Tíminn - 04.01.1981, Blaðsíða 17

Sunnudagur 4. janúar 1981

17
Esra S. Pétursson:
Miðvitund
mannsandans
Gleöilegt og gott og farsælt
nýtt ár, góöir lesendur, ég
þakka hin liönu.
Siöasti dálkurinn reyndist
vera eins konar forspjall. Þaö
haföi leitt okkur I nánd miövit-
undar aö þvi er mér fannst. Þá
miöVitund állt ég sem fyrr segir
vera vitundina sem innst er i
anda okkar og innilegust. Innsti
og innilegasti veruleikinn er
tríilega þaö sem er hjartan-
legast og alúölegast, og mun
það ætið hafa verið svo. Það
mun vera frumástin. Sú frum-
ást sem umlykur mannsandann
með alúö en er einnig innst í
honum.
Þar eö svo djúpt er á henni
kemst hún ekki til meðvitundar
fyrr en það tekst aö opna vel
fyrirhenni. I hvert eitt sinn sem
við getum opnaö eina og eina
meinloku eykst innsæi með
vitundarvikkun inn á við þar til
hún að lokum nær til miöju
raunsjálfsins þar sem miövit-
undin býr.
Hversu lengi erum viö aö þvi?
Kannski má miöa það viö þykkt
og stirönun þeirra huliöshjúpa
gegn raunsæi sem viö höfum
o'fiö utanum meinlokurnar?
Upprunalega en þó ómeövitað
mun þeim hafa veriö ætlaö að
vera varnarhættir gegn frum-
kviða þeim sem skyggöi á frum-
ástina og skildi okkur þannig frá
alúö hennar. 1 slikum ósjálf-
ráöum sjálfbyrgingshætti
þykjast menn skilja betur mis-
mun góðs og ills en sjálfur
skaparinn, og geta þeir á for-
sendu þeirri álitið sig þá vera
orðna öllum vitrari. Þessi
vamarháttur er algengari en
margan grunar.
Eigi varnarhættirnir nú sem
ætla má uppruna sinn að rekja
til frumkviöans þá má sjá aö
hann er meö efagimi og van-
trausti sinu hiö striöandi afl
andstreymis I sálarfylgsnunum
sem hverfist frá upprunanum
og synjar um alúö hans meö þvl
að fela sig á bak við meinlok-
urnarogaöra meinlega vamar-
hætti. En frumástin er sá eini
grundvöllur sem lagður er og öll
mannúð byggist á. Það er þvi
mikill skaöi aö fráfælast hann.
Mér er nú oröið ljóst aö svona
óhlutlægur þankagangur verður
mörgum fljótt leiðigjam og vil
ég þvi flýta mér að komast
betur að efninu. En eins og
fyrirsögnin bendir á mun þaö
vera lýsing á miövitund manns-
andans. Ekki tekur þá betra við
aö koma sér aö efninu, þvi aö
hún er ekki hlutlæg að heldur.
Þaö veröur þá bara aö hafa
þaö, þar eö stundum er manni
ekki undankomu auöið, a.m.k.
ekki lengur, þó aö lengi hafi
bæöi mér og öörum tekist að
komast undan að meötaka mið-
vitundina.
En hvernig væri þá aö reyna
aö skilgreina miövitundina
fyrst? Þá vandast máliö. Miö-
vitund mun vera óbrotin og heil
vitund, tær og gegnsæ og án tak-
marka. A henni geta þvi engin
skil veriö og er hún því i senn
vinnsla ^ '
verslun landbúnaðarafurða
<^f|> vinnsla ®
iðnaður sjávarafurða
allt
í einu
númeri
S14 QQ
gefur samband við allar deildir kl. 9-18
KAUPFELAG EYFIRÐINGA
AKUREYRI
// // SjTss/s ss /7 ss s/ //JP’Zrsrss7/'
Furu & grenipanell.
^ Gólfparkett — Gólfborö —
4 Furulistar — Loftaplötur —
£ Furuhúsgögn — Loftabitar —
^ Haröviöarklæðningar —
*nni e,cl'
t húshuröir —
f Plast og
' « 1 spónlagðar
i . i:§ spónaplötur.

HAROVIOARVAL HF ^
Lík t 'rnn n.jvt?Q. «40 KOP*A\/LjC3l ~?/-4'H 1
GrCj PEVk^jAVIK GAJOP'7 ^

óskilgreinanleg og yfirskilvit-
leg. Gamli hugsunarhátturinn
nægir ekki varðandi hana þar eö
hún er umfram hann. Hún þarf
þvi nýtt sjálf, raunsjálf meö
nýrri hugsun sem endurnýjast i
sifellu i takmarkaleysi hennar.
Um hana eru þvi allar lýs-
inga r óf ulln ægj andi. En 1 ik in gar
geta samt hjálpað til aö færa
okkur nær sanni miövitundar.
Hverfipunkti og miðdepli
hennar svipar til punktar i
flatarmálsfræði Euclids aö þvi
að hann er án viddar. Hann er I
raun auður. Þaö eitt sem enga
vidd hefur tekur engan enda og
getur þvi spannaö allar viddir,
likt og hin timalausa eilifö
spannar allar ti"öir sem eru, aö
koma. En slfkir punktar eru
ekki af þessum heimi enda þótt
þeir séu i honum.
Svona er einnig miövitundin,
trúi ég. Hún spannar allar
viddir, jafnt dulvitund sem for-
vitund og meövitund og er þar á
ofan miölæg i þeim öllum.
Máske er þvi miövitund allri
vitund æöri þar eö hún nær til
alls sem er æðst, dýpst og við
feömast i mannsandanum. Hún
mun vera óbreytanleg, ómælan-
leg og óháö hverfileika heims-
ins. Samt er hún f heiminum þó
ekki sé hún af honum með tiuiti
til þess aö hún er ósköpuö.likt og
það sem aldrei var. 1.
Imiðvitund finnur maöur ekki
annað en að allt sé harla gott og
i henni er alls ekkert myrkur.
Oft birtisthún á æviskeiðunum.
En hun lætur með sannri auö-
mýkt sinni svo litiö yfir sér að
• menn taka ekki eftir henni, taka
ekki viöhenni i meövitund sinni.
Aöeins þeir einir sem vaknaðir
eru til ómæli lifsins geta meö-
tekiö hana i' mannsandanum.
Hún birtist á fyrstu mánuöum
ævinnar og i óskiptum huga
öldungsins. Hún birtist i
djúpum, draumlausum svefni
og trúlega i svefninum langa,
enda segir skáldiö Tennyson aö
þeir séu tviburar, svefninn og
dauðinn. 2.
1 vöku skyggir meövitundin
svo mjög á hana aö enginn
Sálarlífið
nema þeir sem eru nógu ár-
vakrir til aö geta snúiö sér aö
henni meö einlægni og einbeit-
ingu ná inn til hennar. Þá hafa
þeir getað sleppt þvi sem frá-
hverfterog opnaötil aöhverfrar
einingar sem er óbrotin og heil.
Ósköpuð.
Meövitundin fæst hinsvegar
mest viö hiö fráhverfa og er hún
þvi sundruð og brotin vitund,
hún synjar einingar, hlutar i
sundur, er meöog á móti, þykist
skilja mun góðs og ills, hún er
menguö öllum sköpuöum
hluturm I henni er litiö sem
ekkert rúm fyrir hiö nýja, hvort
heldur þaö er óskapaö eöa
nýskapaö.
Jæja, öll erum viö samt
borgarar i því riki skaparans
sem i okkur er, hvort sem við
höfum meötekið skilrlkin eöa ei.
Þessa óhlutlægu þanka má
heimfæra finnst mér á hvaða
veru sem vera skal og veröa
þeir þá um leiö hlutlægari og
skiljanlegri, þegar slik dæmi
eru tekin. Þvi hefi ég nú hugsaö
mér aö segja frá ferö konu sem
hófst meö mikilli vanliöan I
kviöagjarnri og fráhverfri sin-
girniog lá um torfærurog mein-
lokur til aukinnar velliðunar og
alúöar ásamt velgengni. Hefst
sagan um þann feril sálkönn-
unar væntanlega i næsta þætti.
Tilvitnanir:
1. Dr.EinarSigurbjörnsson: ”8.
Faöirinn er óskapaöur, sonur-
inn er óskapaöur, heilagur andi
er óskapaður.”
Kirkjan játar. Bókaútgáfan
Salt, hf. 1980. 61.
2. Alfred Lord Tennyson: In
Memoriam. (1850). pt LXVIII.
JOLAHUS
gjöfin fyrir næstu jól.
■A&aSstms

Við erum framsýnir - jólagjöfin þín fyrir næstu jól,
getur orðið einingarhús frá okkur.
Hús jafnt úr timbur- eða steyptum einingum.
Hafið samband við sölumenn okkar um
frekari upplýsingar.
Næstu jól verða gleðileg jól í húsi frá okkur.
HÚSASMIÐJAN HF.
SÚÐARVOGI 3-5, REYKJAVÍK SÍMI : 84599 ■ WfBSmM