimtufrekjujarm allra stétta sem hæst
lætur venjulega hér á landi.
Bændur ræddu um framleiðsluvanda stéttar-
innar og ákváðu að bera byrðarnar sjálfir. í sam-
þykktum aðalfundarins er kveðið á um verð-
jöfnunargjald sem lagt verði á framleiðslu bús-
afurða. Þar er og kveðið á um 8% gjald sem lagt
verði á innfluttan fóðurbæti og bændum gert að
greiða. Loks er i samþýkktum fundarins kveðið á
um verðlækkun fyrir framleiðsluauka og um-
framframleiðslu landbúnaðarafurða.
Þessu hefur Dagblaðið i Reykjavik ekki tekið
eftir, enda er þetta jákvæð frétt, gleðiefni. Dag-
blaðið vill ekki sjá slikar fréttir eða heyra, að þvi
er virðist.
í forystugrein Dagblaðsins sl. mánudag er
reynt að svivirða gervalla bændastétt landsins
með að halda þvi fram að hún ástundi gereyðingu
gróðurs á hálendi landsins. Dagblaðið kemst svo
smekklega að orði:
,,Dagblaðið vill túlka niðurstöður Ingva Þor-
steinssonar á þann hátt að þjóðargjöfin hafi verið
notuð til að gera sauðfjáreigendum kleift að láta
þjóðina borga meiri landbúnaðarstyrki, niður-
greiðslur og útflutningsuppbætur en nokkru sinni
fyrr.” Og siðar segir Dagblaðið jafnvel: ,,í reynd
hefur hugsjónin verið notuð til hagsmunabralls,
og landinu áfram látið blæða út”.
Þetta eru óskaplegar ásakanir. Þær eru hróp-
legar og standast engan veginn samanburð við
staðreyndir málsins, þótt margt standi enn mjög
til bóta á þessu sviði. Þessar ásakanir verða að
engu þegar höfð eru i huga viðbrögð bænda við
vandamálum landbúnaðarins.
Málflutningur Dagblaðsins leysir engan vanda
fremur en fyrri daginn. Sennilega vill Dagblaðið
engan vanda leysa, heldur þyrla upp sifelldu
moldviðri um alla hluti.
ERLENT YFIRLIT
Lýðr æðiss tj ór nir
leita stuönings
Fellst Efnahagsbandalagið á beiðnir þeirra?
ÞRJÚ lönd i Evrópu sækja
um aðild aö Efnahagsbanda-
lagi Evrópu og fara fram um
þessar mundir miklar bolla-
íeggingar um það i Brússel,
hvort fallizt skuli á beiðnir
þeirra. Frá efnahagslegu
sjónarmiði er óhagstætt fyrir
Efnahagsbandalagið að fall-
ast á aðild þeirra, þar sem þau
eru öll mikil landbúnaðarlönd,
en offramleiðsla á land-
búnaðarvörum er eitt mesta
vandamál bandalagsins.
Bandalagið greiðir nú miklar
útflutningsuppbætur til að
reyna að draga úr birgðunum,
en þrátt fyrir það hlaðast þær
upp, en frægastar þeirra er
smjörfjallið svonefnda. All-
gott dæmi um þetta er það, að
fyrir milligöngu fransks fjár-
aflamanns, sem jafnframt er
kommúnisti, fengu Rússar á
siðastl. vetri mikið af smjöri
frá löndum Efnahagsbanda-
lagsins fyrir aðeins þriðjung
þess verðs, sem neytendur þar
verða að greiða fyrir það.
Flest bendir til, að þetta
ástand myndi enn versna ef
umrædd lönd, sem eru Grikk-
land, Spánn og Portúgal,
fengju aðild að bandalaginu.
Þrátt fyrir þessa meinbugi,
sem eru á aðild þeirra að
bandalaginu, hugleiða for-
ustumenn þess eigi að siður að
fallast á beiðni þeirra. Þvi
valda fyrst og fremst pólitlsk-
ar ástæður. I öllum þessum
þremur löndum hefur ein-
ræðisstjórnum veriö steypt af
stóli fyrirskömmu, og komið á
lýðræðislegu skipulagi i stað-
inn, en það er enn veikt i þeim
öllum. Yfirleitt er álitið að
aðild að Efnahagsbandalaginu
myndi styrkja lýðræðið i sessi
i þessum löndum, m.a. vegna
bættrar efnahagslegrar að-
stöðu, sem fælist i aukinni að-
stoð frá hinum rikari þjóðum
Evrópu, sem nú mynda
bandalagið. Valdamenn
þeirra, sem nú glima flestir
við verðbólgu og kreppu, eru
vitanlega ekkert óðfúsir til að
axla slikar byrðar. Aðild
þeirra gæti hins vegar orðið
þess virði, ef lýðræðið i Vest-
ur-Evrópu styrktist þar með.
GRIKKLAND hefur lengst
þessara landa beðið við dyr
Efnahagsbandalagsins. Það
fékk i upphafi aukaaðild að
þvi, og var þá ætlunin, að það
fengi fulla aðild, þegar það
væri undir það búið eða þegar
iðnaður þess væri orðinn fær
um að heyja fulla samkeppni
við innflutning frá há-
þróuðustu iðnaðarrikjum
Evrópu. Eftir að herforingj-
arnir brutust til valda i Grikk-
landi fóru forustumenn Efna-
hagsbandalagsins sér mjög
hægt i öllum viöræðum við
Grikki um þessi mál, enda
Adolfo Suarez
ekki ætlun þeirra að veita
Grikkjum fulla aðild meðan
einræðisstjórn færi þar með
völd. Þetta breyttist haustið
1974, þegar herforingjastjórn-
in varö að láta af völdum og
Karamanlis tók við stjórnar-
forustunni að nýju. t þing-
kosningum, sem efnt var til
nokkru siðar, fékk flokkur
Karamanlis sterkan þing-
meirihluta. Karamanlis hefur
farið með stjórn siðan og tek-
izt allveg á margan hátt, en
hann er kominn um sjötugt og
óvist hvað hann endist lengi.
Sitthvað bendir til, að flokkur
hans geti klofnað, þegar hans
nýtur ekki lengur við, og þá
myndist að nýju sú pólitiska
ringulreið sem oft hefur orðið
lýðræðisskipulagi að falli i
Grikklandi. Minni hætta er
talin á þessu ef Grikkland væri
orðið aðili að Efnahagsbanda-
laginu áður en Karamanlis
sleppir st jórnartaum num.
Orugg trygging er það samt
ekki.
ÞÓTT staða lýðræðisins sé
þannig ótrygg i Grikklandi, er
hún sizt tryggari i Portúgal
eöa á Spárii. í þingkosningun-
um, sem fóru fram i Portúgal i
fyrra urðu sósialistar stærsti
flokkurinn og fengu 35% at-
kvæðanna, en frjálslyndi
flokkurinn fékk 24%, ihalds-
flokkurinn 16% og kommún-
istar 15%. Að loknum kosning-
unum myndaði Soares,
leiðtogi sósialista, minnihluta-
stjórn þeirra og hefur hún
farið með völd síðan og aðal-
lega notið stuönings frjáls-
lynda flokksins. Stjórn Soares
gekk sæmilega i fyrstu en
siðar hafa vandamálin
hrannazt upp og staða
stjórnarinnar veikzt að sama
skapi. Staða stjórnarinnar er
þvi veikog næsta óvísl hvað
tekur við. ef hún fellur. úti-
lokað er ekki, að herinn sker-
ist þá i leikinn að nýju. Soares
gerir sér vel ljósa þessa veiku
stöðu lýðræðisins i PortUgal.
Fyrr i sumar heimsótti hann
höfuðborgir allra Efnahags-
bandalagsríkjanna og var er-
indi hans að biðja þær að
hraða inngöngu Portúgals i
Efnahagsbandalagið, þvi að
það myndi verða lýðræðislegu
stjórnarfari i Portúgal mikill
styrkur.
Þótt sæmilega hafi þeim
gengið Jóhanni Karli konungi
og Adolfo Suarez forsætis-
ráðherra að færa stjórnar-
hættina á Spáni í lýðræðis-
legra form, fer fjarri þvi að
lýðræðið sé orðið traust i sessi
þar. 1 þingkosningunum sem
fóru fram 16. júni siðastl., fékk
Miöf lokkabandalagið, sem
Suarez veitir forustu mest
fylgi eða 34% atkvæðanna og
165 þingsæti, en sósialistar
komu næstir meö 28.5% at-
kvæðanna og 118 þingsæti.
Kommúnistar voru i þriðja
sætimeð9.l% atkvæðanna og
20 þingsæti og i fjórða sæti
ihaldsflokkurinn undir forustu
Fraga með 8.2% og 17 þing-
menn. Minni flokkar skiptu á
milli sin um 30 þingsætum og
var þar aðallega um flokka að
ræða sem berjast fyrir sjálf-
stjórn vissra héraða. Eftir
kosningarnar myndaði Suarez
minnihlutastjórn Miðflokka-
bandalagsins með stuðningi
sumra sm áflokkanna. Sú
stjórn er mjög veik, þar sem
Miðflokkabandalagið saman-
stendur af ýmsum meiri og
minna ólikum smáflokkum og
getur klofnað hvenær sem er.
Orðrómur gengur þvi um, að
Suarez stefni að því að mynda
samsteypustjórn Miðflokka-
bandalagsins og sósíalista en
þeir siðarnefndu eru taldir
tregir til sliks, en verða þó
sennilega að beygja sig fyrir
þeirri staðreynd að ella sé
hætta á glundroöa sem geti
orðiö lýðræðinu að faili.
Suarez er um þessar mundir
að fara i slóð Soares og heim-
sækir höfuðborgir Efnahags-
bandalagsrikjanna í þeim
erindum að fá þær til að fallast
á aðild Spánar að bandalag-
inu. Hann telur aðildina væn-
lega til þess að tryggja lýö-
ræðislega stjórnarhætti á
Spáni, en ella séu þeir í hættu.
Þ.Þ.
JS