Tíminn - 13.01.1980, Blaðsíða 8

8
Sunnudagurinn 13. janúar 1980
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón SigurOsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur Ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar Sfóu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöldsfmar blaóamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230,- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
V
Blaöaprent.
Fjölbrautaskólamir
I athyglisverðri ræðu, sem Guðmundur Sveinsson
skólastjóri hélt við skólaslit Fjölbrautaskólans i
Breiðholti 20. desember sl. minnti hann á, að nýlega
hefði verið sett löggjöf um grunnskólann, en enn þá
væri ekki til nein samræmd heildarlöggjöf um
framhaldsskólastigið. Guðmundi Sveinssyni fórust
m.a. orð á þessa leið:
„Framhaldsskólastigið er ennþá okkur íslending-
um til vansæmdar. Um það er ekki til nein sam-
ræmd heildarlöggjöf. Þar drottnar enn þá að veru-
legu leyti lögmál frumskógarins. Fyrsta skref i átt-
ina til breytinga var stigið með samþykkt laga um
stofnun fjölbrautaskóla á vegum Reykjavikurborg-
ar og menntamálaráðuneytisins, 5. april 1973. Þau
lög voru samþykkt að eindreginni ósk fræðsluyfir-
valda Reykjavikur og borgarstjórnar. Hér var
hugsað stórt og stefnt inn á nýjar brautir. Hefðu for-
svarsmenn Reykvikinga ekki hugsað á þennan hátt
væru engir fjölbrautaskólar til i landinu. Og ef til
vill er sannleikurinn lika sá, að aðeins einn eigin-
legur fjölbrautaskóli er til á íslandi, Fjölbrauta-
skólinn i Breiðholti. Það er eini skóli raunverulegr-
ar nýbreytni, raunverulegrar endurskipulagningar
framhaldsskólastigsins.
Fjölbrautaskólinn i Breiðholti leitast við að bera
nafn með réttu. Hann er skóli, sem býður nemend-
um val milli sjö mismunandi námssviða. Það er
mikilvægast alls að skynja sérstöðu hvers náms-
sviðs fyrir sig. Eftir að væntanlegir nemendur hafa
áttað sig á námssviðum kemur svo að hinu, að
kynna sér námsbrautir hvers einstaks sviðs. Með
nokkrum rétti má segja, að hvert námssvið beri við-
mót sérskóla er áður kunna að hafa starfað i land-
inu einir og einangraðir. Fjölbrautaskólar svokall-
aðir, sem ekki leggja rika áherslu á mikilvægi
námssviðanna verða um leið tortryggilegir vegna
þess, að þeir vekja þann grun, sem sums staðar er
reyndar meira en grunur, að þeir séu i reynd skólar
eins námssviðs, þ.e.a.s. hreinir og ómengaðir
menntaskólar með hefðbundnu sniði, er bjóði annað
nám fram i námskeiðum og skipi þvi þannig á óæðri
bekk”.
Guðmundur Sveinsson vék siðar að þvi i ræðu
sinni, að til þess að fjölbrautaskóli gæti risið undir
nafni, þyrfti hann að hafa vissa lágmarkstölu nem-
enda. Hann sagði:
„Fjölbrautaskóli þarf a.m.k. að fá 200-300 nem-
endur á hverju ári. Slik stofnun hlýtur þvi að verða
600-800 nemenda skóli að lágmarki. Þvi er lýst i
blöðum, að reknir séu f jölbrautaskólar er hafa i ár-
gangi milli 20 og 40 nemendur. Þegar svo er háttað
er i senn verið að blekkja foreldra og nemendur.
Þetta verður þvi ljósara þegar fullyrt er að þessir
20-40 nemendur eigi að skiptast á 4-8 brautir. Þær
brautir geta i reynd aðeins verið nafnið eitt”.
Við setningu löggjafar um framhaldsskólastigið,
ber vissulega að taka þessi ummæli hins reynda
skólamanns til gaumgæfilegrar athugunar. Undan-
farið ár hafa legið fyrir Alþingi frumvarp um þetta
efni, en það strandað af ýmsum ástæðum.
En jafnframt þvi, sem hraða verður heildarlög-
gjöf um framhaldsskólastigið, er full ástæða til að
Alþingi kynni sér, hvernig grunnskólalöggjöfin
hefur reynzt og það kerfi, sem hefur myndazt i sam-
band við hana. Skólamálin þurfa sifellt að vera i
endurskoðun, og þar hvilir ekki sizt sú skylda á Al-
þingi að vera alltaf á verði. Þ.Þ.
Erlent yfirlit
Geta vesturveldin
treyst Kínverjum?
Eru kommúnistar betri í Kína en Sovétríkjunum?
HAROLD Brown, varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, dvelst
um þessar mundir i Kina og
ræðir við valdhafana þar um
varnarmál. För þessi hafði ver-
ið ákveðin og undirbúin áður en
rússneski herinn réðist inn i
Afghanistan. Ætlun Browns var
aðræða viðKinverja um aðstoð,
sem Bandarikin gætu veitt Kina
við eflingu landvarna, án þess
þö að selja þeim vopn. Að þvi
leyti hugðist Bandarikjastjörn
láta Kina sitja áfram við sama
borð og Sovétrikin. Þá var ætl-
unin að ræða um samstarf Kina
og Bandarikjanna varðandi
þróun mála i Asiu.
Fréttaskýrendum þykir nú
liklegt, að atburðirnir i Afghan-
istan hafi orðið til þess, að um-
ræðuefnið hafi orðið meira og
viðtækara. M.a. verði rætt um,
hvaða aðstoð sé hægt að veita
skæruliðum i Afghanistan, en
fram að þessu mun þeim aðal-
lega hafa borizt aðstoð frá Kina
og Pakistan. Þá mun ekki siður
rætt um, hvaða samvinnu Kina
og Bandarikin geti haft til að
stöðva frekari sókn Rússa á
þessum slóðum, ef til hennar
kæmi.
t þessu sambandi hefur þeirri
hugmynd verið hreyft, að ekki
dugi neitt minna en að Banda-
rikin og Kina gangi i eins konar
varnarbandalag og verði
Atlantshafsbandalagið i óbein-
um tengslum við það. Yrði horf-
ið að þessu ráði, myndu Banda-
rikin og raunar öll vesturveldin
hjálpa til að vigbúa Kinverja
sem mest.
EF ÞESSAR hugmyndir næðu
fram að ganga, sem ekki er þó
sennilegt að sinni, hefði óneitan-
lega orðið mikil breyting á sam-
búð Bandarikjanna og Kina á
einum áratug. 1 rúm tuttugu ár
eða frá 1950-1970 beittu Banda-
rikin öllum áhrifum sinum til að
koma i veg fyrir, að alþýðulýð-
veldið fengi sæti Kina hjá Sam-
einupu þjóðunum. Siðast gerðist
þetta á allsherjarþinginu 1970.
Þessi afstaða Bandarikjanna
rakti rætur til þess, að Kina
hafði skorizt i leikinn i Kóreu-
styrjöldinni, þegar bandariskur
her sótti inn i Norður-Kóreu. Þá
birtust skyndilega svokallaðir
kinverskir sjálfboðaliðar I
hundraða þúsunda tali og
hröktu bandariska herinn til
baka. Segja má, að þetta sé
fyrsti hernaðarlegi ósigur
Bandarikjamanna. Þetta gátu
Bandarikjamenn ekki fyrirgefið
og hefndu sin m.a. á þann hátt
að halda alþýðulýðveldinu utan
Sameinuðu þjóðanna.
Bandarikjamenn hafa á ann-
an háttorðið fyrir barðinu á kin-
verska herveldinu. Kinverjar
Hua
studdu Vietnama með margvis-
legum hætti i Vietnamstyrjöld-
inni og áttu þannig verulegan
þátt i þvi, að Bandarikin biðu ó-
sigur þar.
Hér hefur þvi sú saga endur-
tekið sig, að óvinir geta orðið
vinir á stuttum tima og einnig
öfugt. Það hefur hins vegar oft
reynzt svo, að slik vinátta
byggðist á veikum grunni.
AÐUR en Bandarikjam enn
hverfa að þvi ráði að gera hern-
aðarbandalag við Kinverja,
þurfa þeir margt að ihuga. Kin-
verjar hafa á liðnum timum
ekki siður reynt að færa út yfir-
ráð sin en Rússar, Af þvi stafar
m.a. hinn mikli fjandskapur,
sem er milli þeirra og Viet-
nama. Hinir kommúnistisku
valdhafar Kina virðast ekki
ólikir forfeðrum sinum að þessu
leyti. Eittfyrsta verk þeirra var
að hertaka Tibet. Þeirhafa átt i
styrjöld við Indver ja til að ná af
þeim nokkrum umdeildum
landamærahéruðum. Og þeir
gerðu innrás i Vietnam á sið-
astl. vetri og sýndu með henni
að hverju þeir stefna i Suðaust-
ur-Asiu. Þegar Kinverjar hafa
vigbúizt vel og eflzt á annan
hátt, mun ekki draga úr þjóð-
ernisstefnu þeirra.
Valdhafar Kinverja eru engu
minni kommúnistar en ráða-
menn Sovétrikjanna. Þeir
dýrka ekki aðeins Maó, heldur
Leninog Stalin.og ásaka RUssa
fyrir að hafa svikið stefnu
þeirra. Nýlega minntustþeir 100
ára afmælis Stalins með þvi að
gefa út frimerki með mynd af
honum. Kinverski kommúnism-
inn er ekkert frábrugðinn rúss-
neska kommúnismanum að þvi
leyti, að hann er útþenslustefna.
Markmið beggja er að vinna að
sigri kommúnismans um heim
allan. Það, sem veldur mest
misklið valdhafanna i Peking og
Moskvu, er að báðir gera tilkall
til að vera forustumenn hinnar
kommúnistisku heimshreyfing-
ar.
Ef vesturveldin tækju það ráð
að vigbúa Kinverja i þeirri von
að halda RUssum I skefjum,
myndu Rússar að sjálfsögðu-
auka vigbúnað sinn og nýtt vig-
búnaðarkapphlaup hefjast,
sennilega enn stórfelldara en
nokkru sinni fyrr. Þegar fram'
liðustundir, gætu hin kinversku
vopn ekki siður beinzt gegn
vesturveldunum en vopnRUssa.
Fyrir vesturveldin er þvi
vafalaust hyggilegast að bind-
ast hvorugu hinna kommUnist-
isku risavelda, heldur gæta
vöku sinnar gagnvart þeim báð-
ium. Hins vegar getur komið til
greina takmarkað samstarf við
þau til að halda i skefjum þvi
þeirra, sem eryfirgangssamara
hverju sinni. Þ.Þ.
Hua og Brown við hersýningu i Peking.