Fréttablaðið - 02.09.2007, Síða 74

R
éttum áratug eftir
andlát Díönu prins-
essu er ímynd henn-
ar enn sveipuð
dýrðarljóma. Minn-
ingargreinar þekja
síður dagblaðanna sem almenn-
ingur um allan heim drekkur í sig.
Er Díana orðin að einhvers konar
dýrlingi, og ef svo er hvað segir
það okkur þá?
Ég kynntist Díönudýrkuninni
fyrst árið 2004, þegar ég var í
Hyde Park daginn sem Eng-
landsdrottning afhjúpaði gos-
brunn til minningar um prins-
essuna. Ég var umkringdur
miðaldra konum sem klæddust
jökkum og báru hatta með
nælum og barmmerkjum á. Þær
litu út eins og fótboltabullur
nema að á barmmerkjunum var
mynd af Díönu en ekki David
Beckham.
Ég byrjaði að spjalla við þær
og komst að því að fatnaður
þeirra, veski og skór voru sniðn-
ir eftir fatnaði og fylgihlutum
sem Díana sjálf klæddist og bar.
Sumar kvennanna helguðu
Díönu heilt herbergi á heimili
sínu og fylltu þau með gripum
og munum sem tengdust prins-
essunni.
Tilvera þeirra virtist snúast í
kringum konu sem hafði þá
verið látin í sjö ár.
Ítalski myndhöggvarinn Luigi
Biaggi tjáði sína skoðun á þessu
fyrirbæri með því að gera styttu
af Díönu í hlutverki Maríu meyj-
ar. Með því vildi hann segja að
fræga fólkið hefði leyst dýrl-
inga af hólmi. Breski rannsak-
andinn Margaret Evans kannaði
hvers konar gripi og minningar-
vott fólk lagði til þegar Díana dó
og komst að því að sumir vísuðu
til hennar sem dýrlings eða eng-
ils og nokkrir báru hana beinlín-
is saman við Jesú Krist.
Langsóttar samsæriskenningar
spruttu upp um dauða Díönu, til
dæmis að breska leyniþjónustan
hefði ráðið hana af dögum því
konungsfjölskyldunni var farin
að standa ógn af henni. Önnur er
á þá leið að hún hafi sviðsett
dauða sinn til að komast úr
sviðsljósinu og lifi nú hamingju-
söm með ástinni sinni, Dodi
Fayed. Og eins og hæfir þegar
hálfguðdómleg vera fellur frá
þóttust sumir finna forspár um
dauða hennar hér og þar, á plöt-
unni The Queen is Dead með
hljómsveitinni The Smiths.
Frá sjónarhóli skynseminnar
er dýrkunin á Díönu jafn fárán-
leg og hvert annað ofstæki. Í
krafti stöðu sinnar dró hún
vissulega verðug málefni fram í
sviðsljósið. Hún talaði máli
hinna fátæku og þeirra sem
minna mega sín. Jafnvel þótt
hún væri stundum úthrópuð sem
pólitískur einfeldningur fyrir
baráttu sína gegn jarð-
sprengjum, vakti hún heimsat-
hygli á málstaðnum. Hvort Ott-
awa-samkomulagið um bann
gegn jarðsprengjum hefði orðið
að veruleika hefði Díönu notið
lengur við er ómögulegt að segja
til um. Enn hafa mörg ríki ekki
undirritað samkomulagið, þar á
meðal Bandaríkin, Rússland,
Kína, Ísrael og Íran.
Vitaskuld var oft óþægilegt
ósamræmi milli baráttu hennar
fyrir hönd hinna snauðu og mun-
aðarins sem hún naut sjálf. En
Díana var aðlaðandi einmitt
vegna þess að hún var breysk.
Ólíkt hinum tréhestunum í kon-
ungsfjölskyldunni sem lokuðu
sig af gaf Díana færi á sér og
sýndi að þótt hún væri prinsessa
var hún líka manneskja eins og
við hin. Þegar hún gekk í gegn-
um erfiðan skilnað eftir að eigin-
maður hennar var henni ótrúr,
fundu milljónir kvenna til með
henni.
Áður en raunveruleikasjón-
varpið kom til sögunnar þjónaði
líf Díönu því hlutverki. Stöðug
fjölmiðlaumfjöllun varð til þess
að fólki fannst sem það þekkti
hana; það fylgdist því með gegn-
um súrt og sætt og lét afdrif
hennar sig varða, líkt og hún
væri hluti af fjölskyldunni. Að
fylgjast með Díönu fyllti hvers-
dagslíf margra spennu og ljóma.
Spencer jarl hvatti fólk til að
freistast ekki til að taka systur
sína í dýrlingatölu. Í ræðu við
útför hennar – allra eftirminni-
legustu eftirmælin um Díönu –
sagði hann það stangast á við
„grallaralega kímnigáfu henn-
ar“ að líta á hana sem dýrling.
Hann eignaði henni engu að
síður ýmsa kosti sem dýrlingum
sæmir, sérstaklega „allt að því
barnslega“ löngun til að láta gott
af sér leiða. Um hvers vegna
breska pressan gerði oft lítið úr
góðum ásetningi Díönu sagði
hann: „Mín eina skýring er sú að
hrein og sönn góðmennska er
ógn við þá sem eru á öndverðum
siðferðilegum meiði.“ Þessi
sneið til fjölmiðla kann að hafa
helgast af því að Spencer jarl
taldi að æsifréttablöðin og ljós-
myndarar á þeirra vegum hefðu
átt þátt í dauða systur sinnar. En
það var engu að síður sannleiks-
korn í henni. Sumir nota kald-
hæðni til að firra sig ábyrgð. Sé
maður sannfærður um að allir
hugsi fyrst og fremst um eigin
hag, hví ætti maður þá að reyna
að vera betri manneskja?
Manneskja sem býr yfir allt að
því barnslegri en einlægri þrá til
að bæta heiminn getur smeygt
sér inn fyrir varnarbrynjuna;
ein leiðin til að sporna við því er
að grípa til háðs. Díönu hefði ef
til vill farnast betur í Bandaríkj-
unum þar sem fólk og fjölmiðlar
eru frekar reiðubúnir til að fall-
ast á góðan ásetning annarra.
Hvaða áhrif hafði líf og dauði
Díönu á þær milljónir manna
sem dáðu hana og dýrkuðu?
Milljónir manna syrgðu Díönu;
margir skrifuðu bréf og sendu
ávísanir til minningarsjóðsins
um hana, sem nálgast má á vef-
síðunni theworkcontinues.org.
En ef starf hennar heldur áfram
er það á hófsamari hátt og hefur
runnið saman við aðra líknar-
starfsemi.
Kannski var það óhjákvæmi-
legt. Þótt ein manneskja geti
hrært við okkur varir sú tilfinn-
ing yfirleitt stutt og hefur
sjaldnast varanleg áhrif á líf
okkar. En kannski finnst þeim
sem samsömuðu sig svo mikið
prinsessunni sem þeir hafi á
einhvern hátt átt hlut í góðverk-
um hennar og þurfi því ekki að
leggja sín lóð á vogarskálarnar
héðan í frá.
Heilög Díana?
Á föstudag voru liðin tíu ár frá því Díana, prinsessa af Wales, lést á sviplegan hátt, langt fyrir aldur fram. Bandaríski heimspek-
ingurinn Peter Singer veltir fyrir sér arfleifð prinsessunnar og hvers vegna ímynd hennar er enn svipuð dýrðarljóma.
HEILDSÖLU LAGERSALA
Við rýmum til á lagernum fyrir nýjum vörum og seljum því eldri lager og sýnishorn á ótrúlegu verði.
Mikið úval af: skíðafatnaði, útivistarfatnaði, Soft Shell peysum, golffatnaði,
barnagöllum, barnaúlpum og mörgu fl.
Verðdæmi: verð áður verð nú
3. laga jakkar: 29.900,- 11.900,-
Skíðabuxur: 15.900,- 7.900,-
Soft Shell peysur 13.900,- 6.900,-
Barnaúlpur 7.900,- 3.900,-
Skíðaúlpur 18.900,- 8.900,-
Golfjakkar 16.900,- 7.900,-
Opnunartími:
Fimmtudagur 30. ágúst kl. 14-20
Föstudagur 31. ágúst kl. 14-20
Laugardagur 1. september kl. 10-18
Sunndagur 2. september kl. 11-18
Mánudagur 3. september kl. 14-20
Lagersala ZO-ON - Nýbýlavegi 18 - Kópavogi
FYRST
UR
KEMU
R
FYRST
UR
FÆR
Vitaskuld var oft óþægi-
legt ósamræmi milli bar-
áttu hennar fyrir hönd
hinna snauðu og munað-
arins sem hún naut sjálf.
En Díana var aðlaðandi
einmitt vegna þess að hún
var breysk.