Tíminn - 14.09.1977, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 14. september 1977.
11
Myndir og texti Magnús Ólafsson
Sameinaðir
stöndum við
— se^ir Jóhann Salberg Guðmundsson,
formaður f j órðungssambands Norðurlands
Samkvæmt lögum er höfuB-
markmið Fjórðungssambands
Norðurlands að sameina sýslu-
og sveitarfélög i Norðlendinga-
fjórðungi um hagsmunamál sin,
og stuðla að þvi að þau komi
fram sem ein heild út á við,
hvort sem um er að ræða sam-
eiginleg hagsmunamál fjórð-
ungsins alls eða hagsmunamál
einstakra byggðalaga, sagði
Jóhann Salberg Guðmundsson,
sýslumaöur á Sauðárkróki og
núverandi formaður Fjórö-
ungssambandsins Jóhann hefur
starfað lengi að málefnum
fjóröungssambandsins, eða allt
frá árinu 1958 þegar hann tók
við sýslumannsembættinu á
Sauðárkróki. Hann þekkir þvi
vel til starfs sambandsins bæði
áður fyrr, þegar Fjórðungssam-
bandið var i raun samband
sýslu- og bæjarfélaga á Noröur-
landi og eins nú, þegar allar
sveitarstj órnir á Noröurlandi
hafa fengið beina aðild að
fjóröungssambandinu. Þvi var
Jóhann spurður hvort sam-
bandiðværi öflugra nú.enáður.
— Vissulega er það öflugra.
Nú sækja fundi þess fulltrúar
frá flestum sveitarstjórnum á
Norðurlandi og taka virka n þátt
i starfinu. Sveitarstjórnarmenn
virðast kunna þvi vel að fá tæki-
færi til áhrifa á þennan hátt, og
þeir virðast vilja veg sam-
bandsins sem mestan. Enda
héld ég að flestum sveitar-
stjórnarmönnum á Norðurlandi
sé ljóst, að sameinaðir stöndum
við, sundraðir föllum við.
Hvern telur þú mestan ávinn-
ing að samtökum á borð við
fjórðungssambandið?
— Það er erfitt að meta hver
er mestur ávinningurinn, eða
taka eitt einstakt mál og benda
á til að sýna hvar mestur ávinn-
ingur hafi orðið af starfi sam-
bandsins. En á fundum hittast
menn af þessu stóra svæði og
ræða þau vandamál, sem við er
að eiga og reyna i sameiningu
að finna lausn á þeim. Þá er hitt
ekki siður mikilvægt i starfi
sambandsins að halda ráð-
stefnur um hin ýmsu mál, sem
ofarlega eru á baugi. Þangað
eru fengnir sérfræðingar til að
flytja fræðandi erindi, og á
slikum ráðstefnum er oft lagður
grunnur að ályktunum eða
áskorunum, sem siðan eru sam-
þykktar á þingum fjórðungs-
sambandsins. Með þeim hætti
er málum þokaö áfram. Orð eru
til alls fyrst og mikilvægt er aö
leggja góðan grunn að þeim
ályktunum, sem gerðar eru.
Fyrir þessu þingi lágu fjöl-
mörg mál, bæði frá fjórðungs-
ráöiog milliþinganefndum. Auk
þess voru sérfræðingar fengnir
tilþess að flytja framsöguerindi
um fjóra málaflokka. Er slikt
málaflóð ekki allt of mikið fyrir
þing sem þetta, og væri ekki
betra að taka einungis fyrir tvö
til þrjú mál og ræða þau betur á
þinginu?
— Vissulega er erfittað fjalla
um svona mörg mál á einum og
Johann Salberg Guðmundsson sýslumaður.
sama fundinum. En fjórðungs-
þingin hafa þróazt i þetta form
og vel má vera að æskilegt væri
að breyta einhverju.
En hitter ástæða til að leggja
áherzlu á, að hjá sambandinu
eru starfandi fjölmargar milli-
þinganefndir i hinum ýmsu
málaflokkum. Þessar nefndir
vinna mikið og gott starf og
undirbúa mál mjög vel fyrir
fjórðungsþing.
Björn Guömundsson oddviti
Gífurleg fólks-
fækkun í Kelduhverfi
— auka þarf fjölbreytni í atvinnuvali,
segir Björn Guðmundsson oddviti
Mesta gagnið er af kynningu
milli manna, auk þess, sem
svona samtök geta áorkað
miklu til hagsbóta fyrir Norð-
lendinga, sagði Björn Guð-
mundsson, oddviti.Lóni i Keldu-
hverfi. Hér erum við fyrst og
fremst Norðlendingar og slepp-
um héraðarig og pólitik, og
berjumst sameiginlega. Annars
teldi ég heppilegra aö svona
þing tækju einungis tvö til þrjú
mál fyrirog geröu þeim góð skil
i stað þess að vera með sllkan
fjölda mála fyrir þinginu og nú
er. Þessi mikli málafjöldi verö-
ur til þess, að fyrri dagur þings-
ins fer allur i framsöguræður og
hinir almennu þingfulltrúar
veröa ekki virkir fyrr en að
þeim loknum og rnálum hefur
verið visaö til nefnda.
Hvert er brýnasta málið hjá
ykkur i Norður-Þingeyjarsýslu
um þessar mundir?
— Okkar stærsta mál er aö
gerö veröi landbúnaöaráætlun
fyrir sýsluna. Það er alveg til-
gangslaust að gera byggða-
þróunaráætlun án þess að taka
landbúnaðarþáttinn með, jafn
mikilvægur og hann er i sýsl-
unni.Tveiraf þremur þéttbýlis-
kjörnunum byggjast nær ein-
göngu á vinnslu á landbúnaðar-
afurðum og þjónustu við
sveitirnar og þvf skiptir veru-
legu máli fyrir þróun byggðar
þar hvernig þróunin i' land-
búnaðinum verður.
Fækkar fólki stöðugt f
sveitunum?
— 1 Kelduhverfi hefur ibúum
fækkaö um 60manns siðan 1958.
Nú eru ibúarnir 190 og enn
stefnir i þá átt aö fólkinu fækki.
Astæðan fyrir þessu er fyrst og
fremst sú að atvinna er mjög
einhæf i sveitinni. Þar lifa flest-
ir á sauðfjárrækt. Aðeins einn
bóndi er eingöngu með kúabú-
skap, og á þremur eöa fjórum
býlum er litilsháttar mjólkur-
framleiðsla. Þá er einn bóndi
með hænsnarækt en aðrir eru
eingöngu i sauöfjárræktinni.
Þessu verður að breyta og
gera atvinnuvalið f jölbreyttara.
An þess verður ekki unnt aö
snúa þessari öfugþróun i ibúa-
fjölda sveitarinnar við.
Hvaða hugmyndir hafið þið
helztar um aukna atvinnu?
— Það er mjög nauðsynlegt að
auka mjólkurframleiðsluna en
einnig bindum við miklar vonir
við fiskrækt. Það eru mjög álit-
Framhald á bls. 19.
Atvinnuval í sveitum
þarf að auka verulega
— því annars grisjast byggðin
svo heilar sveitir fara í auðn
— segir Aðalbjörn Benediktsson, ráðunautur
Þótt erfitt sé að greina á milli
hvern þátt landshlutasamtökin
hafa átt i mótun byggðastefn-
unnar og hvern þátt pólitiskir
flokkar hafa haft þar forustu
um, er ég sannfæröur um aö
Fjórðungssamband Norður-
lands hefur haft veruleg áhrif á
mótun byggðastefnunnar og
knúið á um f jölmörg hagsmuna-
mál landsbyggðarinnar, sagði
Aöalbjörn Benediktsson ráðu-
nauturá Hvammstanga i viötali
við Timann. Nú er verulegur
árangur kominn i ljós og hlutur
landsbyggðarinnar réttur mjög
i samanburði við þéttbýliö við
Faxaflóa. En hér má ekki láta
staðar numið. Jafnframt verð-
um við að vera vel á verði að
ekki verði brotið niður það sem
búið er að byggja upp.
Auka landshlutasamtökin á
samvinnu milli sveitar og
bæjarfélaga i landshlutanum?
Ótvirætt hafa samtök á borð
við fjórðungssambandið skapað
aðstöðu til samstarfs milli
bæjar- og sveitarfélaga á
Norðurlandi. Þessir aðilar
kyr.nast hagsmunamálum og
vandamálum hvers annars og
minni hætta verður á missætti
og misklið. Og iframhaldi af þvi
tekst oft samvinna um ýmis
verkefni, sem bezt eru leyst
meö samvinnu nokkurra
sveitarfélaga.
Nú ert þú formaöur land-
búnaðarnefndar Fjórðungs-
sambandsins og mæltir fyrir
itarlegum tillögum um land-
búnaðarmál hér á þinginu.
Hvert er aðalefni þessara til-
lagna?
— 1 tillögum okkar bentum við
m.a. á nauðsyn þess að gera
könnun á gildi landbúnaðarins i
atvinnulifi þéttbýlisins, bæði á
gildi landbúnaðarins i atvinnu-
lifi þéttbýlisins, bæði í fram-
leiðsluiðnaði úr hráefnum land-
búnaðarins og i þjónustugrein-
um við landbúnaðinn. Það er
mikilsvert að geta bent á stað-
reyndir um hve landbúnaðurinn
er þýöingarmikill liöur i búsetu
manna um allt land.
Einnig bentum við á að þótt
ekki sé lengur fólksfækkun á
Norðurlandi er sifellt að fækka
fólki i sveitum og byggðin i
sveitarhreppum er sifellt að
grisjast. Þar þurfum við að
snúa vörn i sókn, þvi að með
sama áframhaldi og nú er
stefnir óðfluga aö þvi að ekki
verður félagslegur grundvöllur
fyrir búsetu i mörgum sveitum.
Við bentum þvi á nauösyn þess
aö gera viðtæka könnun á
hvernig hægt sé að auka at-
Aðalbjörn Benediktsson ráðunautur.
vinnuval I sveitum til að tryggja
þar búsetujafnvægi.
Hingað til hafa margir veriö
nokkuð fastheldnir á þá skoöun
að atvinnuval i sveitum eigi að
einskoröast viö búskap. En þeir,
sem stunda iðnaö eða þjónustu-
störf geta fallið mjög vel inn i
félagsheildina og breytt aðstæð-
um til félagslegra fram-
kvæmda.
Viða eru komin upp verkstæði
i sveitum og á einstaka stað er
kominn upp visir að léttum
iðnaði. Þessi starfsemi er mjög
eftirtektarverö. T.d. gæti léttur
iðnaður stuðlað að þvi að eldra
fólk, sem vildi láta af bústörf-
um, gæti fengið atvinnu við sitt
hæfi i sveitinni sinni i stað þess
að þurfa að hrekjast i burtu.
■