Fréttablaðið - 10.03.2007, Blaðsíða 67

K
aren er bandarísk
og uppalin í smábæ
í Ohio. Hún gekk í
háskóla í Toronto og
kynntist þar manni
frá Súdan. Árið 1981
byrjaði hún að aðstoða flóttamenn
frá nágrannaríkjum Súdans. Nú
býr hún á Gazaströndinni og að-
stoðar Palestínumenn, sem hafa
verið landflótta í nærri sextíu ár.
Stofnunin sem Karen stýrir er
elsta flóttamannastofnun Samein-
uðu þjóðanna. Henni var komið á
laggirnar árið 1949 og þjónar þeim
sem bjuggu í Palestínu í júní 1946
til maí 1948 og misstu hvort
tveggja heimili og lifibrauð vegna
sjálfstæðisstríðs Ísraela árið 1948.
Börn og afkomendur flóttamann-
anna njóta einnig aðstoðar UNRWA.
Nærri sextíu árum síðar bólar ekk-
ert á lausn þessa fólks. Það fær
ekki að snúa aftur heim og hópur-
inn, sem árið 1950 var um 914.000
sálir, er nú 4,3 milljóna fjöld.
Flóttamennirnir búa á hernumd-
um svæðum Ísraelsmanna í Pal-
estínu, í Jórdaníu, Sýrlandi, Líb-
anon og víðar. Í þessum löndum
eru þeir auðvitað ekki ríkisborg-
arar, en njóta í nokkrum mæli al-
mennra borgararéttinda.
Það sem voru upphaflega bráða-
birgðatjöld flóttamanna, eru nú
fátæktarhverfi sem hafa samvax-
ið borgunum. „Ég get séð muninn,
en almennur vegfarandi getur illa
greint hvar borginni sleppir og
flóttamannabúðirnar byrja,“ segir
Karen.
Þriðjungur flóttamannanna býr
á þeim svæðum sem eru skil-
greind sem flóttamannabúðir, en
hinir hafa komið sér fyrir annars
staðar í borgunum. UNRWA þjón-
ar þeim öllum og sér fyrir lág-
marks velferðarkerfi.
Flóttamannaaðstoðin er með
23.000 starfsmenn, flestir þeirra
eru palestínskir flóttamenn. Þeir
þjóna um 4,3 milljónum flótta-
manna og sjá þeim fyrir grunn-
skólakennslu og lágmarks læknis-
þjónustu. Einnig veitir stofnunin
smálán til bágstaddra fjölskyldna
og athafnamanna sem vilja hefja
atvinnurekstur. Atvinnusköpun
er það sem helst sker aðstoð við
Palestínumenn frá annarri flótta-
mannaaðstoð. „Þegar neyðin er
mest, veitum við þeim bágstödd-
ustu þriggja mánaða atvinnu.
Annars bjarga þau sér oftast sjálf
í samfélaginu, því þetta er afar vel
menntað fólk upp til hópa. Mennt-
un er mikilvægt grunngildi í
menningu Palestínumanna. Ólæsi
er lítið og jafnvel árið 1960 var
jafnt kynjahlutfall í skólunum,“
segir Karen.
Þrátt fyrir að UNWRA sé í
grunninn ópólitísk mannúðar-
stofnun, segir Karen að starfs-
mennirnir séu farnir að sjá sig
knúna til að tjá sig um ástandið og
sérstaklega um pattstöðuna sem
ríkir, eftir að friðarviðræður lögð-
ust af. „Þetta er farið að hafa graf-
alvarleg áhrif. Við teljum að það
sé bráðnauðsynlegt að menn tali
saman. Það verður að vera friðar-
ferli í gangi. Stríðandi fylkingar
verða að bekenna hvor aðra til að
geta náð árangri.“
Hún tekur undir ummæli Abdúlla
Jórdaníukonungs, þegar hann
ávarpaði bandaríska þingið með
þeim orðum að ástandið í Palest-
ínu væri rót átaka í Mið-Austur-
löndum og því þurfi heimurinn að
beita sér fyrir lausn á vanda Pal-
estínumanna. „Við reynum að gera
þetta líka, að benda á mikilvægi
þess að voldugir aðilar báðum
megin borðsins tryggi að skilyrði
viðræðna séu fyrir hendi.“
Karen harmar að Ísraelsmenn
hafi ekki nýtt tækifærið sem gafst
þegar Abbas varð forseti Palest-
ínsku heimastjórnarinnar. „Hann
var allan tímann andsnúinn of-
beldi, en þeir hjálpuðu honum ekki
neitt. Þeir nýttu sér [intifada upp-
reisnina] sem afsökun til að klára
ekki málið.“
Aðspurð hvort smáríki eins og
Ísland geti lagt nokkuð að mörk-
um í svo flóknum átökum, segir
Karen að Ísraelsmenn og Arabar
vinni hörðum höndum að því að fá
þjóðir heims með sér í lið. Því geti
öll ríki innan Sameinuðu þjóðanna
lagt sitt af mörkum. Það sé alls
ekkert lítið að hafa eitt atkvæði
hjá SÞ. Það sé jafn mikið og allar
hinar þjóðirnar hafa.
Velferðarkerfi vegalausra manna
Enn fjölgar palestínskum flóttamönnum í búðum Sameinuðu þjóðanna sem
stofnaðar voru árið 1949. Nú leita þangað Palestínumenn sem höfðu flúið til
Íraks. Karen Koning AbuZayd, framkvæmdastjóri flóttamannaaðstoðar SÞ
við Palestínumenn, var stödd hér á landi í síðustu viku og spjallaði við Klem-
ens Þrastarson.