Fréttablaðið - 27.12.2007, Blaðsíða 13

H A U S
MARKAÐURINN 13FIMMTUDAGUR 27. DESEMBER 2007
V I Ð Á R A M Ó T
M
arkaðsöflin voru að
verki á árinu 2007
líkt og áður. Eftir
fimm ára þenslu á
alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum kom til leiðrétt-
ing sem ekki er enn séð fyrir
endann á. Hafði hún veruleg
áhrif á starfsemi banka, fjárfest-
ingafélaga, eignastýringasjóða,
vogunarsjóða og annarra fjár-
málafyrirtækja, þar sem skyndi-
lega dró úr framboði á fjármagni
eftir mörg undangengin misseri
sem einkenndust af offramboði.
Það urðu því tímamót í alþjóð-
legu viðskiptalífi á árinu sem er
að líða.
ALÞJÓÐLEG UMSKIPTI
Margir álíta að sviptingar und-
anfarinna vikna marki upphaf
endaloka bankabólunnar svoköll-
uðu en hún tók við af netbólunni
fyrir fimm árum. Bankabólan
byggir á þeirri ranghugmynd að
fjármálafyrirtæki skipti mestu
máli í heiminum við sköpun verð-
mæta og að skilvirkari nýting
fjármuna geti ein knúið áfram
aukinn hagvöxt. Dæmi eru um
efnahagskerfi á Vesturlöndum
þar sem hagvöxtur undanfarinna
ára hefur verið knúinn áfram af
skuldsetningu einni en ekki með
betrumbótum á innviðum eða
framleiðsluaukningu. Þetta hefur
leitt til þess að Vesturlönd, þ.m.t.
Bandaríkin, Frakkland og Ítalía,
eru orðin gríðarlega skuldsett og
lánardrottnar eru nýju efnahags-
risarnir á borð við Kína, Rúss-
land og Mið-Austurlönd. Umrót-
ið á fjármálamörkuðum seinni
hluta ársins 2007 dregur fram
þau tvíþættu umskipti sem eru að
eiga sér stað á fjármálamörkuð-
um; annars vegar að framleiðslu-
fyrirtækin og grunnvörur eins
og vatn, orka, prótín og bygging-
arefni eru aftur að verða ráðandi
þættir á fjármálamörkuðum og
hins vegar að fjármagnið leitar í
æ ríkari mæli frá gamla heimin-
um til hinna nýju, stóru hagkerfa
í Asíu og Suður-Ameríku. Þess-
ir þættir skipta miklu máli þegar
þróun fjármálamarkaða á árinu
2007 er skoðuð.
TÍMABÆRAR BREYTINGAR
Miklar breytingar urðu á stjórn-
endateymi og áherslum í Straumi-
Burðarási á árinu í kjölfar ráðn-
ingar Williams Fall í starf for-
stjóra. Markmið þeirra var að
styrkja stoðir fyrirtækisins sem
alþjóðlegs fjárfestingabanka,
auka vægi þjónustu- og rekstr-
artekna en draga úr stöðutöku í
hlutafélögum sem hafa einmitt
verið að valda skráðum stórum
innlendum fjárfestingafélögum
erfiðleikum undanfarið eins og
fram hefur komið í fréttum. Í
ljósi þessara aðgerða, þróunar
fjármálamarkaða í heiminum og
stöðu bankans í því umróti sem
verið hefur má segja að þær
breytingar hafi verið tímanlegar.
Stjórn Straums-Burðaráss hefur
samþykkt að gengi bréfa í félag-
inu verði skráð í evrum, m.a. í
þeim tilgangi að verja hluthafa
frá hugsanlegu tjóni sem hlotist
getur af falli íslensku krónunnar.
Af ástæðum sem eru innlendum
og erlendum fjárfestum ekki að
fullu ljósar hafa yfirvöld fjármála
á Íslandi ekki getað orðið við ósk
félagsins þar að lútandi. Er það
von mín að þær tafir valdi ekki
hluthöfum bankans frekari skaða
en orðinn er.
VIÐSKIPTAMENN ÁRSINS
Á árinu 2007 gerði félag mitt
Novator tilboð í öll hlutabréf í
lyfjafyrirtækinu Actavis. Í ljósi
þess hve samþjöppun á lyfjamark-
aði var orðin hröð taldi ég heppi-
legra fyrir fyrirtækið að vera
óskráð þar sem keppinautar voru
einkafyrirtæki sem ekki þurftu
að lúta upplýsingaskyldu kaup-
halla. Að auki hafði offramboð
á fjármagni þanið verð lyfjafyr-
irtækja og hafði Actavis tvisvar
orðið undir í samkeppni um yfir-
töku á öðrum lyfjafyrirtækjum.
Áhættan við yfirtökur hafði auk-
ist og því var það talið heppilegra
að fyrirtæki í slíkri stöðu væri
í einkaeigu. Yfirtakan á Actavis
var stærsta yfirtakan sem íslensk-
ir aðilar hafa staðið fyrir en heild-
arverðmæti viðskiptanna voru 5,7
milljarðar evra og ein sú stærsta í
Evrópu þar sem einn aðili stóð að
yfirtökunni. Viðtökur við tilboð-
inu voru góðar enda var ávöxt-
un í evrum talið af hlutabréfum
í fyrirtækinu 60% frá áramótum
til söludags. Seljendum var greitt
í evrum en ekki í krónum og námu
greiðslur til annarra hluthafa en
félaga á mínum vegum yfir 2
milljörðum evra. Er það stærsta
inngjöf á erlendu fjármagni í ís-
lenskt viðskiptalíf frá því Sam-
son keypti Landsbankann fyrir
fimm árum. Í ljósi þess hvern-
ig hlutabréf hafa misst verðgildi
frá því í haust þegar seljend-
um bréfa í Aktavis var greitt út
tel ég að þeir séu viðskiptamenn
ársins á Íslandi – að því gefnu að
þeir hafi ekki skipt á evrum fyrir
krónur.
KRÓNAN SÉRLAUSN
Íslenska krónan var stærsta
vandamál íslenskra fyrirtækja
á árinu 2007. Umræðan hér á
landi um mikinn viðskiptahalla
og mikla skuldsetningu á rétt á
sér en vandinn er sá að styrk-
ur gjaldmiðilsins ræðst ekki af
innlendum efnahagsþáttum,
þar ráða alþjóðlegir spákaup-
menn mestu. Ég tel útséð með að
íslenska krónan ráði við þann al-
þjóðleika sem nú ríkir í íslensku
viðskiptalífi. Sem dæmi um hve
einstök krónan er má nefna að af
200 sjálfstæðum þjóðum heims
eru um 40 sem hafa minna en eina
milljón íbúa, þar af er aðeins ein
þjóð sem hefur sína eigin mynt,
Ísland. Því má segja að íslenska
krónan sé sérlausn. Einhliða upp-
taka nýrrar myntar, svo sem evru
eða svissnesks franka, er mjög
ákjósanleg leið út úr þeim skuld-
setningarvanda og ójafnvægi sem
ríkir nú á Íslandi. Það er önnur
sérlausn sem er fær að mínum
dómi. Með því er settur tappi
í líklegt gengisfall krónunnar,
verulegum verðmætum siglt í ör-
ugga höfn og aukinn stöðugleiki
tryggður til frambúðar.
Kínverska táknið fyrir erfið-
leika er það sama og fyrir tæki-
færi. Í aðsteðjandi vandamálum
leynast nýjar lausnir. Sveiflur á
mörkuðum undanfarnar vikur og
mánuði hafa styrkt og treyst það
besta í íslensku atvinnu- og fjár-
málalífi. Ég er því viss um að árið
2008 færir okkur möguleika sem
við höfum aldrei haft áður. Það
er full ástæða til tilhlökkunar.
Gleðilegt ár.
Björgólfur Thor Björgólfsson, fjárfestir og stjórnarformaður Straums-Burðaráss
fjárfestingabanka og Actavis
Tímamót á alþjóðamörkuðum
Þ
að sem stendur upp úr
á árinu er að Kaupþing
breyttist úr því að vera
lítill evrópskur banki í
meðalstóran evrópskan
banka.
Árið fór vel af stað. Sá ótti sem
verið hafði á markaðinum á árinu
2006 og tengdist Íslandi var að
mestu horfinn. Við nýttum okkur
hins vegar þá gagnrýni sem fram
kom og gripum til sérstakra að-
gerða til að auka laust fé í bankan-
um, auka áhættudreifingu í fjár-
mögnun bankans með því að sækja
fé á fleiri markaði, eyða kross-
eignartengslum í gegnum hlut
okkar í Exista, auka vægi innlána
í fjármögnun bankans og sýna
fram á góðan rekstrar árangur í
öllum einingum bankans.
Breytingar á fjármögnun
bankans leiddu til þess að við
vorum vel undirbúin þegar hin
svokallaða undirmálslánakrísa
hófst og gátum nýtt okkur þau
tækifæri sem hún gaf til enn frek-
ari vaxtar. Með kaupunum á NIBC
breyttist Kaupþing úr litlum evr-
ópskum banka í meðalstóran
evrópskan banka.
MIKILL VÖXTUR
Rekstur allra helstu starfsstöðva
bankans gekk mjög vel á árinu.
Sérstaklega ánægjulegt hefur
verið að sjá hve starfsemi bank-
ans í Danmörku, Bretlandi og í
Lúxemborg hefur vaxið og eflst.
Kaupin á NIBC standa þó
upp úr. Við höfðum haft auga-
stað á NIBC í töluverðan tíma.
Þegar bankinn lenti í vandræð-
um vegna fjárfestinga í banda-
rískum undirmálslánum gripum
við tækifærið. Sterk lausafjár-
staða okkar gerði okkur kleift
að kaupa bankann. Grunnrekst-
ur NIBC er góður og má nefna
að hagnaður NIBC á þriðja árs-
fjórðungi var 69 milljónir evra
eða um 6,2 milljarðar króna. Sú
upphæð hefði skipað bankanum
í fjórða sæti yfir hagnað fyrir-
tækja í Kauphöll Íslands hefði
hann verið skráður þar.
Með kaupunum á NIBC erum
við komin með traustar stoð-
ir í Hollandi og Belgíu. Jafn-
framt er NIBC með skrifstofur í
Þýskalandi, sem er að okkar mati
afar spennandi markaður, og í
Singapúr, en við erum nú þegar
komnir með töluverð viðskipti í
Asíu sem við sinnum frá London.
Vægi fjármálaþjónustu í ís-
lensku efnahagslífi hefur verið
að aukast töluvert á liðnum árum
og svo verður áfram. Sem dæmi
má nefna að stærð efnahags-
reiknings allra banka í Danmörku
jafngildir 4,8 sinnum landsfram-
leiðslu Danmerkur en efnags-
reikningur Kaupþings eins og
sér eftir yfirtökuna á NIBC er
tæplega sjöföld landsframleiðsla
Íslands.
VATNASKIL
Ég tel að það hafi orðið vatnaskil
á fjármálamörkuðum í sumar.
Greiður aðgangur að fjármagni
hafði gert það að verkum að fjár-
festar höfðu endurmetið viðhorf
sitt til áhættu þannig að þeir
kröfðust mun minni umbunar en
oftast áður. Því skeiði er lokið.
Þetta þarf þó engan veginn að
þýða að íslensk fyrirtæki hætti
að fjárfesta utan landsteinanna.
Margar arðbærustu fjárfesting-
ar íslenskra fyrirtækja erlendis,
þar á meðal Kaupþings, áttu sér
stað áður en þetta endurmat
áhættu varð. Nú reynir á hvort
rekstur þeirra fyrirtækja sem
keypt voru sé að skapa verð-
mæti. Í flestum tilfellum mun
svo eflaust vera, í öðrum ekki,
eins og gengur, enda eru gömlu
lögmálin um samspil áhættu og
ávöxtunar enn í gildi.
VERKEFNIN FRAM UNDAN
Helstu verkefnin sem eru fram
undan hjá Kaupþingi eru að ljúka
yfirtökunni á NIBC og samþætta
bankann við rekstur Kaupþings.
Jafnframt munum við leggja
mikla áherslu á aukningu innlána
í bankanum. Við höfum meðal
annars sett upp í Svíþjóð og Finn-
landi sérstakan innlánabanka á
netinu til að auka innlánin en
stefnan er að setja upp fleiri slíka
net-innlánabanka á næstu mán-
uðum í fleiri löndum. Þá munum
við einbeita okkur að því að sam-
þætta enn frekar rekstur bank-
ans en mjög góð skref voru stig-
in í þeim efnum á árinu 2007.
Enn fremur munum við sem fyrr
sýna aðhald í rekstrinum og gæta
þess að vera áfram með traustan
efnahag.
Það er erfitt að spá fyrir um
þróunina á næstu mánuðum enda
ræðst hún að miklu leyti af þróun
erlendra lánsfjármarkaða. Það er
ljóst að það hafa verið fjárfest-
ingaákvarðanir sem grundvöll-
uðust á meiri aðgangi að lánsfé
en raunhæft var að yrði til lengri
tíma. Undanfarið höfum við séð
markaðinn vinda ofan því. Ég tel
hins vegar að meðan fyrirtæki
séu að sýna árangur í rekstri sé
útlitið gott. Persónulega er ég já-
kvæður á árið 2008 fyrir rekst-
ur Kaupþings enda tel ég bank-
ann mjög vel í stakk búinn til að
takast á við þau verkefni sem
fram undan eru.
Hreiðar Már Sigurðsson, forstjóri Kaupþings:
Ár sóknar að baki
NIBC KYNNT TIL SÖGUNNAR Hreiðar Már Sigurðsson, forstjóri Kaupþings, kynnti kaupin
á NIBC-bankanum í Hollandi hinn 15. júlí.
Óróleiki á fjármálamörkuðum
Órói á fjármálamörkuðum er forystumönnum í íslensku atvinnulífi hugleikið við áramót. Skal engan
undra. Lausafjárkreppan hefur ekki bara haft áhrif á íslenska banka og fjárfesta heldur líka venjuleg
fyrirtæki sem þurfa að fjármagna starfsemi sína. William Fall, forstjóri Straums-Burðaráss, segir að
markaðsaðstæður séu þær verstu á 27 ára ferli hans í banka. Hér á eftir fara greinar forstjóranna.