Tíminn - 27.09.1977, Blaðsíða 19

Þriðjudagur 27. september 1977
19
//Á vogarskálum"
1 þættinum „A Vogarskálum”
er ekki ætlunin að fjalla ein-
göngu um offitu, hreyfingu og
leiðir til að ná kjörþyngd, heldur
einnig um hollar lifsvenjur al-
mennt þar á meðal um fjöl-
breytni i fæðuvali.
En hvers vegna fjölbreytt
fæði? Er þetta eitthvert lykil-
orð, sem visindamenn tönnlast
á til þess að vera spekingslegir?
Ástæðan fyrir þeirri áherslu,
sem er lögð á þetta atriði er að
við þurfum að fá fjöldamörg
næringarefni úr þeim mat, sem
við borðum ef okkur á aö liða
vel. Ein fæðutegund getur þann-
ig verið ágæt uppspretta fyrir
tiltekið næringarefni, en afleit
fyrir annað. Eina leiðin til þess
að tryggja að þörfum okkar fyr-
ir öll næringarefni sé fullnægt er
að borða fjölbreyttan mat, þ.e.
að borða úr öllum fæðuflokkun-
um.
Hvaö eru næringarefni?
Næringarefni skiptast i þrjá
flokka: orkuefni, lifsnauðsynleg
næringarefni og trefjaefni.
Orkuefnin eru eldsneyti likam-
ans og eru fjögur talsins: kol-
vetni, hvita, fita og vinandi.
Taflan hér á eftir sýnir hve
margar hitaeiningar (HE) við
fáum úr hverju grammi af
hverju fyrir sig.
Hitaeiningagildi orkuefn-
anna
Hvita 4 HE/gramm
Kolvetni 4HE/gramm
Á vogarskálum
Fita 9HE/gramm
Vinandi 7 HE/gramm
t fæði tslendinga koma að
jafnaði 40-45% hitaeininganna
úr kolvetnum (15-20% úr sykri),
um 15% úr hvitu, um 40% úr fitu
og um 3% úr vinanda. Hvitan er
sérstök að þvi leyti að hún nýtist
ekki aðeins til orku heldur er
hún einnig nauðsynlegt nær-
ingarefni.
Nauðsynleg næringarefni fyr-
irutan hvitu eru talin 35-40 tals-
ins, þar af um 15 vitamin og ai-
gangurinn steinefni. Þörf okkar
fyrir þessi efni er ákaflega mis-
jöfn. Þannig þurfum við um 10-
18 milligrömm af járni á dag i
matnum, en yfirleitt ekki meira
en tiu þúsundustu hluta úr,
milligrammi af D-vitamini svo
dæmi sé nefnt. Þrátt fyrir þenn-
an mismun getum við án hvor-
ugs verið.
bætiefnaauðugar? Hvituneysla
Islendinga er meö mesta mtíti
svo vel ætti að vera séð fyrir
þeim þætti. ööru máli kann að
gegna um ýmis vitamin, stein-
og trefjaefni. Taflan hér fyrir
neðan sýnir hvaða fæðutegundir
Islendingarfá helst ýmis efni úr
þessum flokki. Taflan sýnir
einnig aö hver fæðuflokkur
gegnir ákveönu hlutverki við að
sjá okkur fyrir nauðsynlegum
næringarefnum. Meö þvi að
auka hóflega neyslu á grófu
korni og grænmeti i samræmi
við framboð og fjárhag ætti að
vera sæmilega séð fyrir þörfum
okkar fyrir nauösynleg snefil-
efni og trefjaefni. Með þvi aö
skoða þennan lista ætti einnig að
vera ljóst hvers vegna það hlýt-
ur að vera óæskiiegt að lifa vik-
um eða mánuðum saman á ein-
hæfu megrunarfæði eða fá-
breyttu fæði af ööru tagi. NUna
veröur fjallað um þetta efni i
þættinum i kvöld sem hefst kl.
20.30.
Trefjaefnin hafa sérstöðu
vegna þess að þau voru eitt sinn
álitinónauðsýnleg og voruýms-
ar aðferðir notaðar til þess að
fjarlægja þau úr matnum.
Rannsóknir siðustu ára benda
hins vegar til þess að þau gegni
mikilvægu hlutverki við að
halda meltingarfærum okkar i
góðu lagi og að hlutur þeirra i
fæðunni megi ekki vera of
naumur.
Hvaðan kom næringarefnín?
Orkuefni finnast einkum i sæt-
um og feitum mat. Með breytt-
um lifnaðarháttum þar sem vél-
ar vinna i auknum mæli erfiðis-
verkin eru margir, sem brenna
allt að helmingi minni orku
(2000 HE/dag) en forfeður
þeirra. En þtítt orkuþörfin hafi
þannig minnkað hefur þörfin
fyrir nauðsynleg næringar og
trefjaefni ekki minnkað að
sama skapi. Við þurfum þvi að
draga úr neyslu á hreinum
orkugjöfum og leggja þess I stað
aukna áherslu á fæðutegundir,
sem eru bætiefnaauðugar.
En hvaða fæðutegundir eru
Vitainin A og D
lýsi)
Bl -
B2
B6
B12
C
Steinefni Kalk
Járn
Trefjaefni
Helstu uppsprettur næringar- og
trefjaefna
Fituflokkur (smjör, smjörliki, lýsi)
Kornflögur
Mjólkurflokkur
Garðávaxtaflokkur
Kjötflokkur
Garðávaxtaflokkur
Mjólkurflokkur
Kjöt/ kornflokkur
Korn/ garöávaxtaflokkur
Sýsluskrifstofa á Eskifirði
Tilboð óskast i gerð grunns og botnplötu
byggingar sýsluskrifstofu á Eskifirði.
Verkinu skal lokið 20. nóv. 1977.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu
vorri og skrifstofu sýslumanns á Eskifirði
gegn 10000 kr. skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á skrifstofu vorri
föstudaginn 7. okt. 1977 kl. 11.30.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844 PÓSTHÓLF 1441 TELEX 2006
Eftirtalið starfsfólk
óskast til starfa:
1. Hjúkrunarfræðingar.
2. Ljósmóðir.
3. Sjúkraþjálfari.
Upplýsingar veitir hjúkrunarfram-
kvæmdastjóri i sima 95-5270.
Auglýsið í Tímanum
Gjörið svo vel að heimsækja okkur í bás nr. 52ásýning-
unni Iðnkynning í Laugardalshöll 23/9 til 2/10 1977.
Við kynnum m.a. nýjar prjónauppskriftir og Álafoss lop-
ann, sem verður aðal efnið í vetrarfatnaðinn, bæði á
stóra og smáa. Takið einnig eftir Álafossi átískusýning-
unum.
ÁÆdfoss Hf