Tíminn - 08.07.1978, Blaðsíða 8

8
LaugartUgur 8. jétl 1»7«
DÁLEIÐSLA
trú og vísindi
V
Myndin. til vinstri var tekin
er maður, sem brenndist illi-
lega i andliti kom á deiid dr.
Erwins. Maöurinn var dá-
leiddur og talin trú um, aö
honum iiöi vel I andiitinu.
Myndin til hægri var tekin níu
dögum síöar, skeggvöxtur var
Í eðlilegu horfi og sárin gróin.
A öidinni sem leið var dá-
leiösla I tizku. Læknar og sál-
fræöingar hrifust af mætti
hennar og margir trúöu þvi,
aö hún gæti hjálpað viö aö
iækna sjúkdóma, sérstaklega
þó sálræna sjúkdóma. Anda-
trú, dáleiösla og hugarorka
var á allra vörum, sem fylgj-
ast vildu meö þvi,
sem nýjastog merkiiegast var
aö gerast i visindum og heim-
speki. Upp úr aldamótum
komu önnur viöfangsefni til
sögunnar og dáleiöslan varö
skemmtiatriöi trúöa og töfra-
manna. Þó hafa alltaf veriö
iæknar og sálfræöingar, sem
gert hafa tilraunir meö dá-
leiöslu og kannaö hvernig
hægt væri aö nota hana til aö
lina þjáningar og jafnvel aö
lækna vissa sjúkdóma.
Nú i sumar var haldin ráö-
stefna uin dáieiöslu I Málmey i
Sviþjóö. Meöal þátttakenda
þar var bandariskur læknir,
sem notaö hefur dáleiöslu til
að auðvelda meöferö þeirra,
sem hlotið hafa alvarleg
brunasár. Dr. Erwin hefur um
nokkurt skeiö dáleitt sjúki-
inga, sem lagðir hafa veriö inn
á deiid hans meö brunasár og
teiur hann sig hafa náö veru-
lega góöum árangri viö aö
græöa silk sár og þakkar þaö
dáleiöslunni.
Starfsmaður i álverksmiöju
rak hægri fót niöur I 950 gráöu
heitt ál. Prjátiu minútum siö-
ar var komið meö hann á
sjúkrahús dr. Erwins, sem dá-
leiddi manninn þegar i staö,
og sagöi honum, aö hægri
fóturinn væri alfrlskur og hon-
um liði vel I honum. Hálfri ell-
eftu viku siðar var maöurinn
kominn aftur til vinnu og eng-
in merki eru um brunann
nema nokkrir brúnir blettir.
Hann fékk ekkert illt i fótinn,
ekkert skinn var grætt á sárin
og við verkjunum dugöi aö
gefa honum aspirin.
Þetta var eitt af dæmunum,
sem dr. Erwin gaf á ráöstefn-
unni um lækningamátt dá-
leiöslunnar. Hann kveöst hafa
reynt þessa aöferö viö 13
sjúklinga, alla meö alvarleg
brunasár. Einn var ekki hægt
að dáleiða,— hann bara hló aö
lækninum, einn fék ígerð, en
ellefu læknuöust.
Meðal þeirra, sem lýst hafa
sig samþykka niöurstööum dr.
Erwins, er dr. Basil Finer I
Uppsölum. Hann telur aö hér
sé um heiðarlegar vlsinda-
rannsóknir aö ræöa og þaö sé
ákaflega sennilegt, aö hægt sé
að auka batalikur meö dá-
leiöslu. Aörir iæknar, sem fást
við brunasár eru ekki eins
vissir i sinni sök. Þeir eru þó
sammála dr. Erwin um aö sál-
in, hugarfariö, hafi mikil áhrif
á lækningu ýmissa sjúkdóma.
Er þetta trú eöa vísindi?
Þeir, sem viö dáleiðslu fást
segja, aö þessi spurning sé
ranglega oröuö. Þaö er aö
þeirra mati trúin á bata sem
mestu ræður, trúin er visindi.
Bergsveinn Skúlason:
Hvers á
*
Árbær
að
gj alda ?
UNDARLEGA frétt las ég ný-
lega I Timanum. Þar er haft eft-
ir Þór Magnússyni þjóöminja-
veröi, aö gömul verzlunarhús á
Vopnafiröi eigi aö flytja hingaö
suöur og endurreisa i Arbæjar-
túni.
Orörétt hljóöar fréttin svo:
...,,,Þá er ætlunin aö neöst I
túni Árbæjarsafns, veröi endur-
reist tvö gömul verzlunarhús
frá Vopnafiröi. Þessi hús munu
byggð á timabilinu 1840-1860 og
þótti sýnt að ekki væri um annaö
aö ræöa, en aö endurbyggja þau
i Reykjavik, ættu þau ekki að
eyöileggjast alveg. Hiö stærra
þessara húsa bar á sinum tima
nafniö Beykishús eöa Kvernhús
en minna húsið var kallaö Kjöt-
hús eöa Ullarhús”.
Svo mörg voru þau orð.
Hvers vegna má ekki endur-
byggja þessi hús á Vopnafirði,
þar sem þau standa og hafa ef-
laust verið til einhverra nota á
fyrri tiö, ef annars nokkur þörf
er.á að endurreisa þau?
Hvað mælir með þvi, að flytja
þau og endurreisa i Arbæjar-
túni?
Hvers á þetta snotra bónda-
býli aö gjalda, aö þar skuli sett
niður alls konar húsaskran, sem
aldrei hafa átt heima á bónda-
býli og þangaö eiga ekkert er-
indi.
Ég hef einhvers staöar getiö
þess áöur, að þegar væri búiö aö
flytja of mörg hús úr gömlu
Reykjavik upp i Arbæ og meö
þvi hálfeyöileggja staöinn. En
nú tekur fyrst steininn úr, ef
færa á þangaö aflóga verzlunar-
húsagarma úr fjarlægum lands-
hlutum.
Frá minum bæjardyrum séð
átti aldrei annaö aö vera i Ar-
bæjartúni en bærinn sem þar
stóð, þegar jöröin var tekin und-
ir verndarvæng Þjóöminja-
safnsins og þau útihús og
skepnuhús sem nauðsynleg voru
á hverju bóndabýli og margir
landsmenn vita enn hver voru.
Túniö hefði gjarnan mátt vera
þýft aö hluta, og siöan heföi átt
aö giröa það meö vönduöum
grjótgaröi og verja þaðá þann
hátt fyrir óhóflegum ágangi
manna og dýra.
Slikt smábýli heföi verið gam-
an aö hafa i einum útjaöri
Reykjavikur næstu áratugina,
og full þörf vegna æskunnar
sem vex upp i höfuöstaðnum.
Það heföi tengt hana traustari
böndum við land sitt og uppruna
en langir fyrirlestrar um
byggðasögu af vörum manna,
sem varla virðast vita um hvaö
þeir eru aö tala.
Ég þekki ekki sögu þessara
Vopnafjaröarhúsa, og veit ekki
hvert menningarsögulegt gildi
þau kunna að hafa. Get mér
þess helzt til, að þaö sé álika
mikið fyrir Vopnafjörð og þaö
menningargildi sem kofarnir á
brekkubrúninni við Lækjargötu
hafa fyrir Reykjavik. Þaö tókst
svo illa til, þegar kviknaði i
þeim hérna um áriö, aö þeir
fengu ekki friö til aö brenna til
grunna. Af þvi heföi þó verið hin
mesta landhreinsun, fyrst eng-
inn var i þeim maöurinn og lik-
lega fátt fémætt innan veggja
sem venjulegum mönnum var
eftirsjá að. Með brennu þeirra
heföi verið bundinn endi á langt
og leiðinlegt karp um einskis
veröa hluti.
Vopnafjaröarhúsin kunna aö
hafa einhverju hlutverki að
gegna þar sem þau eru, en alls
engu i Arbæ. Þar stuöla þau ein-
göngu aö þvi aö auka á
skemmdarverkin, sem þar hafa
verið unnin, að minu mati.
Eyöileggja Árbæ sem verðugt
minnismerki um litið vel setið
bóndabýli frá þvi um siðustu
aldamót.
Mér og fleirum sýnist að
Þjóðminjasafniö hafi þegar á
sinni könnu nóg af gömlum hús-
um hér og þar um landið, sem
illa gengur aö halda viö og
endurbæta, auk annarra þarf-
legra verkefna sem það hefur
meö höndum, s.s. uppgreftri
fornminja, og sé þvi óþarfi aö
bæta á það fleiri kofum að sinni.
Þór Magnússon hlýtur að geta
varið þeim peningum, sem hann
hefur til umráða á vegum Þjóö-
minjasafnsins, til þarfari verka
en þeirra sem hér hafa verið
gerö aö umræöuefni.
Bergsveinn Skúlason.
Norræna leiklistar-
sambandið:
Stuöningur
við leikríta-
höfunda
í mai siðastliönum var haldið i
Finnlandi þing Norræna leik-
listarsambandsins. Hátt á annaö
hundraö manns sóttu þingiö, þar
á meðal 6 fulltrúar frá Islandi.
Að þessu sinni var einkum
fjallaö um stööu leikritahöfunda
og tengsl þeirra viö leikhúsin.
örnólfur Árnason, formaöur
Félags íslenzkra leikritahöfunda,
flutti meðal annars framsöguer-
indi um þetta mál.
llok þingsins voru samþykktar
ýmsar ályktanir, þar sem meðal
annars var lýst yfir stuðningi viö
leikritahöfunda og ítrekuð sú
skoöun þingfulltrúa, að leikrita-
höfundum yrðu veittir möguleik-
ar á auknum tengslum við leik-
húsin, ýmist meö fastráöningu
eða á annan hátt. Þingið lýsti
einnig yfir stuðningi sinum viö
starfsemi frjálsra leikhópa og
skoraði á yfirvöld að auka fjár-
hagsstuöning til slikra hópa og
var i þvi' sambandi bent á þá
möguleika, sem þessi starfsemi
veitti. leikritahöfundum.
. Segja má, að allur vilji þingsins
hafi beinzt að þvi, aö bæta að-
stöðu leikritahöfunda og veita
þeim starfsaðstööu og kjör til
jafns við aöra fasta leikhúss-
starfsmenn.
Stjórn Norræna leiklistarsam-
bandsins var endurkjörin á þing-
inu: formaður sambandsins er
Björn Lense Möller, frá Dan-
mörku, en varaformaöur Sveinn
Einarsson, þjóöleikhússstjóri.