Fréttablaðið - 13.08.2006, Blaðsíða 8

8 13. ágúst 2006 SUNNUDAGUR
Máttarstólpi Menningarnætur
Menningarnótt 19. ágúst
Gildi Framsóknar eru brýnni en áður
Skrifborð Jóns í ráðuneytinu er snyrtilegra en skrifborð flest. Á því er ekki svo mikið
sem blað að sjá en af því verða
ekki dregnar aðrar ályktanir en
þær að Jón vilji hafa snyrtilegt í
kringum sig. Röð og reglu á hlut-
unum. Svona hafa skrifborðin hans
verið í gegnum í árin, hvort heldur
þegar hann var ritstjóri Tímans,
rektor á Bifröst eða Seðlabanka-
stjóri.
Jón hefur verið ráðherra í tæpa
tvo mánuði og lætur vel af þeim
tíma. „Hér eru heillandi verkefni
og með þeim breytingum sem
orðið hafa á stjórnsýslunni og í
atvinnulífinu er ráðuneytið orðið
að nýsköpunarráðuneyti sem vinn-
ur að framvexti nýrra atvinnu-
greina.“
Þótt Jóni hafi skotið heldur
óvænt upp á sjónarsvið stjórn-
málanna í júní hefur hann sinnt
pólitík með ýmsum hætti um ára-
bil. „Ég hef verið árum saman í
miklu starfi innan Framsóknar-
flokksins og fæ nú einstakt tæki-
færi til að láta til mín taka á þess-
um heillandi vettvangi. Fram til
þessa hef ég ekki sóst eftir að vera
í framboði. Ég er stjórnmálamaður
sem hef verið meira í eftirspurn
heldur en framboði. En svo breyt-
ist það.“
Efnahagsmál er sá málaflokkur
sem Jón telur hvað mikilvægasta
viðfangsefni stjórnmálanna á
næstu árum. „Það er mjög brýnt
að treysta hagkerfið, sem hefur
gengið í gegnum róttækar breyt-
ingar á undanförnum árum. Hér
er frjálst bankakerfi og við höfum
aukið þátttöku okkar í fjölþjóðleg-
um viðskiptum. Svona breytingum
fylgja óvænt vandamál enda er
það einkenni frelsisins að vera
ófyrirsjáanlegt. Ef það væri fyrir-
sjáanlegt væri það ekki frjálst.“
Jón segir að um leið og viðskipta-
lífið sé orðið frjálst séu stærstu
framkvæmdir Íslandssögunnar í
gangi á Austurlandi og nauðsyn-
legt að herða skrúfurnar til að
auka stöðugleika og jafnvægi.
Allir eru Íslandsvinir
Sjónarmið náttúruverndar hafa
stangast illilega á við virkjana-
framkvæmdir og stjórnvöld hlotið
harkalega gagnrýni fyrir að vinna
óbætanleg spjöll á hálendinu. Jón
segist skilja þau sjónarmið og
telur mikilvægt að mæta gagnrýn-
inni. „Fólk óttast að gengið sé of
langt og því þarf að útskýra það
sem er á döfinni. Allir eru Íslands-
vinir og skilja þau verðmæti, bæði
mælanleg og ómælanleg, sem eru í
íslenskri náttúru. Margt breytist
með þjóðlendulögunum og það er
unnið að friðun á stærri og stærri
svæðum. Þá er unnið að ramma-
áætlun um orkunýtingu í framtíð-
inni þar sem reynt er að leggja
mat á sjónarmið hagkvæmni,
tækni og ekki síst umhverfis. Í
þessu felst að við viljum ganga vel
um landið en við viljum líka nýta
auðlindir. Það ætlum við að gera af
ráðdeild, virðingu og varúð.“ Jón
bendir á að þunginn sé að færast
frá fallvatnsnýtingu yfir til jarð-
varmanýtingar, sem ekki mæti
sömu tortryggni. Þá standi Íslend-
ingar frammi fyrir nýjum kafla ef
draumar um djúpboranir eftir
orku verða að veruleika.
Í ljósi nýrra tækifæra í atvinnu-
lífinu og breytinga á samfélags-
gerðinni má velta því upp hvort
áfram verði þörf fyrir stóriðjuver
í landinu. Jón segir megináhersl-
una vera á uppbyggingu lítilla og
meðalstórra fyrirtækja sem beri
uppi þekkingarþjóðfélagið. „Þar
verður fylkingarbrjóstið. En jafn-
framt er ljóst að við eigum hreinar
og endurnýjanlegar auðlindir sem
nýtast vel í hátækniiðnaði og sjálf-
sagt að hafa þá möguleika í huga.“
Jón bendir á að senn taki álver í
Reyðarfirði til starfa og uppi á
borðum séu hugmyndir um álver í
Helguvík og við Húsavík og stækk-
un Straumsvíkur. Það séu verkefni
næsta áratugar. „Við eigum að
ganga hægt um gleðinnar dyr og
aðrar hugmyndir eru ekki í ákvörð-
unarferli.“
Íbúðalánasjóður mikilvægur
Íslensku bankarnir hafa skilað
miklum hagnaði á síðustu árum og
telur Jón vöxt þeirra vera til marks
um hið þroskaða, vestræna fjár-
málakerfi sem hér er við lýði. En
frelsinu fylgir ábyrgð og kveðst
Jón sammála Birgi Ísleifi Gunnars-
syni, fyrrverandi formanni banka-
stjórnar Seðlabankans, sem sagði
á síðasta ári að bankarnir hefðu
farið offari inn á fasteignamark-
aðinn. „Stjórnendur bankanna eru
færir og hæfir og gera sér grein
fyrir áhættunni sem fylgir þess-
um öra vexti. Þeir eru undir
ströngu eftirliti alþjóðlegra mats-
fyrirtækja og það er svo hlutverk
stjórnvalda, stofnana og almenn-
ings að veita þeim aðhald.“
Vextir á Íslandi eru mun hærri
en í löndum þar sem evran er
gjaldmiðill og ekki síst af þeim
ástæðum renna margir hýru auga
til Evrópusambandsins. Jón segir
þá hina sömu gleyma að hér ríki
tímabundið þenslu- og streituá-
stand á meðan evrulöndin glími
við tregðu, til dæmis vegna skipu-
lags á vinnumarkaði. Frjálsu og
frjóu fjármálakerfi fylgi tíma-
bundin þensla og háir vextir. „Eins
og sakir standa væri því ákaflega
óheppilegt fyrir okkur ef allt yrði
stokkað upp í skyndingu og okkur
fleygt inn í allt annað kerfi. Við
þurfum tíma til að ná mjúkri lend-
ingu. Það er mjög mikilvægt fyrir
láglaunafólk, fyrir unga fólkið, að
þetta gerist stillilega yfir svolítinn
tíma.“
Íbúðalánasjóður hefur verið
þyrnir í augum bankanna. Um
skeið var útlit fyrir að hlutverk
hans væri léttvægara en áður var
talið en Jón bendir á að það hafi
aftur breyst. „Sveiflan breyttist
og bankarnir kipptu að sér hend-
inni. Þá kemur í ljós hve mikilvæg-
ur Íbúðalánasjóður er. Af þessu
dreg ég þá ályktun að meðan ekki
hefur náðst langvarandi jafnvægi
í hagkerfinu sé óhjákvæmilegt að
þessi stofnun sé til.“
Þörf fyrir sterkt miðjuafl
Jón Sigurðsson var orðinn 25 ára
þegar hann kaus í fyrsta sinn í
þingkosningum. Það var árið 1971
en þá hafði Viðreisnarstjórnin
verið við völd í tólf ár. „Mér fund-
ust stjórnarskipti nauðsynleg og
var þeirrar skoðunar að umbóta-
sinnaður flokkur á miðju stjórn-
málanna hefði mikilvægu hlut-
verki að gegna. Og ég er þeirrar
skoðunar að þetta hlutverk sé
mikilvægara nú en það hefur nokk-
urn tíma verið. Samfélagið hefur
breyst mikið og í ljósi mikilla sam-
skipta við aðrar þjóðir er mikil-
vægara en nokkru sinni að þjóð-
legt og þjóðrækilegt miðjuafl með
alhliða umbótastefnu hafi mikil
áhrif á vettvangi stjórnmálanna.
Gömul gildi Framsóknarflokksins
eru brýnni en áður. Okkur nægir
ekki hugmyndafræði vinstri
manna sem byggist á stéttar-
hyggju né heldur einstaklings-
hyggja hægri manna. Við þurfum
sterkt miðjuafl sem lítur á það
sem meginverkefni sitt og hugsjón
að styrkja samfélagið í heild svo
það geti haldið áfram að eflast.“
Samkvæmt skoðanakönnunum
eru ekki mjög margir á sama máli
og Jón. Í það minnsta mælist fylgi
Framsóknarflokksins aðeins um
tíu prósent. En Jón sefur rótt.
„Reynslan segir okkur að veruleg-
ur hluti, jafnvel flestir þeirra sem
ekki gefa svör, er óháð og frjálst
miðjufylgi og í sögunni hefur
Framsóknarflokkurinn náð tals-
verðu fylgi af þeim hluta kjósenda.
Þess vegna vil ég ekki álykta sem
svo að fylgi flokksins sé að minnka,
en það tekur auðvitað sveiflum.“
Jón telur þó að Framsóknarflokk-
urinn hafi alla möguleika til
stækka en það sé undir flokks-
mönnum sjálfum komið. „Við þurf-
um að hafa sterka sjálfsvitund,
vita hver við erum og hvert við
erum að fara og gera flokksmenn
stolta af sínum flokki. Svo þurfum
við að stafa þeirri sjálfsvitund
út.“
Jóni er kunnugt um það hald
manna að innviðir Framsóknar-
flokksins séu ekki traustir. Og
raunar vilja sumir meina að sundr-
ung einkenni flokkinn. „Það er
staðreynd að flokkur sem er á
miðjunni er áveðurs báðu megin
og það vill þannig til að aðrir flokk-
ar hafa verið að leita inn á miðj-
una. 1959 átti flokkurinn að vera í
maski og 1978 átti allt að vera á tjá
og tundri. Ég ætla ekki að gera
lítið úr þessu en ég hef séð þetta
allt fyrr og þetta verkar ekki á mig
sem háskalegt ástand. En menn úr
öðrum flokkum vilja ýkja þetta.“
Ryður ekki öðrum til hliðar
Jón situr í ríkisstjórn fyrir tilstuðl-
an Halldórs Ásgrímssonar, sem
fór þess á leit við Jón að fá að bera
upp tillögu þess efnis í þingflokki
Framsóknarflokksins. Jón neitar
því hins vegar að Halldór hafi átt
frumkvæði að formannsframboð-
inu. „Sú atburðarás hófst nokkru
síðar. Margir samstarfsmenn
mínir innan flokksins til margra
ára höfðu samband og skoruðu á
mig. Þeir ætluðu að safna undir-
skriftum en það fannst mér óheppi-
legt enda liti það út eins og einhver
pöntun. Ég bað þá um að gera það
ekki en hugsaði ráð mitt og ráð-
færði mig við konuna mína og ráð-
gjafa og tók svo ákvörðun.“
Jón býst heldur við að verða í
framboði til þings í vor, þó ekkert
sé afráðið í þeim efnum. Þaðan af
síður sé ákveðið í hvaða kjördæmi
hann muni bjóði sig fram, þegar
og ef til þess kemur. „Ég hef ekki
áhuga á að ryðja öðru forystufólki
til hliðar,“ segir Jón. Hann vill ekki
kveða upp úr um stuðning við aðra
frambjóðendur til embætta innan
flokksins, segir eðlilegt að flokks-
fólk taki ákvarðanir án þess að fá
sérstaka hvatningu eða viðvörun.
„Hins vegar get ég sagt að við Jón-
ína Bjartmarz erum góðir sam-
starfsmenn í ríkisstjórninni og
höfum unnið saman áður. Við
Guðni Ágústsson erum nánir per-
sónulegir vinir til margra áratuga
og við Siv höfum verið samstarfs-
menn innan flokksins í mörg ár og
ég hef verið stuðningsmaður henn-
ar í kjördæminu. Ég fagna öllum
framboðum og finnst eðlilegt í lýð-
ræðislegum flokki að menn fái að
kjósa. Og auðvitað er það fyrir-
myndin að góðu lýðræði að menn
hafi um góða kosti að velja og það
höfum við.“
JÓN SIGURÐSSON „Gömul gildi Framsóknarflokksins eru brýnni en áður. Okkur nægir ekki hugmyndafræði vinstri manna sem byggist á stéttarhyggju né heldur einstaklingshyggja hægri
manna. Við þurfum sterkt miðjuafl sem lítur á það sem meginverkefni sitt og hugsjón að styrkja samfélagið í heild svo það geti haldið áfram að eflast.“ FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Jón Sigurðsson, iðnaðar- og viðskiptaráðherra, gefur kost á sér í
embætti formanns Framsóknarflokksins. Jón hefur stutt flokkinn
síðan hann kaus hann fyrst árið 1971 og telur mikilvægt sem aldrei
fyrr að grunngilda Framsóknarflokksins njóti við stjórn landsins. Í
samtali við Björn Þór Sigbjörnsson ræðir Jón um stöðu flokksins og
helstu viðfangsefni stjórnmálanna á næstu árum.