Fréttablaðið - 02.09.2007, Blaðsíða 16

G
rámóskulegur úði setur svip
sinn á útsýnið frá Hótel Nord-
ica, þegar blaðamaður tyllir
sér við hlið Eoin Colfer.
„Veðrið er eins og á Írlandi,
svo mér finnst ég vera
heima,“ segir rithöfundurinn og brosir út í
annað. Colfer er fæddur og uppalinn í bænum
Wexford á suðausturhluta eyjunnar grænu,
og hefur því séð sinn skerf af regni í gegnum
tíðina. Colfer er menntaður kennari og starf-
aði sem slíkur í Wexford þar til fyrsta bókin
um Artemis Fowl leit dagsins ljós og hann
gat einbeitt sér að ritstörfum.
Heimsókn Colfers til Íslands var þó fyrst og
fremst helguð hjálparstarfi, en hann tekur
virkan þátt í verkefnum IceAid, hjálpar-
starfssamtaka Glúms Baldvinssonar og
Pádraig Grant.
„Fyrir um það bil tveimur árum síðan
settist ég niður með vini mínum frá Wex-
ford að nafni Pádraig Grant,“ útskýrir Col-
fer. „Hann er ljósmyndari sem ferðast til
svæða þar sem aðstæður eru erfiðar og
tekur myndir. Hjálparsamtökin nýta svo
myndirnar til að vekja athygli á ástandinu
og fá hjálp fyrir svæðin. Ég hafði lengi vitað
af starfi hans með írskum hjálparsamtök-
um, en þarna sagði hann mér að hann væri
að stofna hjálparsamtökin IceAid með
Glúmi. Ég fékk mikinn inblástur frá honum,
sem manneskju sem helgar líf sitt því að
hjálpa fólki. Ég ákvað þess vegna að það
væri kominn tími til að reyna að nota þessa
litlu frægð sem ég hef öðlast til að hjálpa
honum,“ segir hann.
IceAid á Íslandi var opinberlega hleypt af
stokkunum í gær, þegar ljósmyndasýning
með myndum Grants frá Afríku var opnuð í
Art Iceland galleríi á Skólavörðustíg. Col-
fer og Glúmur Baldvinsson komu báðir
fram við athöfnina. „Ekki Pádraig, hann er
væntanlega eini Írinn í heiminum sem
finnst ekki gaman að tala,“ skýtur Colfer
inn í og glottir. Með sýningunni í Art Ice-
land, sem er styrkt af JPV, útgefanda Col-
fers á Íslandi, Icelandair og Íslandsprenti,
er ætlunin að kynna IceAid og safna fjár-
munum til hjálparstarfs. IceAid hefur þó
þegar látið til sín taka með byggingu mun-
aðarleysingjahælis í Líberíu, og er í sam-
starfi við Atlantsskip og Actavis í nýju
verkefni í Tansaníu.
„Það sem mér líkar við IceAid er að þetta
eru mjög persónuleg samtök og maður sér
virkilega í hvað peningarnir fara. Maður
getur bókstaflega séð peningana byggja
vegg, grafa brunn eða kaupa rúm. Ég kann
mjög vel að meta það, því manni finnst
maður tengdari verkefnunum,“ segir Colfer
um samtökin. Hann segir það einnig hafa
hentað honum afar vel að fá að taka þátt í
byggingu munaðarleysingjahælisins. „Allan
starfsferil minn hef ég unnið með börnum,
sama hvort um ræðir kennslu eða skrif, svo
mig langaði til að gera eitthvað fyrir börn,“
sagði Colfer.
Hann er einnig virkur í öðrum hjálpar-
samtökum, og nefnir sérstaklega ensk sam-
tök fyrir börn sem eiga við námserfiðleika
að stríða. „En ef ég ætti að velja ein samtök
til að starfa með yrðu það IceAid. Þau breyta
mjög miklu á minni stöðum,“ sagði hann.
Börn eru að sjálfsögðu einnig í lykilhlut-
verki í ritstörfum Colfers. Bókaflokkurinn
um Artemis Fowl sló í gegn á heimsvísu
eftir að fyrsta bókin kom út árið 2001. Í bók-
unum segir frá ævintýrum ungs glæpasnill-
ings að nafni Artemis Fowl. Í fyrstu bókinni
fremur hann álfrán í þeim tilgangi að kom-
ast yfir álfagull, og kemst í nánari kynni við
hulinn heim álfa, dverga og trölla í seinni
bókum.
Álit álfanna á umgengni manna um jörð-
ina er ekki upp á marga fiska, svo að segja,
og í bókunum er að finna þó nokkurn
umhverfisverndarboðskap. „Ég reyni fyrir
hverja bók að velja eitthvað sem mér finnst
vera vandamál,“ segir Colfer. „Ég reyni líka
að koma boðskapnum til skila án þess að
messa yfir börnunum sem lesa bækurnar.
Ég læt persónurnar í bókinni frekar ræða
hann, svo lesendur sjái málið gegnum þeirra
augu. Ef maður segir við börn „þetta er við-
vörun!“ loka þau eyrunum. Ég plata þau
kannski dálítið, en á góðan hátt. Þetta er
líka góð leið til að koma þessum skilaboðum
til barna, því ég get náð til mun stærri hóps
en stakt dagblað eða sjónvarpsþáttur gæti
gert,“ segir hann.
Aðalsöguhetjan Artemis er í lykilhlut-
verki hvað þennan boðskap varðar. „Hann
er skelfilegur náungi,“ segir Colfer og hlær.
„Málið er að hann er líka að læra þessar lex-
íur. Ég vonast til þess að hann verði orðinn
vinaleg manneskja í lok sjöttu bókarinnar,“
bætir hann við.
Colfer leggur líka áherslu á að bækurnar
séu aðgengilegar börnum sem lítið hafa
lesið áður. „Artemis Fowl-bækurnar eru
mjög nútímalegar, með mikilli tækni, og
gerast hratt, sem strákar kunna vel að meta.
Þær eru góðar fyrir strák sem hefur ekki
lesið mikið áður og er ekki hrifinn af löng-
um lýsingum,“ segir hann.
Í umræðum um minnkandi lestur barna
verða kvikmyndir og sjónvarp oftar en ekki
sökudólgurinn. Colfer er ekki þeirrar skoð-
unar. „Ég held að maður geti ekki spornað
við þróuninni. Það er bara ekki hægt að
segja að farsímar og tölvuleikir geri það að
verkum að börn lesi ekki, vegna þess að
þetta er komið til að vera,“ segir Colfer. „Ef
það kemur kannski út kvikmynd og tölvu-
leikur eftir bók, hjálpar það bókinni. Ef
barn verður mjög hrifið af þessu tvennu
mun það lesa bókina. Og ég held að um leið
og barn hefur lesið eina góða bók sé það
fast. Það þarf ekki meira, þá mun það halda
áfram að lesa,“ segir hann.
Colfer vinnur nú að sjöttu bókinni um Art-
emis Fowl, sem hann hefur áður sagt að gæti
orðið sú síðasta í flokknum. „Ég er ekki með
neina áætlun. Ef ég fæ góða hugmynd skrifa
ég bók. En eftir þessa bók er ég með þrjár,
fjórar aðrar sem mig langar til að skrifa
áður en ég sný mér aftur að Artemis, ef svo
verður,“ segir hann. „Það er erfitt að skrifa
eitthvað af því að maður verður að skrifa
það. Ég vil skrifa af því að ég er með góða
hugmynd og langar til að skrifa. Stundum
ákveður fólk að skrifa tuttugu bóka flokk.
Það er búið með hugmyndirnar í bók sjö, en
verður að halda áfram vegna samningsins.
Ég sem bara upp á eina bók í einu,“ segir
hann.
Mikið hefur verið rætt og skrifað um spreng-
inguna sem hefur orðið í barnabókmenntum
þar sem töfrar og hulduverur koma við sögu.
Þar eru bækur Colfers, bókaflokkurinn um
Harry Potter, sagan af Eragon og þríleikur
Phillip Pullman um Gyllta áttavitann oftar en
ekki nefndar í sömu andrá. Colfer segir sér
ekki vera illa við að bækur hans séu bornar
saman við hinn margfræga bókaflokk um
galdrastrákinn Potter.
„Einhvern tíma sagði ég að mér mislíkaði
það, en það var þegar ég var yngri og við-
kvæmari,“ segir hann og hlær við. „Sú er alls
ekki raunin í dag. Ég dáist að J.K. Rowling,
hún er ótrúlega hæfileikarík og bækurnar
hennar eru frábærar. Þetta er bara hrós,“
bætir hann við. Colfer segist þar að auki viss
um að þeir sem lesi báða bókaflokka sjái mik-
inn mun þar á. „En það er mjög eðlilegt að
bókaflokkarnir séu bornir saman, þar sem
báðir fjalla um stráka og töfra,“ segir hann.
Colfer hefur þó, eins og áður sagði, skrifað
margt annað en bækurnar um Artemis. „Ég
reyni að gera aðra hluti líka. Ég hef til dæmis
skrifað draugasögur, vísindaskáldsögur og
spæjarasögur. Ég er svo heppinn að ég get
tekið mér árs hlé frá Artemis Fowl og skrifað
eitthvað annað, og þegar ég kem aftur munu
lesendur samt vilja lesa bækur um Artemis,“
segir Colfer.
Hann telur Harry Potter bera nokkra
ábyrgð á umræddri sprengingu, en telur að
heldur muni réna í flóðinu með lokum þess
bókaflokks. „Svona sögur hafa alltaf verið
vinsælar, en með tilkomu Harry Potter urðu
þær ofurvinsælar,“ segir Colfer. „Það er
reyndar að koma kvikmynd eftir Gyllta átta-
vitanum, sem lítur alveg ótrúlega vel út, svo
það gæti ýtt þeim upp aftur,“ segir Colfer,
sem vísar þannig aftur í veigamikið hlutverk
kvikmynda og sjónvarpsþátta. „Ég held að
þetta hjálpi virkilega. Kvikmyndagerð er
núna á því stigi að það er hægt að gera mynd
um Harry Potter og það kemur vel út. Fyrir
tíu árum síðan hefði hún orðið skelfileg, og
alls ekki raunveruleg. Kvikmyndagerðar-
menn leita að þessum bókum, sem hjálpar
bókunum líka,“ segir Colfer.
Þegar Íslandsheimsókn hans lýkur bíður
heimsókn til annars útgefanda. Að henni lok-
inni liggur leiðin aftur heim til Wexford, þar
sem Colfer hóf ritstörf sín fyrir margt löngu.
„Þegar ég var lítill skrifaði ég lítil leikrit um
víkinga. Ég var mjög hrifinn af þeim, vegna
þess að bærinn okkar er víkingabær. Faðir
minn, sem er sagnfræðingur, sagði mér
sögur af þeim, og ég fór að skrifa leikrit. Þau
voru mjög ofbeldisfull og allir dóu, nema ég,
auðvitað,“ segir Colfer og hlær við minning-
una. „En það voru fyrstu kynni mín af því að
skrifa fyrir einhvern hóp, og ég sá áhrifin
sem það hafði. Bara af því að eitthvað ákveð-
ið orð stóð á blaðsíðunni gekk einhver yfir
sviðið og fór með línu. Það voru mikil völd
fyrir lítinn strák. Manni finnst maður vera
drottnari heimsins,“ segir Colfer.
Þó að bókaflokknum um Artemis Fowl
gæti brátt verið lokið er Colfer hvergi nærri
hættur. Hann segist ætla að halda áfram
þangað til fólk hættir að lesa eða hann fær
engar hugmyndir lengur. Starfið felur þó
ekki lengur í sér heimsyfirráð, að hans sögn.
„Nú á ég börn, svo ég er fullviss um að ég er
ekki drottnari heimsins. Það vita allir for-
eldrar,“ segir Colfer og hlær.
www.iceaid.org / www.eoincolfer.com
Hjálparstarf og heimsyfirráð
Rithöfundurinn Eoin Colfer er hvað þekktastur fyrir skrif sín um glæpasnillinginn unga, Artemis Fowl. Hann var staddur hér
á landi um helgina í stuttri heimsókn á vegum hjálparstarfssamtakanna IceAid. Sunna Dís Másdóttir hitti Colfer og ræddi við
hann um hjálparstarfið, ritstörfin og heimsyfirráð.