Tíminn - 05.10.1978, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 5. október 1978
iútgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurðsson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og' auglýsingar Siöumúia 15. Sfmi
86300. .
Kvöldsimar blabamanna: 86563, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 110.00. Askriftargjald kr. 2.200 á
mánuði. Blaðaprent h.f.
V_____________________________________________________________J
Erlent yfirlit
Evrópuráðið veitir
Liechtenstein aðild
Liechtenstein er tekjuhæsta ríki Evrópu
Norðmenn ættu að blða
Sá orðrómur hefur komizt á kreik, að norsk
stjórnarvöld séu að undirbúa fyrirmæli um 200
milna efnahagslögsögu umhverfis Jan Mayen.
Heldur verður það þó að teljast ótrúlegt, að Norð-
menn ráðist i slikt fyrirtæki meðan þeir halda þvi
fram, að Spitzbergen eigi ekki rétt á efnahagslög-
sögu sökum þess, að hún sé á norska landgrunn-
inu. Astæðan til þess, að Norðmenn hafna efna-
hagslögsögu Spitzbergen er sú, að samkvæmt
millirikjasamningi um Spitzbergen myndu mörg
önnur riki fá sama rétt og Norðmenn til veiða og
vinnslu á þvi svæði, sem efnahagslögsaga Spitz-
bergen næði til. Þess vegna nota Norðmenn þau
rök, að Spitzbergen sé hluti af norska landgrunn-
inu og falli þvi undir rétt Noregs til landgrunns-
yfirráða utan 200 milna efnahagslögsögu Noregs.
Vilji Norðmenn vera sjálfum sér samkvæmir,
ættu þeir að láta athuga vel visindalega, hvort
ekki er svipað ástatt um Jan Mayen og Spitz-
bergen i þessum efnum. Ýmis rök má færa að
þvi, að Jan Mayen sé á landgrunni Islands, og
yrði það niðurstaðan, hefði Jan Mayen ekki
frekar rétt til efnahagslögsögu en Spitzbergen,
þvi að efnahagslögsaga Jan Mayen gengi þá út
yfir landgrunnsrétt íslands utan 200 milna efna-
hagslögsögunnar.
Meðan visindalega er ekki úr þvi skorið, hvort
Jan Mayen er á islenzka landgrunninu eða ekki
og meðan hafréttarráðstefnan hefur ekki náð
samkomulagi um, hver skuli vera landgrunns-
réttindi strandrikja utan 200 milna efnahagslög-
sögunnar, ættu Norðmenn að láta óbreytt ástand
haldast varðandi Jan Mayen. Eins og er, er það
enn óráðið hver verða landgrunnsréttindi strand-
rikja utan 200 milna markanna, en þar er um að
ræða rétt til að nýta auðæfi úr hafsbotninum.
Hins vegar nær þessi réttur ekki til fiskveiða.
Hann nær aðeins til 200 milna efnahagslögsög-
unnar.
Þótt svo færi, að það yrði visindaleg niður-
staða, að Jan Máyen væri ekki á islenzku land-
grunni, er ástæða til að vefengja rétt Jan Mayen
til 200 milna efnahagslögsögu af ýmsum öðrum
ástæðum. Þegar Norðmenn slógu eign sinni á Jan
Mayen fyrir tæpum 50 árum, var þvi ekki mót-
mælt af öðrum rikjum, þvi að menn mátu það,
að Norðmenn höfðu komið þar upp veðurathug-
unarstöð. Viðbrögðin hefðu vafalaust orðið
önnur, ef menn hefðu átt von á, að Norðmenn
myndu siðar nota þetta til að tryggja sér efna-
hagsleg yfirráð á 200 milna svæði umhverfis Jan
Mayen.
Á þessu stigi verður hins vegar ekki nánara
rætt um þetta. íslendingar munu ekki reyna að
bregða fæti fyrir Norðmenn að óþörfu. Hitt er
eðlilegra, að fulltrúar þeirra ræðist við um þessi
mál og reyni að jafna ágreining, ef til kann að
koma, i samræmi við þær niðurstöður, sem verða
á hafréttarráðstefnunni.
Norðmönnum liggur ekki það á i þessum
efnum, að þeir þurfi að gripa til einhliða aðgerða.
Staða þeirra er hér allt önnur en íslendinga,
þegar þeir færðu fiskveiðilögsöguna út i 200
milur. Sjálfs sín vegna þurfa Norðmenn að ihuga
vel, að aðgerðir þeirra i sambandi við Jan Mayen
veiki ekki stöðu þeirra i sambandi við Spitzberg-
en.
Þ.Þ.
SA atburður gerBist á þingi
Evrópuráösins siöastl. föstu-
dag, að samþykkt var meö
tilskyldum meirihluta eöa
tveimur þriöju hlutum atkvæöa
að veita Liechtenstein aöild aö
ráöinu og eru þá aðildarrikin
orðin 21. Allharðar umræöur
urðu um það, hvort rétt væri að
veita Liechtenstein aöild og
voru þaö kvenréttindamenn og
sósialistar, sem aöallega beittu
sér gegn þvi. Kvenréttinda-
menn fundu Liechtenstein það
aðallega til foráttu, aö konur
hafa ekki kosningarétt þar, og
samræmdistþaö ekki hlutverki
Evrópuráösins aö veita þvi aö-
ild meöan svo væri ástatt, þar
sem eitt helzta markmið ráðsins
væriað standa vörö um frelsiog
mannréttindi. Þessari mótbáru
var einkum svarað á þann veg,
aö Sviss hefði fengiö aöild aö
ráðinu meðan konur hefðu ekki
haft kosningarétt þar, en nú
væri Sviss búið aðveita konum
kosningarétt og heföi aðildin aö
Evrópuráöinu stuðlaö aö þvi.
Sósialistar beittu sér gegn aö-
ildinni með þeim rökum, aö alls
konar vafasöm alþjóðafyrirtæki
heföu aöalstöövar sinar i
Liechtenstein aö nafni til sökum
skattfrelsis þess, sem þar rikir,
og væri Liechtenstein þvi mið-
stöð fiármálalegrar spillingar.
Þessu var svaraö á þá leiö, aö
auöveldara væri að vinna að
breytingum á þessu, ef
Liechtenstein fengi aöild aö
Evrópuráðinu.
Loks var svo þeirri mótbáru
hreyft, aö fleiri smáriki, meira
og minna ósjálfstæö, myndu
sækja um aöild aö Evrópuráð-
inu, ef inntaka Liechtenstein
væri samþykkt. Þannig mætti
búast viö aðildarbeiöni frá
Monaco, Færeyjum, San
Marino og Guernsey.
LIECHTENSTEIN er 260 ára
gamalt fúrstadæmi. Þaö nær
yfir um 62 fermilna svæði á
bökkum Rfnar viö landamæri
Sviss og Austurrikis. ibúar eru
um 24 þúsund. Um skeiö var
Liechtenstein aöili aö þýzka
rikjasambandinu eöa á árunum
1815-1866. A þeim tima bar
Liechtenstein að leggja Austur-
riki til 60 hermenn. Liechten-
Franz Josef II
stein losaði sig undan þessari
kvöð 1868 og hefur siðan veriö
herlaust og hlutlaust. Fram til
fyrri heimsstyrjaldarinnar
hafði Liechtenstein mjög náin
skipti viö Austurriki. Furstarnir
i Liechtensteinhöföu þá aöallega
bólfestu i Austurriki og frá þeim
tima á núverandi fursti fjórar
hallir f Vi'narborg. Liechten-
stein ''ar þá eingöngu landbún-
aðarland og lega þess var slfk,
aö hernaðarþjóöir sóttust ekki
eftir yfirráöum þar. Liechten-
stein hélt þvi hlutleysi sfnu i
fyrri heimsstyrjöldinni. Eftir
þaö þótti þaö hins vegar aukin
trygging fyrir hlutleysi Liehten-
steins að taka uppnáiö samstarf
viö Sviss. Liechtenstein hefur
siöan haft tollabandalag og
myntbandalag viö Sviss. Sviss
fer einnig meö utan-
rikismál þess. Siöustu árin
hefur það valdiö nokkurri
misklfð milli Liechtenstein og
Sviss, aö Svisslendingar telja
Liechtenstein ganga orðið of
langtí þvi aö leyfa útlendum fyr
irtækjum að hafa aðalstöðvar
sinar þar aö nafni til og komast
þannig hjá skattaálögum.
EFTIR siðari heimsstyjöldina
hófst mikil efnahagsleg blóma-
tiö i Liechtenstein. Þaö er mest
aö þakka Franz Josef II fursta.
Hann kom til valda árið 1938 og
var 40 ára stjórnarafmælis hans
veglega minnzt i byrjun ágúst-
mánaöar í sumar. Hann er
fyrsti fúrstinn, sem hefur haft
fasta búsetu I Liechtenstein.
Hann gætti vel hlutleysis
Liechtenstein á striðsárunum,
en hófst svo handa um margvis-
lega efnahagslega uppbyggingu
eftir striöslokin. Erlend fyrir-
tæki sóttust eftir aö koma upp
ýmsum iðnaði, einkum smáiön-
aði. Sem dæmi má nefna aö
meira er nú framleitt af fölsk-
um tönnum i Liechtenstein en
flestum eöa öllum löndum öör-
um. Jafnframt þessu fengu
erlend fyrirtæki leyfi til skrá-
setningar i Liechtenstein, án
skattagreiðslu. Talið er aö um
25000 erlend fyrirtæki hafi not
fært sér þaö. Skrifstofuhaldi
þeirraer aðallega komiö þannig
fyrir, aö lögfræöingur, sem er
heimilisfastur i Liechtenstein,
er fenginn tíl að sjá um það á
sem fyrirhafnarminnstan hátt.
Um fjörutiu lögfræðingar eru nú
i Liechtenstein og hafa þeir
meira en nóg að gera. Margvis-
legar beinar og óbeinar tekjur
fylgja þessu, þrátt fyrir skatt-
frelsið. Þá er Liechtenstein aö
verða eftirsótt feröamannaland
Aöeins 5% landsmanna vinna nú
viö landbúnaö, sem var aöalat-
vinnuvegurinn áöur. Landbún-
aðarframleiðslan hefur þó ekki
dregizt saman. Þjóöartekjur á
mann eru nii hærri i Liechten-
stein en nokkru landi öðru,
þegar Kuwait er undanskiliö.
En peningarnir viröast ekki
hafa gert ibúa Liechtenstein
hamingjusamari, þvi að
sjálfsmorð eru þar hlutfallslega
fleiri en viöast annars staöar.
Þ.Þ.
Uppdráttur, sem sýnir legu Liechtenstein