Tíminn - 27.01.1978, Qupperneq 11

Föstudagur 27. janúar 1978.
11
fMrni
ÖRFÁAR STAÐREYNDIR
UM ISLENZKAN
ULLARVÖRUÚTFLUTNING
1 tilefni af blaðaskrifum um
bandútflutning Alafoss h/f er rétt
að benda á örfáar staðreyndir i
þessum málum, til þess að al-
menningur geti myndað sér hlut-
drægnislausa mynd af málinu i
heild sinni.
Brauðryðjandastarf
Álafoss h/f
Álafoss h/f hefur verið braut-
ryðjandi i útflutningi islenzks
ullarfatnaður á Vesturlöndum, og
er enn langstærsti útflytjandi
ullarfatnaðar til þeirra landaæins
og skýrast kemur fram i eftirfar-
andi töflu:
Eins og sést af þessum tölum,
var Alafoss h/f svo að segja eini
stóri útflytjandi islenzks ullar-
fatnaðar fram til ársins 1974. A
þessum árum tókst Alafossi h/f
að opna vestræna markaði fyrir
islenzkum ullarvörum. Hér var
erfitt brautryðjandastarf unnið,
sem krafðist þrotlausrar vinnu og
hafði mikinn kostnað i för með sér
við markaðsleit og vörukynningu.
Mikil breyting varðá aðstæðum
i ársbyrjun 1974, þegar Alafoss
h/f missti stærsta erlenda við-
skiptaaðila sinn erlendis (Ameri-
can Express), þar sem annar is-
lenzkur útflytjandi gat undirboðið
Alafoss h/f m.a. með þvi að láta
vinna vöruna að hluta til erlendis.
(Þeim sem vildu kynna sér það
mál nánar skal m.a. bent á Visi
frá 6.2. 1974, Morgunblaöið frá
7.2., 8.2. og 9.2. s.á., Timann og
Þjóðviljann frá 10.2. s.á.) Þrátt
fyrir þetta áfall er Alafoss h/f enn
i forustuhlutverki i útflutningi is-
lenzks ullarfatnaðar. A siðari ár-
um hafa komið fram fjölmargir
ullarvöruútflytjendur, sem hafa
fetað i þá slóð, sem Alafoss h/f
hefur rutt islenzkum ullarvarn-
ingi á vestrænum mörkuðum.
Útflutningur ullarbands
Alafoss h/f hefur einnig verið
brautryðjandi i útflutningi ullar-
bands. Stærsti hluti þessa útflutn-
ings er i smásöluumbúðum til
sölui hannyrðaverzlunum t.d. (er
ekki talið æskilegt að flytja út fisk
i smásöluumbúðum?). Magn og
verðmæti þessa ullarbands-út-
flutnings hefur verið sem hér seg-
ir (skv. Hagtiðindum):
Ár Magn Verðmæti
tonn m.kr.
1969 36.1 14.0
1970 84.8 31.8
1971 75.4 26.0
1972 128.5 46.0
1973 233.9 100.2
1974 358.3 236.9
1975 358.5 370.4
1976 361.2 430.7
1977 (jan-nóv) 370.7 524.9
Láta mun nærri, að um 90%
þessa útflutnings hafi verið á veg-
um Álafoss h/f. Þessi tafla sýnir
að ekki hefur orðið stórkostleg
aukning á þessum útflutningi á
liðnu ári. Hins vegar varö mikil
aukning á árunum 1973 og 1974
enda var þá svo gott sem búið að
kippa fótunum undan fataútflutn-
ingsiðnaðinum, nema með þvi að
framleiða erlendis að hluta
a.m.k. (sbr. hér að ofan). Til þess
að standast þessi áföll, lagði
fyrirtækið aukna áherzlu á band-
útflutninginn.
Stobi Aps
Danska prjónastofan Stobi
Aps., hóf vinnslu úr lausspunnu
islenzku ullarbandi (lopa) á árinu
1968, ári fyrr en fyrsta prjónastof-
an, sem framleiddi úr islenzku
ullarbandi sá dagsins ljós (Fata-
verksmiðjan Hekla þó undanskil-
in). Fyrirtækið hefur alla tið lagt
mikla áherzlu á mikil gæði. Þar
sem ég þekki þó nokkuð til gæða i
framleiðslu þess fyrirtækis, teldi
ég ekki fjarri lagi að islenzkir
framleiðendur reyndu að likja
eftir þeim, en tel hins vegar ólik-
legt að Stobi Aps. þurfi mikið að
sækja til islenzkra framleiðenda i
þeim efnum. Staðreyndin er sú að
bæði framleiðsla Stobi Aps. og
ullarbandsútflutningur Alafoss
h/f hafa viða opnað markaði fyrir
islenzkan fataútflutning með þvi
að kynna gæði islenzka ullar-
bandsins.
Hefur islenzka ullin sér-
stök einkenni?
Gæði og sérkenni islenzka
ullarbandsins hefur verið undir-
staða framsóknar islenzks fataút-
flutnings en ekki sérstaklega sér-
kenni islenzku ullarinnar. A.m.k.
þriðjungur af hráefni islenzku
spunaverksmiðjanna er innflutt
ull, og hlutfall erlendu ullarinnar
er mun hærra i sumum fram-
leiðslutegundum. Alafoss h/f hef-
ur fyrir mörgum árum siðan hætt
aðmerkja framleiðsluvörur sinar
á þann veg að um 100% islenzka
ull væri að ræða, nema um sér-
staka samninga hafi verið að
ræða, enda þá gætt þess að nota
eingöngu islenzka ull. Þótt engin
ein ullartegund samsvari is-
lenzku ullinni, er unnt að ná mjög
likum eiginleikum með blöndun
nokkurra tegunda. Geta menn
leitað staðfestingar forstjóra
Rannsóknarstofnunar iðnaðarins
Péturs Sigurjónssonar um þetta
atriöi. Ennfremur má benda á þá
staðreynd að eftirlikingar is-
lenzks ullarbands eru framleidd-
ar viða um heim, þannig að eng-
inn vandi er fyrir prjónaverk-
smiðjur að kaupa þess háttar
band, ef tekið yrði fyrir útflutning
héðan. Hitt er annað mál, að
hörmulegt er, hve stór hluti is-
lenzku ullarinnar er ónothæfur til
framleiðslu lopa eða prjónabands
og verður að notast til framleiðslu
gólfteppabands eða flytjast út al-
gjörlega óunnin. Fram til nóvem-
berloka 1977 höfðu 220 tonn af
hráull verið flutt út. Sá útflutn-
ingur var ekki á vegum Alafoss
h/f.
Þjóðarhagur
Þjóðhagsleg hagkvæmni fram-
leiðslu byggist á þvi, að á hverju
vinnslustigi verði sem mest verð-
mætaaukning á unna vinnustund.
Raunveruleg lifskjör og marg-
umrædd greiðslugeta atvinnu-
veganna byggjast á þessari
meginreglu. 1 henni felst, að ekki
er kappsmál i sjálfu sér að full-
vinna vöru, ef vinnuframlag til
þessarar vinnslu er óvenju mikið
i hlutfalli við aukið verðmæti. Við
getum tekið óvenjuskýrt dæmi úr
islenzka ullarvöruútflutningnum.
Meðalútflutningsverð fyrir ullar-
band var á fyrstu 11 mánuðum
ársins 1977 kr.: 1416,- á kg.
Meðalútflutningsverð fyrir ullar-
teppi var á sama tima kr.: 1455.-
á kg. Vefnaður, þvottur, ýfing og
annar frágangur ullarteppisins
skilarheilum 39,-kr. i þjóðarbúið.
Menn þurfa ekki að vera sér-
fræðingar i framleiðslu ullar-
teppa til að sjá að þjóðarhagurinn
vænkast litið við þessa full-
vinnslu! Annað mál er, að með
óraunhæfri gengisskráningu, toll-
um, álögum og kvöðum, annars
vegar, niðurgreiðslum og uppbót-
um hins vegar, getur sú mynd
sem snýr að einstaklingum og
fyrirtækjum verið svo skekkt, að
hún eigi ekkert orðið lengur skylt
við hvað sé þjóðhagslega hag-
kvæmt. Þrátt fyrir margvislegar
félagslegar skyldur stjórnvalda,
mega þeir ekki bregðast þvi hlut-
verki, að skapa þann efnahags-
lega grundvöll, að hver vinnandi
hönd nýtist sem bezt þjóðhags-
lega. A þessi grundvallarsannindi
hefur margoft verið bent af is-
lenzkum iðnrekendum.
Útflutningsverð eru
hærri en innanlandsverð
Islenzku spunaverksmiðjunum
ber siðferðislega skylda til að sjá
islenzku prjónastofunum fyrir
nægilegu ullarbandi til starfsemi
sinnar. 1 reynd hafa þær þó geng-
ið mun lengra, þvi þær hafa bein-
linis notað hagstæð útflutnings-
verð til að halda niðri verði ullar-
bands til prjónastofanna. Meðal-
verð á margumtöluðu ullarbandi
sem selt var til S.-Kóreu var kr.:
1599,- á kg, en á sama tima var is-
lenzkum prjónastofum selt ullar-
band fyrir kr.: 1215.- á kg.
Annar markaður og nýir
möguleikar
1 einu dagblaðanna var að þvi
vikið að umboðsmaður Alafoss
h/f i V-Þýzkalandi væri með
peysur sem framleiddar væru úr
islenzku bandi i S-Kóreu til sölu.
Á hinn bóginn gleymdist að
greina frá þvi að um alsendis
ólika vöru væri að ræða, en fram-
leidd er af islenzku prjónastofun-
um, enda bandið sem flutt er út
mun grófara en það sem islenzk-
ar prjónastofur nota almennt.
Einnig vill gleymast að eitt land
og einn markaður eru alls
óskyldir hlutir. Einstakt land
skiptist yfirleitt i fjölda markaða,
bæði landfræðilega og ekki siður
eftir kaupgetu endanlegra við-
skiptavina. Til þess að taka inn-
lent dæmi eru það ekki sömu ein-
staklingarnir sem kaupa kjólana
sina ,,hjá Báru” og i Hagkaup. Is-
lenzki ullarfatnaðurinn er það
dýr að viðskiptavinahópurinn er
mjög takmarkaður. Með þvi að
hafa ódýrari vörur á boðstólum,
er gerð tilraun til að opna nýjan
markað fyrir islenzkan út-
flutningsiðnað, markað sem er
tugum ef ekki hundruðum sinnum
stærri en sá markaður sem við og
aðrir útflytj. höfum hingað til
selt til. En úr þvi að menn hafa
þetta miklar áhyggjur af
markaðinum i V-Þýzkalandi er
rétt að athuga hverjir eiga mest i
húfi. Á fyrstu 11 mánuðum ársins
1977 var fluttur út fatnaður fram-
leiddur hérlendis til V-Þýzka-
lands fyrir 308.7 m. kr. (skv. Hag-
tiðindum.) Útflutningur Alafoss
h/f til þessa umboðsmanns i V-
Þýzkalandi namá sama timabili
251.6m. kr. eða sem svarar 81.5%
af heildarútflutningnum til V-
Þýzkalands.
Allir aðrir útflytjendur til
samans skipta með sér þessum
18.5% sem eftir eru. Mætti þvi
spyrja hvort heppilegt sé að að-
stoða aðra útflytjendur til sölu-
starfs i V-Þýzkalandi, og hvort
slikt valdi ekki óheppilegri sam-
keppni?
Skyldur forstjóra
Sem forstjóri Alafoss h/f ber
mér skylda til að reyna að sjá svo
um, að fyrirtækið standi við all-
ar skuldbindingar sinar, t.d. að
greiða 300 starfsmönnum reglu-
lega laun. Ég hlýt þvi að haga
rekstri fyrirtækisins i samræmi
við það sjónarmið. Ef salan er
ekki nægileg eða framleiðslan
ekki nógu hagkvæm get ég ekki
gefið út ávisun á ótakmarkaðan
yfirdrátt á Seðlabankanum, né
visað á rikissjóð eða aðrar
peningauppsprettur. Framtið is-
lenzks útflutningsiðnaðar byggist
ekki á imyndaðri einokun hrá-
efnis heldur á þeim starfsgrund-
velli sem honum er skapaður af
löggjafar- og framkvæmdavaldi.
Alafossi 25.1. 1978
Pétur Eiriksson
forstjóri
UM BORÐ!
Imeira en 20 ár hefur ein afstœrstu og
þekktustu verksmiðjum heims á sviði véla,
HFM í Danmörku, sérhœft sig í krönum og
pallbúnaði hverskonar.
Þrátt fyrir harða samkeppni hafa þeir
œtíð farið fremstir þegar um er að ræða
gœði og tækninýjungar. Reynsla þeirra og
þekking er trygging sem má treysta.
Fjórar ástœður:
• Góð 8vörun • Mikið burðarþol
• Stöðugleiki • Góð ending
Allir hreyfi og slitfletir HMF sjókrananna eru
úr ryðfríu efni og endast því von úr viti.
Engin furða þótt þeir hafi valdið
byltingu um borð.
SALAVIÐHALD-WONUSTA
LANDVÉLARHF.
Smiðjuvegi 66. Sími: 76600.
AR Heildarútflutningur Fatnaöarútflutn-
ingur Hlutur
ullarfatnaðar.Sovét- Alafoss h/f.Sovét- Alafossh/f
rikin ekki meðtalin rikin ekki meðtalin af heild
(m.kr.) (m.kr.) %
1969 20.8 3.8 18.3
1970 31.8 22.4 70.4
1971 56.9 53.9 94.7
1972 161.6 161.4 99.9
1973 198.9 174.4 87.7
1974 217.8 114.7 57.7
1975 375.7 200.3 53.3
1976 934.5 424.1 45.4
1977 (jan-nóv) 1380.9 591.1 42.8