Tíminn - 07.12.1978, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 7. desember 1978
' WtMtWtti
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson og Jón Sigurbsson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Slöumóla 15. Sími
86300. — Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eftir kl.
20.00: 86387. Verö i lausasölu kr. 125.00. Askriftargjaid kr.
2.500.00 á mánuöi.
. Biaöaprent
ERLENT YFIRLIT
Brasilíumenn andvígir
stjórn hershöfðingja
Dagblaðiö og Vísir
á MbL-línunni
Sjálfstæðisflokksínénnirnir, sem gefa út Dag-
blaðið og Visi hafa lagt mikla rækt við þann áróður,
að blöð þeirra séu pólitiskt óháð og hallist ekki
meira að Sjálfstæðisflokknum en öðrum flokkum.
Til að árétta þetta voru þessi blöð vinsamleg Al-
þýðuflokknum á siðastl. kjörtimabili. Vafalitið átti
þetta nokkurn þátt i þvi, að Sjálfstæðisflokkurinn
missti talsvert fylgi til Alþýðuflokksins i kosningun-
um fyrr á þessu ári.
Þessi afstaða Dagblaðsins og Visis átti sina
skýringu. Tilgangur þeirra var að stuðla að svo
miklum vexti Alþýðufiokksins, að hann og Sjálf-
stæðisflokkurinn fengu meirihluta á þingi og gætu
endurnýjað hina löngu stjórnarsamvinnu sina frá
árunum 1959-1971. Þetta létu leiðtogar Sjálfstæðis-
flokksins sér ekki illa lynda og létu þvó óátalið fram
að kosningum, þótt Sjálfstæðisflokkurinn fengi öðru
hverju ádrepu i Visi og Dagblaðinu.
Eftir kosningarnar vöknuðu leiðtogar Sjálfstæðis-
flokksins við vondan draum. Alþýðuflokkurinn
hafði að visu fengið nægilegt fylgi til þess, að hann
og Sjálfstæðisflokkurinn gætu myndað meirihluta-
stjórn. Leiðtogar Alþýðuflokksins reyndust hins
vegar ekki eins leiðitamir og eigendur Dagblaðsins
og Visis höfðu gert sér vonir um. Þeir höfnuðu sam-
vinnu með Sjálfstæðisflokknum einum og mynduðu
stjórn til vinstri. Aróður Visis og Dagblaðsins hafði
þannig borið annan árangur en til var ætlazt.
Eftir þetta gerðu forustumenn Sjálfstæðis-
flokksins sér ljóst, að þeir yrðu að hlutast til um
annan málflutning hjá þessum blöðum. Þeir áttu
hæg heimatökin, þar sem eigendur og ritstjórar
Dagblaðsins og Visis voru allir gallharðir Sjálf-
stæðisflokksmenn og rann blóðið til skyldunnar eftir
ósigur Sjálfstæðisflokksins. Hér eftir yrðu þeir i
stórum dráttum að fylgja Morgunblaðslinunni, sem
túlkar afstöðu Sjálfstæðisflokksins, þótt þeir leyfðu
sér litilsháttar frávik öðru hvoru. Þannig væri hægt
að beita sameiginlega þvi mikla blaðaveldi, sem
Mbl. og siðdegisblöðin eru.
Verkin hafa þegar sýnt merkin, þótt greinilegast
hafi þetta komið i ljós eftir efnahagsaðgerðirnar,
sem voru tengdar við 1. desember. Morgunblaðið
hóf strax mikla árás á Alþýðuflokkinn fyrir það, að
hafa brugðist vonum Sjálfstæðisflokksmanna um að
nota þetta tækifæri til að rjúfa vinstri stjórnina og
leggja til liðs við Sjálfstæðisflokkinn. Reynt var i
skrifum Mbl. að túlka afstöðu Alþýðuflokksins sem
aumingjaskap og svik við kjósendur hans. Fljótlega
fylgdi Visir i þetta kjölfar Morgunblaðsins og Dag-
blaðið kom svo þar á eftir. Þannig hefur forustu-
mönnum Sjálfstæðisflokksins tekizt á bak við tjöld-
in, að koma Visi og Dagblaðinu yfir á linu Morgun-
blaðsins i megindráttum. Slikt þurfti ekki að koma
á óvart, þar sem Sjálstæðisflokksmenn eiga sið-
degisblöðin og stjórna þeim.
Eftir er nú að sjá, hvernig Alþýðuflokkurinn
stenzt þá hrið, sem sameinaður blaðakostur Sjálf-
stæðisflokksmanna beitir gegn honum. Þegar hefur
þessi áróður haft augljós áhrif á elzta þingmann
flokksins. Alþýðuflokkurinn gengur hér undir
manndómspróf, sem veitt verður mikil athygli og
getur miklu ráðið um framtið hans.
Þ.Þ.
Þingkosningar leiddu það i ljós
HINN 15. október fóru fram
forsetakosningar i Brasiliu og
réttum mánuöi siöar eöa 15.
nóvember fóru þar fram þing-
kosningar. Báöar þessar
kosningar benda ákveöiö til
þess aö þjóöin sé oröin þreytt á
hershöföingjastjórn og kjósi aft-
ur lýðræöisstjórn. Einkum
leiddu þingkosningarnar þetta i
ljós.
1 ár voru liöin 15 ár siöan
hershöföingjarnir tóku völdin I
Brasiliu. Þá haföi veriö þar lýö-
ræöisstjórn i rúm tuttugu ár.
Siöustu fimmtiu árinhafa ýmist
verið hershöföingjastjórnir eöa
lýöræöisstjórnir I Brasiliu. Ariö
1930 brauzt Getulio Vargas til
valda og var einræöisherra
landsins til 1945. Þá steyptu
hershöföingjarnir honum af
stóli og komu á lýöræðislegri
stjórn. Vargas haföi unniö sér
verulegar vinsældir og var kos-
inn forseti 1951. Honum gekk
svo illa samvinnan viö þingiö aö
1954 voru horfur á, aö þaö myndi
dæma hann frá völdum og njóta
til þess stuðnings hershöföingj-
anna. Vargas valdi þá þann kost
aö fremja sjálfsmorö. Ariö 1956
náöi Juscelino Kubitschek
kosningu og gegndi forsetaem-
bættinu til 1961. Hann reyndist
nýtur forseti, og mun m.a.
veröa minnzt sökum þess, aö
hann flutti aðsetur stjórnarinn-
ar frá Rio de Janeiro til
Brasilia, nýrrar höfuöborgar. 1
forsetakosningunum, sem fóru
fram haustið 1960, náöi óvenju-
legur maöur, Janio Quadros,
kosningu, án þess aö hafa öflug-
an flokk aö baki sér, og án
ákveðinnar stjórnmálastefnu
annarrar en þeirrar, aö hann
myndi stuðla aö heiöarlegu
stjórnarfari og vinna gegn
hvers konar spillingu. Þegar
Quadros þóttist sjá fram á, aö
hann kæmi ekki þessum fyrir-
ætlunum sinum i verk, sagöi
hann af sér forsetaembættinu
eftir að hafa gegnt þvi i sex
mánuöi. Þá tók viö varaforset-
inn, Joao Goulart, sem var langt
til vinstri og átti þvi i stööugum
deilum viö þingiö. Mikil upp-
lausn varöþvi i stjórnartiö hans
og notuöu hershöföingjarnir sér
þaö til aö taka sjálfir völdin
1964.
ÞVl veröur ekki neitaö aö
miklar framfarir hafa oröiö i
Brasiliu siöan hershöföingjarnir
komutil valda. Ctlend fyrirtæki
hafa fjárjest mikiö i landinu og
stórfelld iönvæöir.g áttsér staö.
Brasilia er þvi komin i röð
fremstu iönaöarvelda heims. Sá
auður, sem iðnvæöingin hefur
skapað hefur hins vegar ekki
lent hjá almenningi, heldur til-
Figueiredo
Geisel forseti
tölulega fámennri ibnstétt.
Ýmsar heimildir benda til þess,
aö lifskjör almennings hafi
frekar versnaö en batnaö á
þessum tima, þrátt fyrir stór-
aukna þjóðarframleiöslu. Mikil
veröbólga hefur átt sinn þátt i
þvi, aöauöurinn hefur safnaztá '
fáar hendur. Þetta skýrir vafa-
laust áöumefnd kosningaúrslit,
sem nánar veröur vikiö aö
siðar.
Hershöföingjarnir hafa jafn-
an lýst yfir því, aö þeir ætluöu
sér ekki aö fara meö völd til
langframa, heldur koma á lýö-
ræöisstjórn, þegar þeir teldu
jarðveg fyrir það. Þetta hafa
þeir raunar sýnt I verki á ýmsan
hátt. Þeir hafa sett þá reglu, aö
enginn má vera forseti lengur
en i fjögur ár. Þeir hafa leyft
starfsemi tveggja flokka I land-
inu. Annar þeirra, Viöreisnar-
bandalagiö (Arena) er hinn
formlegi stjórnarflokkur, en
hinn, Lýöræðishreyf ingin
(MDB) gegnir hlutverki
stjórnarandstöðuflokks.en hefur
þó verið og er undir eftirliti
stjórnarinnar. Þannig hefur hún
hlutazt til um hverjir færu meö
forustu hans. Aðrir flokkar hafa
veriö bannaðir og öllum helztu
stjórnmálamönnum Brasiliu,
sem áöur hafa komiö viö sögu,
eins og Kubitschek og Quadros,
hefur veriö meinuö þátttaka I
stjórnmálum, m.a. á þann hátt,
aö svipta þá kjörgengi. í
kosningum sem hafa farið fram
i valdatiö hershöföingjanna,
hefur Viöreisnarbandalagiö eöa
flokkur þeirra sigraö auöveld-
lega.
VERULEG breyting hefur
hins vegar oröiö I kosningunum
sem fóru fram i haust. Forseta-
kosningarnar fóru fyrr fram
eins og áöur segir. Forsetinn er
kosinn af kjörþingi, þar sem all-
ir þingmenn eiga sæti, auk
nokkurra fulltrúa frá fylkjun-
um. Báðir flokkarnir buöu
fram. Frambjóðandi
Viðreisnarbandalagsins, Joao
Baptista de Figueiredo, náöi
kosningu, en frambjóöandi Lýö-
ræöishreyfingarinnar, Fuler
Bentes hershöföingi, veitti hon-
um þó meiri keppni en frétta-
skýrendur áttu von á. Þaö
styrkti stööu hans, aö nokkur
óánægja var hjá sumum hers-
höfðingjunum yfir vali Geisels
forseta á Figueiredo sem eftir-
manni sinum. Sumir þeirra
töldu sig frekar eiga að koma til
greina. Figueireda haföi áöur
verið upplýsingaráöherra og
veriö umdeildur meöal hers-
höföingjanna.
Andstaðan gegn hers-
höfðingjastjórnum kom aöal-
lega fram f þingkosningunum.
Þær fóru fram 15. nóvember
eins og áður segir, en endan-
legar tölur hafa enn ekki verið
birtar og veldur þvi dráttur á
talningu i vissum fylkjum. Um
mánaðamótin virtist niður-
staöan vera oröin ljós i höfuö-
dráttum, en hún var sú aö i
kosningunum til öldungadeildar
þingsins heföi Viðreisnarbanda-
lagiöfengiö 18 millj. atkvæöaen
Lýöræðisbandalagiö 23 millj.
atkvæöa. Hvert fylki kýs einn
fulltrúa til öldungadeildarinnar
og hélt Viöreisnarbandalagiö
meirihluta sinum þar, sökum
þess aö það bar sigur úr býtum I
fámennum fylkjum. Lýöræðis-
bandalagið vann hins vegar I
fjölmennum fylkjum og fékk
t.d. fjórum sinnum meira at-
kvæðamagniSao Paulo-fylkinu,
þar sem 20 millj. manns búa.
Svipuð var niöurstaöan i
kosningunum til fulltrúadeildar
þingsins, en kjördæmaskipunin
og kosningafyrirkomulagiö
tryggðu samt stjórnarflokkun-
um meirihluta þar, þótt hann
fengi stórum færri atkvæði.
Aöalmunurinn á áróöri flokk-
anna fólst i þvi aö Lýöræöis-
bandalagið lofaði aö flýta þvi aö
koma á lýöræðisstjórn, en Viö-
reisnarbandalagiö lofaði þvi
einnig en ekki eins ákveöiö. Það
er nú aö sjá,hvort hershöfðingj-
arnir draga réttar ályktanir af
þessum úrslitum.
Þ.Þ.