Tíminn - 11.05.1979, Síða 10

10
Föstudagur 11. mal 1979
Föstudagur 11. mal 1979
11

Tæknimenn i Stúdló Akureyri, Björgvin Júniusson og Hreinn Valdimarsson.
Húseignin aö Noröurgötu 2 b á Akureyri sem rfkisútvarpiö hefur
keypt.
Jón HloÖver Áskelsson skólastjóri Tónlistarskólans og Páll Heiöar I upptöku,
Myndirnar tók HJ
Furðuleg afstaða íhaldsins að vera svona stolt yfir að eiga mikið í Landsvirkjun:
Greiðum hreinlega meira fvrir rafmagnið en aðrir
— án þess að fá á nokkurn skynsamlegan hátt greiddan arð til baka af því fjármagni sem lagt er
fram,” segir Valdimar K. Jónsson, prófessor, í viðtali við Tímann
Kás— „Reykvlkingar eru meö
eignaraöild sinni aö Landsvirkj-
un eins oghenni er háttaö i dag,
raunverulega aö greiöa meira
fyrir rafmagniö en aörir. Þess
vegna er þaö dálitiö furöuleg af-
staöa ihaldsins i Reykjavik aö
vera svo stolt yfir aö Reykvik-
ingareiga mikinnhluta i Lands-
virkjun, án þess aö þeir fái á
nokkurn skynsamlegan hátt
greiddan arö til baka af þeim
fjárframlögum, sem þeir hafa
lagt af mörkum”, sagöi Valdi-
mar K. Jónsson prófessor i
samtali viö Timann vegna
þeirra samningaviöræöna sem
nú standa yfir milh rikis og
R-borgar um breytta skipan og
eignaraöild aö Landsvirkjun, I
framhaldi af niöurstööum
ne&idar, sem geröi tillögur um
skipulag raforkumála i landinu.
„Þaö sem viö Reykvikingar
þurfum aö tryggja I þeim
samningum, sem nú er unniö aö
er aö skýrt veröi gengiö frá arö-
gre iöslufy rir ko mula gin u”,
sagöi Valdimar K. Jónsson.
„Sogsvirkjun var upphaflega
alfariö I eigu Reykjavikurborg-
ar. Ariö 1933 geröi Reykjavik
samning viö rikisstjórnina um
aö Sogsvirkjun seldi rafmagn til
rafmagnsveitna og Hafnar-
fjaröar á sama veröi og Reyk-
vflúngar keyptu orkuna. 1 fram-
haldi af þvi var geröur annar
samningur áriö 1949, þar sem
Reykjavik lagöi fram eignir sín-
ar viö Sog, sem metnar voru
85% á móti 15% eignaraöild
rikisins. Jafnframt var I þeim
samningi ákveöiö aö hlutfall
þetta skyldi smám saman
jafnaö út, þar til helmingur yröi
i hvors eign, er Sogiö yröi full-
virkjaö”.
Reykjavík hefur lagt
fram 391 millj. kr. frá
stofnun Landsvirkjun-
ar
„Sogiö er fullvirkjaö áriö
1960. Upp frá þvi er unniö aö
stofnun Landsvirkjunar, sem
veröur aö veruleika 20. mai
1965.
Þaö fer ekki milli mála aö
Reykjavik hefur taliö sig hafa
ótviræöan hag af þvi aö halda
þessari helmingseign sinni viö
stofnun Lands virkjunar,
kannski ekki sist til aö tryggja
íbúum borgarinnar örugga raf-
orkuöflun. Jafnframt eignar-
aöildinni samþykkti borgin, aö
leggja fram fjárframlög til
virkjana sem ráöist yröi I. I
framtiöinni. Frá stofnun Lands-
virkjunar hefur Reykjavfkur-
borg lagt fram 391 millj. kr. til
virkjunarframkvæmda, þ.e. til
Búrfellsvirkjunar, Búrfellslinu,
og Sigöldu. Ef fé þetta er metiö
til núviröis, samkvæmt bygg-
ingarvisitölu, þá væri þaö tveir
milljaröar þrjú hundruö fimm-
tlu og fimm milljónir króna.
Þaö er Rafmagns veita
Reykjavflcur sem veriö hefur
greiöandi þessara eignarfram-

laga borgarinnar. Raunveru-
lega má þvi segja, aö meö þess-
ari eignaraðild oldiar aö Lands-
virkjun, og þvi sem henni fylgir,
stuölum viö ósjálfrátt aö hækk-
un rafinagns til Reykvlkinga,
framyfir aörar rafmagnsveitur
sem fá rafmagniö selt á sama
veröi. M.ö.o. þá greiöum viö
Reykvlkingar meira fyrir raf-
magniö en aörir, vegna eignar-
aöildar okkar aö fyrirtækinu.
1 þessu sambandi má geta
þess, aö á næstu fimm árum er
gert ráö fyrir aö Reykjavik,
o.þ.m. Rafmagnsveita Reykja-
vikur, leggi fram sem svarar
þremur milljónum Bandarikja-
dala til virkjunarframkvæmda,
eða allt aö einum milljaröi isl.
kr.”.
Óeðlileg túlkun stjórn-
ar Landsvirkjunar
„llögum um Landsvirkjun er
mjög loöiö sagt frá þvi hvernig
greiöa skuli arö af eignum fyrir-
tækisins. 1 5. gr. Landsvirkj-
unarlaganna segir t.d. efnislega
aö af 50 millj. kr. höfuðstóli sem
var fyrsta framlag borgarinnar
til Landsvirkjunar, greiöi
Landsvirkjun eignaraöilum arö
frá sjöunda rekstursári Búr-
fellsvirkjunár, en þó samkvæmt
nánari ákvöröun I reglugerö.
I 10. gr. sömu laga er einnig
sagt, aöekki megi greiöa meiri
arö en 6% á ári nema báöir
eignaraöflar veröi sammála um
annað og aftur er þaö itrekaö aö
Valdimar K. Jónsson, prófessor
aröurinn greiöist frá sjöunda
rekstrarári Búrfellsvirkjunar
aö telja.
Eins og kunnugt er, fór Búr-
fellsvirkjun I gang áriö 1969.
Samkvæmt þvi mætti túlka
ákvæði laganna sem svo aö arð
heföi I fyrsta skipti átt aö greiöa
áriö 1976. Stjórn Landsvirkjun-
ar vill hins vegar túlka þetta á
annanhátt og telur aö miöa beri
við hvenær Búrfellsvirkjun var
fullfrágengin þ.e. meö
miðlunarlóni og Búrfellslinu II,
eöa áriö 1972. Samkvæmt þess-
um skilningi ættu fyrstu arö-
greiðslurnar aö fara fram I ár.
1 samræmi viö þaö hefur
Landsvirkjun ákveöiö aö greiöa
10.5 millj kr.arö I ár sem eru 6%
af þeim stofnframlögum sem
upphaflega fóru I Búrfellsvirkj-
un og Búrfellslinu II. Þeir ætla
sem sagt að greiöa okkur 6%
arð af gömlu krónunum sem viö
lögöum i fyrirtækiö I byrjun, þó
þær séu miðaö viö verölag i
dag rúmlega tveir milljaröar.
Hér er auðvitaö um atriöi aö
ræða sem ekki hefur veriö
gengiö nógu vel frá I upphafi.
Hins vegar finnst mér sá
skilningur stjórnar Landsvirkj-
unar, aö vilja ekki framreikna
þessa fjármuni ekki ná nokkurri
átt.
Þaö má vera dálitiö furöuleg
afstaöa hjá Ihaldinu i Reykja-
vik, aö vera svona stolt yfir þvi
aö eiga mikinn hluta i Lands-
virkjun, án þess aö viö fáum á
nokkurn skynsamlegan hátt
greiddan arö til baka af þvl fjár-
magnisem viöhöfum lagtfram.
Til að greiöa framlög okkar,
höfum viö oftast þurft aö taka
erlend lán, eölilega gengis-
tryggö sem aftur þýöir aö viö
höfum þurft aö leggja út tals-
vert meira i þessi framlög en
raunverulegu tölurnar gefa til
kynna”.
2% arður af eignar-
hluta
„Þess vegna þurfum viö aö
tryggja i þeim samningum sem
nú standa yfir um Landsvirkjun
að skýrt sé gengiö frá arö-
greiöslufyrirkomulaginu og
þarf hér aö ganga hreint til
verks.
Ég teldi heppilegra aö arö-
greiöslur yröu miöaöar viö
eignarhluta i Landsvirkjun en
ekki viö fjárframlög, þó þau
veröi færö fram til réttrar
krónutölu. Þetta myndi tryggja
eignaraöila gagnvart nýjum
meöeigendum, sem gengju inn I
fyrirtækiö seinna meir, væntan-
lega meö greiöslu einhverra
fjárframlaga sem þó næmu að-
eins litlu broti af heildareign-
inni. 2% arögreiöslu af eignar-
hluta teldi ég eöiilega”.
Nýr aðili fengi 5 sinn-
um meiri arð
„Máli mfnu til stuönings get
ég nefnt sem dæmi aö I þeim til-
lögum sem nefndin um skipulag
raforkumála hefur gert, er
gengiö út frá því aö minnsta til-
legg til aö veröa eignaraöili I
Landsvirkjun sé 2% af heildar-
eign, sem mun láta nærri aö
vera tveir milljaröar I dag. Ef
þetta gilti I dag, og túlkun
stjórnar Landsvirkjunar um
arögreiðslur væri söm viö sig,
þýddiþaöaö minnsti hugsanlegi
eignaraöili aö Landsvirkjun
fengi fimm sinnum meiri arö
greiddanen Reykjavik, sem þó
yröi þá næstum þvi helmings
eignaraöili. Væri hins vegar
framlag Reykjavlkur fram-
reiknaö, yröi svipuö arögreiösla
til Reykjavikur og hins nýja
eignaraðila.
Framhald á bls. 8
FI — Stúdio Akureyri er loksins
komiö i gagniö og riöu þeir
Morgunpóstsmenn á vaöiö meö
útsendingum þaöan. Þaö er
gamall draumur útvarps-
manna, aö geta haft einhverja
aöstööu úti á landi, og hefur
þessi draumur ekki rætst fyrr en
nú. Stúdió Akureyri er viö
Noröurgötu 2 b, I litlu húsi,
Tæki, sem nú eru til staöar, eru
nokkurs konar feröatæki og full-
nægja ekkiþeim kröfum, sem til
slikra tækja eru geröar. En þau
gera sitt gagn.
Páll Heiðar Jónsson annar
þeirra Morgunpóstsmanna
sagöi i samtali viö blaöiö aö enn
ætti hann efni frá Akur-
eyri.enþaö væru viötöl viö Jón
Hlööver Askelsson skólastjóra
Tónlistarskólans og Sigurö
Demets Franzson söngkennara.
Sagöi hann að Jóni Hlööveri yröi
sennilega útvarpaö i þessari
viku, en Siguröi 1 þeirri næstu.
Páll sagöi aö án þessarar aö-
stööu heföi þeim Sigmari B.
Haukssyni ekki tekist aö halda
uppi Morgunpóstinum meö jafn
fjölbreyttu efni og raun heföi
veriö, enþeir hafa komiö viöa
viö á Noröurlandi og sent
margvislegt efni þaöan.
út
Morgunpóstinum lýkur um
næstu mánaöamót og var Páll
inntur eftir þvi, hvert framhald-
ið yröi. Hann sagöi, aö þVí réöi
guö og útvarpiö. Þátturinn væri
ódýrari en venjuleg þýdd
framhaldssaga, en þætti samt of
dýr.
Siguröur Demets Franzson söngkennari og Páll Heiöar I hinu nýja stúdlói rlkisútvarpsins á Akureyri.
Morgunpósturinn í haust?
..GiiÐ og trrvABPm
RÁDA bVT”
tr V1 Heiðar Jónsson
Prófessor Parkinson 1 heimsókn:
„Lögmál min haggast
ekki”
FI — Þaö skelfiiega viö skrif-
stofubákn nútimans er ekki endi-
lega peningasóunin, sem af þvi
ieiðir, heldur miklu frekar sú
staðreynd, aö menn flækjast hver
fyrir öðrum og vinna störf hver
fyrir annan. Þetta lögmái mitt,
eins og öll hin, er enn I fullu giidi I
ölium löndum, jafntá tsiandisem
annars staðar, sagöi prófessor
C.Northcote Parkinson, hinn
frægi höfupdur Parkinson lög-
málanna á blaöamannafundi en
hann er nú staddur hér þar til I
vikulok I boði Stjórnunarfélags
tslands.
Pófessorinn var mjög kátur á
blaðamannafundinum, snerti
ekki kaffiö sitt en talaöi þeim
mun meira. Hann sagðist aöeins
hafa meö lögmálum sfnum sýnt
fram á einfaldar staöreyndir i
fari fólks, og þeirri tilhneigingu
þess aö gera allt i öfugu hlutfalli
viö gildismatið. Ýmsar ástæöur
lægju fyrir þvi, aö svona færi I
þjóöfélögum, m.a. vanþekking,
og tók hann sem dæmi fjárhags-
nefndir ýmissa stofiiana, sem
hefðu tilhneigingu til aö ræöa
stytst um mestu útgjöldin, en
mest um þau smáu. Kaup á tölvu
til háskólans væru ef til vill
ákveðin á fjórum mínutum, þvi
að i hinum mismunandi tölvum
skildi enginn nefndarmanna
neitt, en umræður um kaup á
skólatöflu I eina kennslustofuna
gætu tekiö 40 minútur, enda
opnuöust þá allar skoöanaflóö-
gáttir upp á gátt. Samviskubitiö
yfir þvi aö hafa ekki, vanþekking-
ar sinnar vega, getaö rætt um
tölvukaupin sem skiptu milljón-
um króna spilaði og þarna inn I og
brytist þaö út I oröflaumi um litla
skólatöflu, nokkurra þúsunda
viröi.
Parkinson hefur einnig vakiö
athygli á þvi, aö peningaeyösla er
alltaf i samræmi viö getuna
hverju sinni: útgjöldum fjölgar
nefnilega á dularfullan hátt, þrátt
fyrir launahækkanir. Hann legg-
ur mikla áhersiu á,aöbetra sé að
hafa fáa starfsmenn um verk en
marga og beinir þar ádeilu á
ýmsarrikisstofnanirogfyrirtæki.
Parkinson hefur bætt einu lög-
máli Ihópinn a.m.k. og nefnir þaö
Lögmál frú Parkinson. Reynir
þaöaðskýra stööu húsmóöurinn-
ar I vestrænum þjóöfélögum og
þá einangrun, sem hún hefur
þurft aö búa viö vegna þess sam-
býlisforms, sem nefnt er kjama-
fjölskylda. Segir Parkinson þessa
félagslegu einangrun ekki fyrir
hendi i austrænum þjóöfélögum
t.d., þar sem venja er, aö brúöur
flytji á heimili brúöguma eöa
öfugt og sameinist þannig heilli
fjölskyldu.
Prófessor Parkinson er I senn
sagnfræöingur og skáldsagnahöf-
undur og hefur flutt fyrirlestra
viös vegar um heim. Hann flutti
fyrirlestur á hádegisveröarfundi
hjá Stjórnunarfélagi tslands, i
gær um list tjáskipta eöa „art of
communication”. Þetta er i
fyrsta sinn, sem hann kemur til
tslands.
Mikið hlýt ég að vera orðinn gamall”, sagði prófessor C.Northcote
Parkinson, þegar honum var sýnt eintak af þýðingu Vilmundar land-
læknis á „Lögmálum Parkinsons”, en sú bók kom út árið 1957 og ein-
takið var talsvert fariö aö gulna. Hér á mynd meö Parkinson eru Hörð-
ur Sigurgestsson rekstrarhagfræöingur (t.v.) og Þórður Sverrisson
framkvæmdastjóri Stjórnunarfélags tslands. Tfmamynd: GE.
Þrjár áríðandi
tilkynningar
vegna Húsnæðismálalána
Gjalddagi
Gjalddagi D, E og F veðdeildarlána
(húsnæðismálalána) er 1. maí.
Hækkun grunnvaxta
Frá og með 1. maí 1978 hækkuðu grunnvextir á
veðdeildarlánum sem tekin voru eftir 1. júlí 1974 og
bera bókstafina F.
Vextir af öllum F lánum eru nú 9.75%
Hækkun dráttarvaxta
Dráttarvextir veðdeildarlána sem tekin voru eftir
1. júlí 1974 og bera bókstafinn F eru nú 3% fyrir
hvern mánuð og byrjaðan mánuð.
w'Veðdeild Landsbanka íslands