Tíminn - 31.12.1977, Blaðsíða 32

32
Laugardaglir 31. desember 1977
Anthon Mohr:
Árni og Berit
FERÐALOK
barnatíminn
Ævintýraför um Kyrrahafið og Suður-Ameríku
I sama bili kom sérkennilog skrúðgangn út úr skóginum
þeim fyndist ekki ein-
manalegt að búa hér
ógiftir á þessari af-
skekktu Kyrrahafseyju
og minntist á i þvi sam-
bandi, hvort skipaferðir
væru ekki strjálar.
„Það er nú dálitið
misjafnt”, svöruðu
prestarnir. „Stundum
koma skip hér við tvis-
var til þrisvar á ári, en
stundum geta liðið nokk-
uð ár milli þess að áætl-
unarskip koma hér við.
Perluveiðarar og fiski-
bátar Malaja koma hér
aftur á móti oft við og
með þeim fáum við oft
blöð og bréf frá ættlandi
og öðrum fjarlægum
löndum.” Þeir sögðust
ekkert vera einmana.
Þeir hefðu alltaf nóg að
gera, og loftslagið væri
ágætt. Lika féllu þeim
eyjarskeggjarnir ágæt
lega. Þeir sögðust eiga
ósköpin öll af bókum.
Faðir Gaspard væri að
skrifa bók um Kyrra-
hafseyjarnar, ibúa
þeirra og lifskjör. Hann
hafði byrjað að safna
efni i þessa bók strax
fyrsta árið, en fyrir
rúmu ári hafði hann loks
talið sig færan um að
byrja að skrifa sjálfa
bókina. Með ódulinni
hrifiiingu og stolti, sýndi
hann systkinunum það
sem fullgert var af
þessu mikla riti, en
meiri hluti bókarinnar
var enn ósaminn, en efni
til hennar var á miðum
og lausum blöðum.
Seinna ætluðu þeir svo i
sameiningu að semja
bók um dvöl sina á
Tongerewa og ibúana
þar.
Berit var svo kurteis
að segja þeim, að hún
hlakkaði til að lesa þá
bók, er hún kæmi út.
3
Þau systkinin Árni og
Berit þurftu lika að
svara mörgum spurn-
ingum.
í fyrstu voru prestarn-
ir undrandi yfir þvi,
hvernig systkinin væru
hér komin, án þess
nokkur hefði orðið skip-
komunnar var. Það var
ekki á hverjum degi,
sem skip af þessari
stærð kom til Tonger-
ewa. Ef ekkert sérstakt
hefði staðið til á eynni,
myndi lika hafa farið
svo að einhvern hefði
komið auga á skipið
strax og það nálgaðist,
og hefði verið fylgzt með
komu skipsins þar til
báturinn kom að landi,
en brúðkaupsathöfnin
hafði verið þess vald-
andi að enginn tók eftir
skipinu.
Siðastliðna þrjá sólar-
hringa hafði hver ein-
asti maður úr þorpinu
við þessa vik verið i
brúðkaupsveizlu i
þorpi einu alllangt inni i
skóginum, þar sem
skógurinn var þéttur og
viðlendur.
Það var dóttir rikasta
mannsins á eynni, sem
var að gifta sig, og var
þvi ekkert til sparað. Að
lokum var svo komið, að
margir voru orðnir ölv-
aðir og gleymdu þvi að
horfa út á hafið, og þess
vegna kom enginn auga
á skipið.
Þegar prestarnir
höfðu heyrt ágrip af
sögu systkinanna, buðu
þeir þeim strax að
dvelja i húsi þeirra, þar
til skipsferð félli fyrir
þau til Hawaii. Hvenær
þau fengju ferð, gæti
enginn vitað. Það gat
orðið næstu daga og það
gat lika orðið langt til
næstu skipsferðar. Um
þetta var engin föst
áætlun.
Berit var ekkert hrifin
af þvi að eiga að setjast
að i þessu sóðalega húsi.
Hún sá, að það myndi
verða mikið verk að
koma þar öllu i röð og
reglu og þrifa til, en án
þess gat hún ekki hugsað
sér að setjast hér að.
Ef til víll þætti lika
þessum gömlu einsetu-
mönnum vænt um, að
hún tæki þarna dálitið
til. Á þann hátt gæti hún
lika endurgoldið gest-
risni þeirra. Hún vonað-
ist eftir að hún gæti
fengið einhverja konuna
úr þorpinu til að hjálpa
sér við erfiðustu verkin.
Systkinin tóku boði
prestanna með þökkum,
og Berit fór strax að
reyna að þrifa svolitið
tíl, en það var’ erfitt
verk. Hér hafði vist
aldrei verið „gert
hreint” siðan húsið var
byggt fyrir tuttugu og
þremur árum. En Berit
fékk nóg af vatni og sápu
og tvær konur til að
hjálpa sér, og leið þá
ekki á löngu, að allt var
orðið hreint og i röð og
reglu.
Þessir gömlu einsetu-
menn létu Berit öllu
ráða og skiptu sér ekk-
ert af, þótt hún umbylti
öllu i stofunum. En hún
gat ráðið það af ýmsu,
bæði hrósyrðum og
hljóðri aðdáun prest-
anna, að þeir nutu þess,
að sjá allt hreint og fág-
að, eftir margra ára
sóðaskap, og ekki sizt að
fá góðan vel framreidd-
an mat.
Á meðan Berit vann
að húsverkunum, notaði
Ámi timann til að kynna
sér eyjuna. Prestamir
áttu litinn hálfyfir-
byggðan bát. Hann leit
illa út en var þó sjófær,
aft minnsta kosti inni á
lóninu. Árni, sem ætið
undi sér svo vel á sjón-
um, varð glaður við, er
prestar vildu lána hon-
um bátinn. Honum var
það óblandin ánægja að
sigla bátnum fram og
aftur um þetta „inn-
haf”, sem lá innan kór-
alrifsins. Á kóralrifinu
sem myndaði sporöskju
lagaðan hring, voru eig-
inlega 24 smáeyjar, sem
kóralrifið tengdi saman.
Prestarnir settu Árna
það skilyrði, er þeir létu
bátinn af hendi, að hann
færi ekkert út úr lóninu.
Þeir óttuðust, að bátn-
um hvolfdi i brimgarð-
inum fyrir utan, og
auk þess var straumur-
inn i sundunum stór-
hættulegur. Áma þótti
þetta leitt, en það var þó
alltaf dálitið „sport” að
sigla á lóninu, sem var
um 20 km. langt og um 5
km. þar sem það var
breiðast.
Þetta lón eða innhaf
var ákaflega sérkenni-
legt. Það var hvergi
meira en 20-30 metra
djúpt, og vatniðvar svo
spegiltært, að vel sást til
botns, og gróður og
dýralif blasti við sýn.
Þegar vatnsflöturinn
var spegilsléttur, og það
var hann oftast, gat Árni
legið timunum saman á
maganum á borðstokkn-
um og starað ofan i sjú-
inn.
Urmull af fiskum sást
niðri i djúpinu, og vom
þeir marglitir og af
ýmsum stærðum. Árna
fannst það þvi undravert
að fólkið á eyjunni
bragðaði varla fisk. Ein-
stöku sinnum sá hann
eyjarskeggja veiða dá-
litið af krabbadýrum og
skelfiskum, en aðallega
lifði fólkið á kókoshnet-
um. Hneturnar voru
matreiddar á ýmsan
hátt. Þær vom steiktar
og soðnar, etnar kaldar
og heitar, og notaðar i
salat og búðinga og not-
aðar i stað mjólkur.
Prestarnir höfðu
meiri fjölbreytni i fæði,
þvi að þeir höfðu lika að-
keyptar niðursöðuvörur
óg nýlenduvörur. Þeir
höfðu nokkrar kindur og
garð með káli og öðm
grænmeti.
Berit gat þvi fengið
nóg gott i matinn og
gat breytt til daglega.
Árni undraðist mest
fiskimergðina i lóninu
og utan þess. Allt var
fullt af marglitum stór-
um og smáum fiskum,
en enginn virtist sinna
veiðiskap. Er þau syst-
kinin höfðu dvalið þarna
i nokkrar vikur, ræddi
hann þetta mál við föður
Gaspard.
„Já, ég var lika undr-
andi yfir þessu fyrst, er
ég var hér”, svaraði
presturinn „og ég ákvað
að láta það vera mitt
fyrsta verk að kenna
innfæddu fólki hér að
veiða fisk og eta. Þessi
tilraun min hafði nær
kostað mig lifið. Það
sannaðist, sem þessi
náttúruböm vissu vel
áður, að næstum allar
þessar marglitu fisk-
tegundir i lóninu eru
baneitraðar. Oft eru
bakuggarnir eitraðir og
oft verður allur fiskur-
inn eitraður við suðuna.
Fyrsta máltið min af
soðnum fiski hér úr lón-
inu kostaði mig sex