Tíminn - 27.01.1978, Qupperneq 7

Föstudagur 27. janúar 1978.
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmda-
stjórn og auglýsingar Siðumúia 15. Simi 86300.
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i iausasölu kr. 90.00 Askriftargjald kr. 1700 á
mánuði. ... . .. ,
Blaðaprent h.f.
Charles W. Yost:
Gott fordæmi Banda-
*
ríkjanna mikilvægast
Pað er undirstaða traustrar utanrikisstefnu
Norska gjöfin
Stundum geta úrræði reynzt snjallræði. önnur eru
það, sem heitir óyndisúrræði og geta aldrei annað
orðið.
Á liðnum árum hefur Alþýðublaðið verið að slita
af sér flugfjaðrirnar, unz svo var komið, að það var
ekki lengur sjálffært. Fjárþröngin var orðin slik, að
það gat ekki lengur bjargazt af sjálfsdáðum, að for-
sjármenn þess töldu. Loks var leitað á náðir Visis
um liðveizlu, og rnyndi þó mörgum gömlum verka-
manninum sizt hafa dottið i hug hér á árunum, að
fyrir Alþýðublaðinu ætti eftir að liggja að falast eft-
ir vist hjá ihaldsblaði, gefnu út i eiginhagsmuna
skyni af samtökum harðsviraðra gróðamanna. Það
hefði að minnsta kosti þótt óyndisúrræði á dögum
Jóns Baldvinssonar.
Nú hefur Visir haft af gesti sinum þær nytjar, sem
hann munaði i. Þvi aðeins fær hann inni á þessum i-
haldsbæ framvegis, að Norðmenn hafa boðizt til
þess að kosta uppihaldið með pappirsgjöfum. Við
þeim verður Alþýðublaðið að taka eða vikja ella úr
vistinni. Þannig leiðir eitt sporið af sér annað.
Þar með verður Alþýðublaðið ekki einungis að
heyja landsmálabaráttu sina undir handarjaðri
Visis, heldur einnig með útlenda fjármuni að bak-
hjarli. Það er tvöföld ógæfa.
Allir vita, að Norðmenn hafa þeirrahagsmuna að
gæta, sem eru andvigir okkar. Þeir eru keppinautar
okkar um fiskinn i sjónum og söluna i markaðslönd-
unum. Þeim er meira en ósárt um, að hér séu út-
lendar herstöðvar, þvi að enginn fer að nauða i þeim
um að taka á sig slikar kvaðir og áhættu á meðan
svo stendur. Við þá er lika að eiga um margt, er
varðar málmblendiverksmiðjuna á Grundartanga.
Og fleira er það, sem á milli gæti borið, þótt tvær
norrænar þjóðir eigi hlut að máli. Það er þó ævin-
lega hver sjálfum sér næstur.
Nú má vera, að greiðasemin við Alþýðublaðið og
Alþýðuflokkinn sé algerlega kvaðalaus. Við skulum
ekki leiða getur að öðru. En samt sem áður hefur
ekki verið skilgreint, hvenær sómasamlegt er að
þiggja útlenda hjálp til stjórnmálastarfsemi og
landsmálabaráttu á íslandi. Margir hafa vænzt
þess, að Alþýðublaðið teldi sér skylt að draga þar
skýr og ótviræð mörk. Þegar einu sinni hefur ’ærið
farið útá þá braut að leita styrks i útlöndum, geta
aðrir fetað sama veg i öðrum löndum og sagt við þá,
sem þar stýra sjóðum: Styð þú minn fót. Alþýðu-
blaðið hefði að minnsta kosti ekki málefni til þess að
lasta það. En yrði slikt lenzka, værum við komin út
á hálan is. Þess vegna er þvi nauðsynlegt, bæði
sjálfs sin vegna og allra annarra, að sýna fram á,
hvar draga skal mörkin milli leyfilegs og óleyfilegs
fjárafla af þessu tagi.
Upp á þessu hefur áður verið fitjað, en Alþýðu-
blaðið hefur þagað þunnu hljóði. Það er slæm
frammistaða. Þvi hefur verið gefinn langur frestur
til þess að útskýra sitt mál. Þáð hefur ekki gert það.
Norska gjöfin er ekki neitt einkamál Alþýðu-
blaðsins og Alþýðuflokksins. Þessir aðilar sinna
landsmálum og vilja fá aðstöðu til þess að hafa
áhrif á stjórnarfar og úrslit mála. Alþjóð á heimt-
ingu á þvi að vita, hversu mikið er gefið, á hvaða
forsendum það er þegið og hvaða skorður eru við
þvi reistar, að gjöfin hafi áhrif á viðhorf Alþýðu-
flokksins, meðvitað eða ómeðvitað.
Það er sjálfsagt ekki án sárinda innan Alþýðu-
flokksins, að þessi gjöf er þegin. En það gerir illt
verra, ef skákað skal i skjóli þagnarinnar.
IFYRRI GREIN minni leitaö-
ist ég við að meta árangur
Carters i utanríkismálum á
fyrsta stjórnarári hans, eink-
um með tilliti til sérstakra
mála, eins og kjarnorku-af-
vopnunar, Panama-samning-
anna, Afriku, Austurlanda
nær, og sambands Bandarikj-
anna við Evrópu og
Austur-Asiu.
Niðurstaða min var sú, að
stefna stjórnarinnar i þessum
málum hafi yfirleitt veriö
skynsamleg. Þó var á þaö
bent, að ýmsar hindranir ut-
anlands og innan, þ.á.m. sjálft
Bandarikjaþing, hefðu til
þessa komið i veg fyrir aö
hægt væri að framfylgja þess-
um markmiðum full-
komnlega.
íþessarigrein verður haldið
áfram þar sem frá var horfið,
drepið á fimm þýðingarmikil
stefnumál og bent á nokkra
greinilega misbresti i aðferð-
um stjórnarinnar, og þvi
áherlzu vægi sem hún leggur á
ýmis mál.
I ljósi þess háska, sem
stjónin telur stafa af frekari
útbreiðslu kjarnavopna, hefur
hún réttilega tekið ákveðna
afstöðu gegn útflutningi á plú-
tónium, sem nota mætti til
vopnagerðatSömuleiðis hefur
hún lýst sig andviga stór-
felldum útflutningi á hefð-
bundnum vopnum, þótt ennþá
séu Bandarikin sjálf mikil-
virkasti vopnasali veraldar.
Þessi stefnumál hafa ekki
náð verulegum framgangi
ennþá, vegna þess, að ýmsir
bandamenn vorir óska eftir að
selja eða kaupa verksmiðjur,
sem framleiða plútóníum, og
vegna þess að Bandarikja-
menn sjálfir virðast ennþá
telja það æskilegt af öryggis-
eða fjárhagsástæðum að
stunda sölu hefðbundinna
vopna i stórum stfl til vissra
landa. Samtvarrétt að marka
þessa stefnu þótt framkvæmd
hennar kunni að vera erfið-
leikum bundin.
FORSETINN er réttilega
stoltur af árangri sinum I
mannréttindamálum. Með þvi
að leggja að nýju áherzlu á
fornar dyggðir þjóðarinnar,
hefur hann endurvakið áhuga
hennar á þessum málum, sem
dofnað hafði mjög á árum
kalda striðsins, hrifið menn
hvar sem slikar hugsjónir
geta hrifið, og neytt ofceldis-
stjórnir til þess að sýna vissa
aðgát á þessu sviði.
En reynslan hefur kennt
rikisstjórninni að sætta sig við
þá staðreynd, að þvi eru tak-
mörk sett, sem Bandarikin
geta áorkað ein sér utan eigin
landamæra. Hún hefur lært að
laga aðferðir sinar að hinum
kalda veruleika.
Höfuðsök Bandarikjanna i
utanrikismálum, sem hlýtur
að skrifast á reikning þings-
ins, en ekki stjórnarinnar, er
að hafa hvorki komið i gegn
lagasetningu til að draga úr
hinni ægilegu orkusóun
Bandarikjamanna, né gert
stórátak i þvi að þróa upp nýj-
ar orkulindir. Hvort tveggja
leiðir af sér gifurleg oliukaup
utanlands frá.
Þótt það helsi, sem bindur
hendur öldungadeOdarinnar,
sé af innlendum toga, koma
áhrif aðgerðarleysis hennar
fyrst og fremst fram i sam-
bandi okkar við útlönd. Þaö
grefur undan trú Þjóðanna,
jafnt vinveittra sem and-
stæðra, á forystugetu Banda-
rikjanna og vUja til að fórna
augnabliks lifsgæðum fyrir
framtiðaröryggi. Það veikir
Carter og Gromyko
Giscard og Carter
dollarann, og kippir ennþá
fleiri stoðum undan þvi við-
kvæma alþjóða fjárhagskerfi,
sem þegar var orðið óstöðugt
vegna kreppu, verðbólgu og
hækkandi oliuverðs.
Það er mikill ljóður á utan-
rikisstefnu stjórnarinnar að
henni hefur ekki tekizt að
marka frambærUega stefnu i
samskiptum Norður- og
Suðurhvels, sem nú gerast æ
sjálfstæðari. Si'ðan slitnaði
upp úrsamningaviðræðunum i
Paris i fyrrasumar hefur
þessum mikilvægu málum
verið litill gaumur gefinn.
Auðugasta þjóð heims hefur
hvorki sýnt áhuga né forystu á
þessusviði. Ef athafnir fylgja
ekki orðum, getur það spillt
verulega samskiptum okkar
við aðrar þjóðir.
ANNAR vankantur á stefnu
stjórnarinnar kemur spánskt
fyrir sjónir i ljósi þess, hve
mikið forsetanum virðist i
mun að almenningur taki
virkan þátt i stjórnmálum.
Þótt hann komi oft fram i
sjónvarpi hefur hann ekki not-
fært sér blaðamannafundi i
Hvita húsinu á sama hátt og
sumir fyrirrennarar hans
gerðu, svo sem Theodore
Roosevelt, Woodrew Wilson,
Franklin Roosevelt og Harry
Truman.
I ljósi hins örðuga sam-
komulags við þingið, virðist
Carter hafa komizt að þeirri
niðurstöðu, að óskynsamlegt
sé að ganga fram hjá þvi.
Þetta er aðeins að hálfu leyti
rétt. Að visu verður forsetinn
að hafa gott samband viö
framámenn þingsins, en það
er ekki nóg. Öfangreindir for-
setar hefðu aldrei náð þeim
gifurlega árangri i embætti
sem þeir gerðu, — og náð
endurkosningu — ef þeim
hefði ekki tekizt að ná eyrum
fjöldans og vinna almenning á
sitt band i stórmálum, með
hnitmiðuðum ræðum og gifur-
legri stefnufestu.
Að lokum skal á það minnt,
að fordæmi Ameriku á að vera
sá grundvöllur, sem sérhver
forseti hlýtur aðbyggja styrka
utanrikisstefnu á. Við getum
hvorki hjálpað bandamönnum
vorum upp úr kreppufeninu,
né þriðja heiminum i sókn
sinni til bættra lifskjara, ef
eigin efnahagur vor stendur
á brauðfótum. Við getum ekki
vænzt þess að áróður vor fyrir
þörfum og réttindum annarra
þjóða sé alvarlega tekinn á
sama tima og hinum sömu
þörfum og réttindum er ekki
sinnt heima fyrir.
Þeim dýrmæra tima, sem
forsetinn hefur eytt i yfir-
borðs-afskipti af utan-
rikismálum, svo sem siöustu
hraðferð hans til sex landa,
væri betur varið i glimu við
hin gifurlegu innanlands-
vandamál sem þjóðin á við að
etja á þessum timamótum.
(S.S. þýddi)
— JH