Tíminn - 31.08.1978, Blaðsíða 9

Miftvikudagiir :ill. ágúst 1 !>7H
9
Magnús Bjarafreösson:
Hvernlg værí að Dufgus
kynntí sér málín?
Nokkuö er siöan Jón Sigurðs-
son, ritstjóri, bauö mér að
skrifa grein i Timann um eitt-
hvaðer mér lægi á hjarta. Þótt
ég tæki þvi vel hefur orðið á þvi
nokkur dráttur, ekki vegna þess
að mér lægi ekkert á hjarta,
heldur hafa sumarleyfi og annir
komið i veg fyrir það. Hins veg-
ar óraði mig ekki fyrir þvi, að
þaö sem ýtti mér af stað til
skrifta fyrir Timann yrði að
bera blak af krataþingmanni,
eins og mér fannst nú ég eiga
vantalað við þá, suma hverja.
Þó er nú svo komið.
I Timanum birtist á sunnu-
daginn grein eftir Dufgus ein-
hvern, sem beinist að fyrrver-
andi samstarfsmanni minum,
Eiði Guðnasyni, og þá að hluta
til ,um leið að öðrum gömlum
samstarfsmönnum og raunar
sjálfum mér einnig. Aður hafði
okkar ágæti samgönguráðherra
gefiðþaruppboltann,að visuað
nokkuð gefnu tilefni. Bilamál
læt ég hér liggja milli hluta,
bendi aðeins Eiði vini minum og
öðrum á það aö mér finnst eðli-
legra að rifast út i reglur heldur
en þá sem eftir þeim fara.
Allskrautleg
samskipti
Samskipti starfsmanna
sjónvarpsins við stjórnvöld, og
þá einkum fjármálaráðuneyti,
eru allskrautlegt ritgerðarelni,
og kann að veraað sú saga verði
einhvern timann skráö. Er ég
ekki viss um að tveir siöustu
fjármálaráðherrar muni lesa þá
ritgerð sér beint til skemmtun-
ar. Ósennilegt er þó að sú saga
verði skráöaf opinberum stuðn-
ingsmönnum þeirra innan
veggja stofnunarinnar, þvi svo
hafa þeir komið málum i sam-
skiptum við starfsfólkiö, að
vandfundinn mun nú vera sá
starfsmaöur, sem flikar þviað
hannstyðji flokka þeirra: kann
aö vera að þar finnist einhver
skýring á þvi hvers vegna
núverandi stjórnarf lokkum
finnst anda til sin köldu i þeirri
stofnun.
Tiðrætt hefur mönnum orðið
um nokkrar kuldaúlpur, sem
fréttamenn og kvikmynda-
gerðarmenn i stofnuninni hafa
fengið til afnota við störf sín.
Afskaplega finnst mér þetta nú
ómerkilegt þrætuepli, en
kannski dæmigert fyrir þá af-
stöðu, sem fjárveitingarvald
hefur tekið gagnvart þessum
áhrifamesta fjölmiðli þjóöar-
innar, fjölmiðli, sem vissulega
getur verið hreinn bölvaldur ef
illa er á málum haldið, en einnig
áhrifamesta menningarstofnun
þess.
Ekki veit ég hversu margir
starfsmenn rikisins hafa um
það ákvæði i kjarasamningum
sinum að þeir eigi rétt á hlifðar-
fötum við störf. Hitt veit eg að
þeir eru margir, bæði fyrir og
eftir tilkomu sjónvarpsins og
munu verða það. Nú kann sum-
um að finnast starfsmenn
sjónvarps litt þurfa á slikum
fatnaði að halda. Þeim hinum
sömu vil ég benda á, að ætlast er
til þess að þetta fólk sé sæmi-
lega klætt við störf sin. Þaö get-
ur þurft að gera margt á sama
vinnudeginum : Fara á forseta-
setrið til þess að fylgjast með
stjórnarmyndun eða fýlgjast
með komu tigins erlends gests,
tala við háttsetta stjórnmála-
menn, ganga um loðnuþrær,
fara i ferðalag með litilli flugvél
um hávetur og ganga um bruna-
rústir. Eru þá aðeins nokkur
dæmi tekin um starfsdag, sem
gæti verið algerlega eölilegur.
Auðvitað gerist þetta allt án
þess aðstarfsmaðurinngeti haft
tima til fataskipta.
Svo er fjargviðrast yfir þvi að
hann fái eina úlpu á margra ára
fresti! Já, það er röggsemi i
stjórnun þessa lands!
Þeir ættu að hafa
lágt um verkfallið
Um hið ólöglega verkfall
sjónvarpsstarfsmanna ætla ég
ekki að fjölyrða. Ég var farinn
þá frá stofnuninni og veit ekki
nema af afspurn, hvernig þar
var á málum tekið. Tvennt vil
ég þó um það segja. t fyrsta
lagi, að i sambandi við það
gerðist skritinn atburður. t þá-
giidandi lögum um opinbera
starfsmenn voru skýr ákvæði
um það hvernig taka skyidi á
slikum aðgerðum. (Hér er átt
við lög sem giltu, áður en opin-
berir starfsmenn fengu verk-
fallsrétt). Eftir þeim reglum
var ekki farið, heldur dregið
kaup af starfsmönnum á sama
hátt og um verkfall væri að
ræða.
Þannig viðurkenndu
stjórnvöld i raun verkfallsrétt
starfsmanna sjónvarpsins, áöur
en lög um verkfallsréttinn tóku
gildi!
t öðru lagi verð ég að harma
það, að ég kom á vissan hátt
nálægt þvi aö leysa það verkfall,
þótt ég væri hættur störfum hjá
stofnuninni, með þvi að gera
kunningjatillögur viö ákveöna
valdamenn um lausn, sem fariö
var eftir. Ég gerði þær i þeirri
trú, að stjórnvöld stæðu við orð
sin. Sú varð ekki raunin á.
Starfsfólkiö var eins og mál
hafa skipast, hreinlega gabbaö
til þess að taka tilstarfa á ný, og
vil ég þó að það komi skýrt fram
að ég tel að þeir valdamenn,
sem við starfsfólkið ræddu, hafi
gert það af heilum hug, en aðrir
kerfisprinsar og pólitikusar hafi
komið i veg fyrir að þeir gætu
staðið við orð sin. Ég held samt
að menn úr æðsta stjórnkerfi
ættu að hafa lágt um þetta verk-
fall, öxin og jörðin geyma sögu
þess best fyrir þá.
Allt og sumt
Tvö atriði enn þarf ég að
minnast á, sem „Dufgus” gerir
að umtalsefni. Hiö fyrra er
fullyrðing hans um kröfu til
greiöslu fyrir allan sólarhring-
inn utan Reykjavikur. Þá kröfu
hefi ég aldrei heyrt um og
fullyrði aö þetta sé einfaldlega
þvaður. Sjónvarpsmenn hafa
l'engið ferðatima að og Irá viö-
fangsefni, viöurkenndan aö
mestu leyti sem vinnutima, og
þar á ég við beinan ferðatima,
en hvildartimar eru þar ekki
meðteknir. Fæ ég ekki séð að
það sé neitt óeðlilegt.
Hitt atriðið er svo fréttalest-
urinn. Fyrstu árin var honum
svo háttað, að þeir sem unnu tólf
tima vakt frá klukkan niu að
morgni til niu að kvöldi enduðu
oft á tiöum mjög erfiöan vinnu-
dag á þvi að lesa fréttirnar
sjálfir. Kom þá æriö oft fyrir að
við sáum fréttir, sem við áttum
að lesa fyrir alþjóð i fyrsta
skipti fyrir framan myndavél-
ina. Hygg ég að fáir sækist eftir
þvi, endaslik vinnubrögð hvergi
nokkurs staðar viðhöfð svo ég
viti til. Nú kemur óþreyttur
maður klukkan 18 og les yfir
fréttir áður en útsending hefst.
Hinir, sem með honum lesa,
hafa verið á vakt yfir daginn, og
fá ekkert fýrir það að koma
fram.
Þetta er nú allt og sumt.
Hvernig væri að Dufgus kynnti
sér örlitið þessi mál hjá þeim,
sem til þekkja innan stofnunar-
innar?
IVIeð þökk fyrir birtinguna
Magnús Bjarnfreðsson.
Halldór Krístjánsson:
Umboðssala og staðgreiðsla í
afurðamálum landbúnaðarins
ÞAÐ er að vonum að margt er
talað um afuröasölu bænda. Nú
er svo ástatt, að ekki er séð með
hverjum hætti þeir nái þolan-
legu og eðlilegu verði fyrir
framleiðslu slna. Hins vegar er
ekki vist, að allt sem sagt er um
þessi mál sé vandlega hugsað,
enda þótt það sé vel meint.
Talað er um að bændur þurfi
lengi aö biða eftir kaupi sinu.
Þeir fái ekki framleiðslu sina
greidda um leið og þeir afhendi
hana. Halldórá Laugalandi likir
þessu við það, þegar verkafólkið
fékk ekki kaup sitt greitt i pen-
ingum.
Endanlegt verð
ekki vitað
fyrir fram
Hér hagar svo til, að bændur
almennt selja ekki gegn stað-
greiðslu, heldur láta afurðirsín-
ar i umboðssölu. Varan er tekin
til vinnslu og sölumeðferðar.
Stundum er um að ræða sam-
vinnufélög, sem eingöngu eru
stofnuð og rekin til þess;
mjólkurbú og sláturfélög. Sumir
skipta hins vegar við kaupfélög
sem reka almehna verslun, og
e.t.v. fleira jafnframt þessari
afurðasölu. Þegar um þaö er aö
ræða er það föstu og ófrávikjan-
leg regla, þar sem ég þekki til,
að afurðunum er haldiö á sér-
stökum reikningi. Kaupfélagið
hefur ákveðið hlutfall fyrir
sjálft sig. Þegar kjötreikningur
t.d. er gerður upp kemur i ljós
hvað fengist hefur endanlega
fyrir hvert kg af kjötinu.
Þessari tilhögun fylgir það
auðvitað að ekki er hægt að vita
fyrirfram endanlegt verö vör-
unnar. Það kemur ekki i Ijós
fyrr en hún er seld og séð er
hver kostnaður hefur orðið við
hana. Flestir munu vita, að við
erum enn aö éta kjöt frá fyrra
hausti. Umboðssalinn fær ekki
andvirði þess greitt fyrr en þaö
er keypt.
Hvernig á að
brjóta okið?
Þessu er mætt að nokkru með
afurðalánum. Seðlabankinn
lánar út á óseldar vörur 53%
þess sem framleiðandinn á aö
fá. Ætlast er til að viðskipta-
banki láni 30% þess sem Seðla-
bankinn lánar eða 16% af þvi
sem framleiðandinn á að fá.
Það liggur I augum uppi, að á
verðbólgutimum er það sér-
llalldór Kristjánsson
staklega vont að þurfa að biða
eftir tekjum sinum. Þó er á það
að lita, að eins og þessum mál-
um er nú hagað kemur hækkun
á verð geymdra afurða innan-
lands svo að þetta er ekki ein-
hliða tap. Hins vegar breikkar
verðbólgan si og æ óðfluga biliö
milli framleiðslukostnaðar og
markaðsverðs erlendis.
Hvernig á nú að mæta þessu?
Hvernig á að brjóta okið?
Vilja menn hverfa frá um-
boðssölunn? Hver á þá að kaupa
og á hvaða verði?
Þaðer talað um hærri afurða-
lán og aö hver bóndi fái sitt af-
urðalán en verslunin ekki.
Hækkun afurðalána er mál út af
fyrir sig. Hún ætti að vera
hættulaus, en auövitaö verður
við ákvörðun afuröalána að
taka tillit til hins almenna á-
stands peningamála. I verð-
bólgulandi þar sem fáir vilja
geyma peninga og sparnaður er
litUl er ekki hægt að lána jafn
mikið og þar sem jafnvægi rik ir.
Er það
ávinningur?
Erfitt er að sjá hvernig þvi
verður viö komið að greiða af-
•urðalánin beint til bænda.
Verslunin greiðir þá sáralitiö
eða ekkert við móttöku sé varan
látin I umboðssölu. Bóndinn fær
sjálfur sin 69% hjá bönkunum i
stað þess að verslunin greiði
honum það svo sem nú er. Hver
ásvoaðfylgjast með og upplýsa
hve lengi hver bóndi á óseldar
afurðir og hve mikið af þessu
afurðaláni hann á að greiða um
hver mánaðamót? A bankinn að
fylgjast meö þvi hvað verslunin
er búin að greiða hverjum
bónda eöa færa honum til
tekna?
Hér spyr sá sem ekki veit. En
áhugamenn um nýja siði verða
að gera sér grein fyrir þvi
hvernig hlutirnir gerast. Fyrir
mér er þetta ennþá leyndar-
dómur. Vonandi hafa einhverjir
hugsað málið svo að þeir geti
bent á leiðina.
Hitt er svo annaö mál hver á-
vinningur það er fyrir bóndann
aðlosna við milligöngu verslun-
arinnar. Ég er hræddur um að
sumir ofmeti það.
Vilja þeir
veröa
ríkisstarfsmenn?
Það er talað um að bændur
semji beint við ríkisvaldið. Þá
kemur trúlega fram krafan um
fullt verð við afhendingu vöru.
kannski að rikið kaupi fram-
leiðsluna þannig á grundvallar-
verði. Væri þá óeðlilegt. að rikið
vildi hafa nokkuð að segja um
það hver framleiðslan væri?
Eru bændur við þvi búnir að
verða beinir rflrisstarfsmenn á
þann hátt?
Hér vaknar ein spurning at
annarri. Hvaða leið sem farin
er, verða bænduraö taka tillit til
þess hver markaðurinn er. Hitt
ættu menn nú almennt að fara
að skilja hve verðbólgan er al-
varleg fyrir heilbrigt atvinnulif
og framleiðslu.