Fréttablaðið - 27.12.2007, Blaðsíða 20

MARKAÐURINN 27. DESEMBER 2007 FIMMTUDAGUR20
V I Ð Á R A M Ó T
Þ
að er fyrir löngu orðin
innihaldslaus klisja að
mæra útrás íslenskra
fyrirtækja. Hún er í dag
orðin eðlileg og sjálf-
sögð í því umhverfi sem við störf-
um í. Þannig er gangur sögunn-
ar að nýjabrumið fellur af og
það sem áður þótti sæta tíðindum
verður hversdagslegt. Sú stað-
reynd að íslensk fyrirtæki hafa
hleypt heimdraganum á síðustu
árum og unnið ný lönd er hætt
að vera sérstakt undrunarefni og
miklu skiptir að forsvarsmenn
í íslenskum fyrirtækjum líti á
sjálfa sig sem fullgilda þátttak-
endur á leiksviði alþjóðlegra við-
skipta en ekki sem tímabundna
gesti að upplifa ævintýr.
Síðustu ár hafa smám saman
flett dýrðarljómanum af útrás
íslenskra fyrirtækja. Nú hefur
tekið við sú ábyrgð að vera í
forystu stórra alþjóðlegra fyrir-
tækja sem leika mikilvæg hlut-
verk á viðkomandi mörkuðum og
meðal þeirra tugþúsunda eintakl-
inga sem byggja lífsafkomu sína
á skynsamlegum ákvörðunum
stjórnenda i fyrirtækjum sem
eiga rætur að rekja til Íslands.
Breytingarnar í þessa veru
hafa gerst hratt. Þess má sjá stað
í fyrirtækjunum sem hafa grip-
ið til aðgerða til þess að mennta
starfsfólk sitt til þess að takast
á við nýjar áskoranir og aðlagast
nýrri menningu í þeim löndum
þar sem þau hafa skotið rótum.
Að sama skapi hafa íslensk fyr-
irtæki lagt áherslu á að flytja út
þá hluta af íslenskri fyrirtækja-
menningu sem veita okkur sam-
keppnisforskot gagnvart íhalds-
samari hefðum þar sem skrif-
finnska og stirðbusalegt stigveldi
halda aftur af sköpunarkrafti og
framtakssemi einstaklinganna. Í
þessum efnum þarf að ríkja nokk-
uð jafnvægi en jafnframt hefur
verið bráðnauðsynlegt fyrir ís-
lensku fyrirtækin að grípa hratt
til aðgerða til þess að laga stars-
femi sína að nýju umhverfi og
nýjum veruleika. Þessar breyt-
ingar hafa vitaskuld seytlast inn
í aðra þætti íslensks samfélags. Á
sífellt fleiri sviðum hafa Íslend-
ingar upplifað það að vera orðnir
hluti af alheimsmarkaði og gildir
það til dæmis um íslenska menn-
ingu og listir sem hafa blómstrað
samhliða viðskiptalífinu.
Stjórnmálin og viðfangsefni
þeirra hafa vitaskuld ekki heldur
farið varhluta af þessum umskipt-
um. Um atvinnulíf og stjórnmál
gilda að miklu leyti ólík lögmál.
Segja má að atvinnulífið ferðist
á hraðbraut en stjórnmálin eftir
malarvegi. Það getur tekið lang-
an tíma að laga lagaumhverfi að
nýjum veruleika. Þetta er ekki
endilega alltaf ókostur. Það er
hins vegar ljóst að stjórnmálalíf-
ið verður að taka tillit til þeirra
samfélagsbreytinga sem verða. Á
þessu ári hefur mjög mikið farið
fyrir umræðu um hvort umgjörð
íslensks atvinnulífs kunni að
reynast þröng og heftandi. Gamal-
grónar kenningar um sérstöðu
íslensks hagkerfis eiga stöðugt
síður við, enda hefur komið skýrt
fram að íslensk fyrirtæki þurfa
ekki á því að halda að þeim séu
búin önnur skilyrði en sambæri-
legum fyrirtækjum annars stað-
ar í heiminum. Hin lífseiga hug-
mynd um sérstöðu Íslands í efna-
hagsmálum getur þó orðið okkur
fjötur um fót. Einkum á þetta við
um tilhögun peningamála.
Segja má að íslenskt atvinnulíf
sé að einhverju leyti vaxið upp úr
íslenska hagkerfinu. Þau eru hluti
af stærri markaði og þjóðarhagur
ræðst ekki lengur eingöngu af
aflabrögðum og hráafurðaverði
heldur ekki síður af sveiflum á
alþjóðlegum mörkuðum. Á þessu
ári hafa vísbendingar um þetta
verið órækar og ítrekaðar.
Það verður ekki bæði sleppt og
haldið í þessum efnum – annað
hvort er rekstrarumhverfi ís-
lenskra fyrirtækja hannað til
þátttöku í alþjóðlegum viðskipt-
um eða ekki. Sem betur fer hefur
skilningur á þessu farið vaxandi
og frjó umræða átt sér stað á
nýliðnu ári, til dæmis um stöðu
íslensku krónunnar.
Íslenskt atvinnulíf stendur ákaf-
lega sterkt að vígi þótt tímabundn-
ar niðursveiflur eigi sér stað. Slíkt
er óhjákvæmilegur fylgifiskur
þeirra umsvifa sem eru í hagkerf-
inu og ber ekki að oftúlka. Stað-
reyndin er sú að íslensk fyrirtæki
hafa flest haft borð fyrir báru og
hlustað á þau varnaðarorð sem
höfð voru um hraðan vöxt á síð-
ustu árum. Landsbankinn horfir
því björtum augum til næsta árs.
Sterk staða Landsbankans mun
gera honum kleift að nýta sér þau
tækifæri sem skapast og einnig
að standast þær ágjafir sem
hugsanlegar eru.
Við í Landsbankanum þökkum
góða samfylgd á árinu sem er að
líða og óskum öllum farsældar á
nýju ári.
Sigurjón Árnason, bankastjóri Landsbankans:
Nauðsynleg umræða um
umgjörð efnahagslífsins
Þ
að verður ekki annað
sagt en að liðið ár hafi
verið fjölbreytilegt.
Framan af ári var mik-
ill uppgangur í öllu at-
vinnulífi og bjartsýni til staðar.
Um mitt ár snérist það svo við
og hafa erfiðari aðstæður á fjár-
málamarkaði einkennt viðskipta-
lífið. Væntanlega er botninum nú
náð þó nokkuð getið liðið þar
til uppgangur og bjartsýni verði
með þeim hætti sem einkenndi
fyrri hluta ársins.
Erfiðar aðstæður að undan-
förnu hafa raunar sannfært mig
um að stoðir okkar efnahagslífs
eru nokkuð traustar. Bankarn-
ir í góðu lagi eftir að hafa tekið
til í sínum ranni í kjölfar árása
danskra banka árið á undan. Það
sem er veikast er gjaldmiðill-
inn okkar. Stór hluti atvinnulífs-
ins er farinn að vinna fyrst og
fremst í erlendri mynt og hefur
ekki annað en óhagræði af krón-
unni. Seðlabankinn ræður illa við
hlutverk sitt í þessu samhengi og
hækkar vexti sem bitnar helst
á litlum fyrirtækjum á lands-
byggðinni og skuldsettum heim-
ilum. Breytir minna fyrir stærri
fyrirtæki. Á þessu verður að
finna lausn til frambúðar og þá
er líklega ekki önnur leið fær en
að taka upp evruna samhliða inn-
göngu í Evrópusambandið.
Eftirminnilegustu atburðir úr
þjóðlífinu á því ári sem er að líða
er líklega farsinn í kjölfar til-
kynningar um sameiningu Geys-
ir Green Energy og REI. Þáver-
andi meirihluti í borgarstjórn
virtist ekki vita hvaða skoðun
hann hefði í málinu og Sjálf-
stæðismenn sigldu samstarfinu
upp í fjöru og færðu minnihlut-
anum völdin á silfurfati. Af mál-
flutningi fyrrverandi meirihluta-
manna að dæma virðast þeir ekki
enn vera búnir að átta sig á hvaða
skoðun þeir hafa. Núna er svo
Landsvirkjun komin í áhættu-
rekstur sem er í engu frábrugð-
inn því sem REI ætlaði sér. Þessi
farsi beinir athygli að samskipt-
um stjórnvalda og atvinnulífs. Ég
er á þeirri skoðun að stjórnvöld
eiga ekki að taka þátt í áhættu-
sömum atvinnurekstri eða vera
í samkeppni við einkaaðila. Það
er einnig áhyggjuefni hvernig
borgarstjórn Reykjavíkur telur
sig vera hafna yfir gerða samn-
inga. Atvinnulífið verður að geta
treyst því að stefna stjórnvalda
sé skýr og að farið sé eftir henni.
Einnig að opinberir aðilar fari að
grundvallarleikreglum og virði
samninga.
Einkavæðing sem hefur ein-
kennt umbætur í ríkisrekstri und-
anfarin ár hefur að mestu stöðv-
ast. Enn eru þó mikil tækifæri
og má þar helst nefna heilbrigð-
isgeirann og orkuframleiðslu
og -sölu. Á móti hafa stjórnvöld
lækkað skatta og hyggjast ganga
lengra í þeim efnum á næstu
misserum. Hagstætt skattaum-
hverfi hefur löngu sannað sig.
Stjórnvöld verða að halda áfram
umbótum í ríkisrekstri og við-
halda samkeppnisfæru skatta-
umhverfi til að alþjóðleg fyrir-
tæki haldi áfram að eiga starfs-
stöðvar sínar hér á landi.
Á árinu færði ég mig frá Baugi
til Fasteignafélagsins Stoða.
Þó leiðin þar á milli sé nú ekki
löng var breytingin nokkur. Nú
er það rekstur eins fyrirtækis
frekar en þátttaka í nokkrum
sem einkennir mín daglegu störf.
Félagið er stærsti fasteignaeig-
andi á Íslandi. Í haust var yfir-
tekið stórt fasteignafélag í Dan-
mörku, Keops A/S, og með því
miklar eignir þar í landi, í Sví-
þjóð og Finnlandi. Af því tilefni
ákváðum við að breyta nafni fé-
lagsins í Landic Property, til þess
að endurspegla alþjóðlega starf-
semi þess og auðvelda enn frek-
ari sókn í útlöndum. Sameining
félaganna hefur gengið vel og er
stefnt að skráningu í Kauphöll
Íslands fyrir mitt næsta ár.
Ég er bjartsýnn á nýtt ár. Þó
að framan af verði ekki mikill
uppgangur eins og nefnt var hér
að framan, þá gefur það okkur
ráðrúm til að líta inn á við í
okkar rekstri og styrkja innvið-
ina og vera klár í frekari land-
vinninga þegar aðstæður verða
hagstæðari á markaði.
Skarphéðinn Berg Steinarsson, forstjóri Landic Property
Umbætur í ríkisrekstri stöðvast
Þ
egar ég lít yfir líðandi
ár kemur í ljós að mörg
þeirra spennandi verk-
efna sem ég hef unnið
að um árabil hafa náð
ákveðinni lendingu eða þróast
inn á jákvæðar brautir á árinu.
Þar vil ég fyrst nefna að á árinu
var SPRON breytt í hlutafélag og
skráður í Kauphöll Íslands fyrst-
ur sparisjóða í landinu. Spari-
sjóðaformið var hentugt fyrir-
komulag þegar því var komið
á legg en nútímaviðskiptahætt-
ir kalla á hlutafélagaformið, sem
er vel skilgreint og þjált og mun
gefa SPRON kost á að efla sam-
keppnishæfni sína. Við breytingu
á SPRON í hlutafélag munu 15%
af heildarvirði SPRON renna í
sjálfseignarstofnun sem verður
einn stærsti sjóður sinnar teg-
undar á landinu og mun hafa það
markmið að styrkja ímynd Spron
og láta til sín taka í menningar-
og líknarmálum.
Jafnréttismál eru mér mjög
hugleikin og hef ég þá einföldu
og skýru sýn að heiminum yrði
betur stýrt í heild sinni ef jafn-
ræðis gætti milli kynjanna á sem
flestum sviðum.
Félag kvenna í atvinnurekstri
hefur verið sá vettvangur sem
ég hef starfað á um árabil. Það
félag hefur vaxið og dafnað á
síðustu árum undir dyggri stjórn
Margrétar Kristmannsdóttur
framkvæmdastjóra Pfaff og eru
félagskonur nú um 600, en lang-
stærstur hluti þeirra er í eigin
rekstri. Markmið félagsins er að
stuðla að sýnileika og tækifær-
um kvenna í viðskiptalífinu og
einnig að auka samstöðu kvenna
og samstarf. Á þessu ári hafa
myndast góð tengsl félagsins við
stjórnmálamenn og ráðuneyti
og er rödd FKA hvarvetna með
þegar grunnur er lagður að stór-
um málum, einkum sem snerta
jafnrétti.
Sem dæmi um bein viðskipta-
tengsl sem myndast hafa í gegn-
um FKA eru kynni mín af Að-
alheiði Héðinsdóttur í Kaffitári
og Margréti Kristmannsdóttur
í Pfaff. Það hefur verið ákaf-
lega áhugavert að koma inn í
stjórnir þessara tveggja vel
reknu fjölskyldufyrirtækja
sem bæði leiftra af áhuga á við-
fangsefnum sínum og hafa vöxt
og framsækni að leiðarljósi.
Fyrirtækið Kaffitár hefur ekki
farið hefðbundnar leiðir í mark-
aðssetningu því undir stjórn
Aðalheiðar Héðinsdóttur hefur
fyrirtækið umbreytt gamalgrón-
um markaði og lagt grunn að
nýju kaffilífi þjóðarinnar.
Það var alveg borðleggjandi
í mínum huga að vera með sem
fjárfestir í fjámálafyrirtæk-
inu Auði Capital. Þær Halla
Tómasdóttir og Kristín Péturs-
dóttir, sem hafa mikla reynslu
af bankastarfsemi og viðskipta-
lífinu, stofnuðu fyrirtækið fyrr
á árinu utan um þá viðskipta-
hugmynd að setja konur í for-
grunn og sníða fjármálaþjónustu
að þeirra þörfum. Konur eru nú
meirihluti þeirra sem útskrifast
úr háskólum hér á landi og í nær-
liggjandi löndum og eiga sífellt
meira fjármagn sem þær afla í
auknu mæli sjálfar. Ein áhrifa-
ríkasta leið til að konur kom-
ist til meiri valda og áhrifa er
án efa að þær fari fyrir sínu fé.
Þar mun Auður Capital koma inn
með sérfræðiþekkingu og hvatn-
ingu til kvenna til uppbyggingar
fyrirtækja og þátttöku kvenna í
öflugum fjárfestingum.
Fyrir tólf árum síðan ákvað
fyrrverandi fjámálaráðherra,
Friðrik Sophusson, að skipa stjórn
í ÁTVR þar sem ég hef gegnt for-
mennsku frá upphafi. Stjórnin
lagði strax mikinn metnað í að
leggja sitt af mörkum til að bæta
vínmenningu okkar Íslendinga
með því að stuðla að því að fólk
drykki hóflega og lærði að njóta
góðra vína. Við mörkuðum stefnu
sem lagði áherslu á að það ætti
að vera gaman að versla í Vín-
búðunum, vel menntað starfsfólk
tæki hlýlega á móti viðskipta-
vininum og miðlaði honum af
kunnáttu sinni á fjölbreyttu úr-
vali áfengistegunda og opnunar-
tími væri í takt við aðrar versl-
anir. Við hjá ÁTVR lítum á það
sem góða einkunn á störf okkar
að heyra óm af því frá almenn-
ingi í landinu að þjónustan sé
orðin svo góð hjá Vínbúðunum að
mikill vilji sé fyrir því að halda í
þessa þjónustu.
Að ofangreindu má sjá að við
konur erum töluverðir áhrifa-
valdar í okkar samfélagi í dag og
lít ég bjartsýn til framtíðarinnar
og sé fyrir mér betra jafnvægi og
aukna dýpt í samfélaginu á kom-
andi árum með vaxandi þátttöku
kvenna.
Hildur Petersen, stjórnarformaður ÁTVR, Kaffitárs,
Pfaff og SPRON og varaformaður FKA:
Jafnræði kynja leiðir
til dýpra samfélags