Tíminn - 05.07.1981, Side 12

Sunnudagur 5. jiílí 1981.
12
bergmál
EKKI
HONT
— örfáir þankar
um „helgarfárid”
■ Helgarblöð — svosem eins og
þetta sem þú ert með i' höndunum
mætur lesari — hafa verið dálitið
i sviðsljósinuað undanförnu: ekki
sist eftir að fjölmiðlakönnun Hag-
vangs var birt ellegar ekki birt.
Þaö má telja fjögur regluleg
helgarblöð á markaðnum: Helg-
arblað Visis, Sunnudagsblað
Þjóðviljans, Helgarpósturinn og
Helgar-Timann, fyrir svo utan
Moggann sem kemur risavaxinn
á sunnudögum eða réttara sagt
laugardögum. Þessi fimm blöð
slást um hylli eitthvað 100 þúsund
manna á Reykjavikursvæðinu og
rúmlega 200 þúsund á landinu öllu
— litt eða ekki læs smábörn að
visu meðtalin — og það er beinlin-
is undravert að svo mörg blöð
skuli geta þrifist, þvi vist þrifast
þau þó reksturinn gangi máske
ekki alltof vel. Eiga tslendingar
heimsmet i blaðalestri? Það get-
ur vel verið. En hvað þá með
þessi helgarblöð?
Samkvæmt fyrrnefndri fjöl-
miðlakönnun sem Hagvangur
gerði vel að merkja fyrir auglýs-
endur kom i ljós sem allir vissu að
Mogginn er lang mest lesna blað-
iö á landinu. Staöa hans er ótrú-
lega sterk þvi það liggur við aö
mestur hluti þjóðarinnar gluggi i
Moggann sinn á degi hverjum,
flestir á sunnudögum. Prósentu-
talan mun vera um það bil 70% á
landinu öllu og 80% á höfuðborg-
arsvæðinu. Það er langur vegur
niðri næsta blað sem var Helgar-
blað Visis með um það bil 45% ef
ég manrétt, siðan kemur Helgar-
pósturinn með tæp 40%. Þá kom
þáverandi sunnudagsblað Tim-
ans en talan sem fylgdi þvi held
ég sé varla marktæk lengur. Sið-
astur var Þjóðviljinn. Hvað
merkja þessar tölur? Hvað þýðir
það fyrir Moggann að 70—80%
blaðalesenda yfirleitt skuli lesa
hann? Er Mogginn besta blaöið?
Nei, þvi það hefur i rauninni alltaf
vakiö undrun okkar blaðamanna
á hinum blöðunum sem horfum
með litt duldri öfund á algera
yfirburði Morgunblaðsins á hin-
um tölulegu sviðum, hversu litil-
fjörlegt það er þegar allt kemur
til alls. Og þó getum viö sauö-
tryggir lesendur ekki á heilum
okkur tekiö ef við fáum ekki
Moggann okkar. Nú er það aug-
ljóst mál að Mogginn með sinar
erlendu fréttir, vel skipulagðar
þjónustuauglýsingar og fast efni
er næstum lifsnauðsynlegt ef
maður vill vera með. Það er lika
augljóst mál að Mogginn með all-
an sinn siðufjölda og alla sína lit-
breiðslu hefur langtum meiri
möguleika enhin blöðin, næstum-
þvi til samans. Samt er eins og
allt þetta pláss nýtist ekki nógu
vel og við þusum úti Moggann
okkar. En lesum hann samt. Eru
þetta örlögin, einsog ólafurjóns
son ympraði á i grein i
Dagblaðinu fyrir nokkrum dög-
um? Altént er þaö ekki Morgun-
blaðið sem ég ætlaði aö fjalla um
hér heldur hin raunverulegu helg-
arblöð: skrautútgáfurnar á Tim-
anum, Þjóðviljanum og Visi og til
skamms tima Alþýðublaðinu.
Hver er tilgangur þessara blaða,
kostir og gallar, hvað er likt meö
þeim og ekki sist hvað er ólikt
meö þeim. Aðeins verður drepið á
það hér að neðan, lauslega.
Póppblaðamennska á
pólitiskum málgögnum
Ég skal viðurkenna að það var
grein ðlafs Jónssonar i Dagblað-
inu sem hleypti þessari grein hér
af stokkunum. Ég veit nefnilega
ekki hvað ólafur var að fara með
greininni sinni. Hann talaði dálit-
ið um prósentutölur, auglýsinga-
magn, poppblaðamennsku á póli-
tiskum málgögnum og svo fram-
vegis og ég fékk engan botn. Al-
veg sérstaklega gerði Ólafur mik-
ið úr þvi hversu keimlik blöðin
væru, einkum Visir, Timinn og
Helgarpóstur, en er það i rauninni
svo? Vissulega hefur Helgarpóst-
urinn sérstöðu, þó ekki væri nema
vegna þess að hann flytur efni
sem alla vega þetta hérna sneiðir
hjá af þeirri einföldu ástæðu að
svoleiðis efni er að finna i blaðinu
dagsdaglega sem aftur á móti er
ekki vist að allir lesendur Helgar-
Timans hafi gagn af. Helgarpóst-
urinn er viðfeðmara blað að nafn-
inu til afþvi það er mark sem
hann hefur sett sér en hann er
hvorki betri né verri fyrir það.
Inni hausinn var einhvern timann
laumað— það stóð ekki þar i upp-
hafi, var það? — að blað þetta sé
um þjóðmál, listir og menningar-
mál. Þetta heitir að taka sjálfan
sig hátiðlega! Hitt er svo annað
mál hversu lengi sérstaða Helg-
arpóstsins endist honum....
Þjóðviljinn hefur lika sérstöðu
en hún er allt öðru visi. Var ekki
Sunnudagsblað Þjóðviljans fyrsta
alvöru helgarblaðið? Sérstaða
Þjóðviljans liggur ekki sist i þvi
að blaðið er miklu ákveðnara
pólitiskt málgagn en til aö mynda
Visir og Timinn auk Helgarpósts-
ins sem varla getur talist vera
pólitiskt málgagn yfirleitt. Þjóð-
viljanum hefur hinsvegar tekist
að koma þvi þannig fyrir að póli-
tisk afstaöa blaðsins er þvi ekki
sérlegur fjötur um fót, miklu
frekar styrkur þó að sönnu megi
finna slæm dæmi þarsem pólitik
hefur ráðið ferðinni. Það er að
visu rétt aö lesi maður Þjóðvilj-
ann stundum er það einsog að
komast i einkamálgagn innvigðra
en þarf ekki að vera neikvætt.
Það sem svo lika einkennir Þjóð-
viljann er hversu misjafn hann er
og óstabill, eittárið góöur, annað
vondur. Ég ætla ekki að segja
hvort hann er núna!
Keraur Framsóknar-
flokkurinn Helgar-
Timanum við?
Þá erueftir Helgarblað Visis og
Helgar-Timinn. Það eru ekki
ósvipuð blöö, það er alveg rétt.
Enda róa bæði á sömu mið —
raunar sömu mið og Helgar-
pósturinn rær einnig á — hafa það
semsé að markmiði að sjá lesend-
um sinum fyrir afþreyingarefni
og engu öðru nema kannski dá-
litlu kryddi. En af hverju að sjá
fólki fyrir afþreyingarefni? Er
þaö háleit hugsjón, gróðavon,
er það lymskuleg tilraun póli-
tiskra stjórnenda til að lauma
þrætubók sinni innanum allt
„poppiö” einsog Ólafur Jónsson
gefur þráfaldlega i skyn — eða er
bara verið að gefa út blað til þess
aö gefa út blað? Þetta spilar allt
inni þó ekki sé ég kominn til með
að segja i hvaða hlutföllum. Hug-
sjónin felst i þvi að gefa út vand-
að, skemmtilegt og jafnvel fróð-
legt blað sem fólk vill lesa —
hvaða „kick” það veitir mönnum
hef ég ekki minnstu hugmynd um
! — gróðavonin i þvi að það er
margsönnuð staðreynd að heigar-
blöð eru keypt meira en hvers-
dagsblöðin og i þeirri feiknahörðu
samkeppni sem hér rikir má ekk-
ert blað vera eftirbátur annars,
og ekki þýöir fyrir þaðað synja að
hinn pólitiski þáttur er vafalaust
áhrifamikill lika. En ég segi fyrir
okkur sem gefum út þetta blað.
Framsóknarflokkurinn kemur
okkur ekki hið minnsta við þó i
opnunni bls. 8-9 tróni hann i öllu
sinu veldi. Svipaða sögu er að
segja af samsvarandi opnu i
Helgarblaði Visis vænti ég. Visir
hefur að visu tekið eindregnari
afstöðu með Sjálfstæðisflokki
uppásiðkastiðaðþvierég fæ best
séð en sem betur fer eru þau áhrif
enn varla teljandi á siðum
Helgarblaðsins. En ég varað taia
um að blöðin tvö — og Helgar-
pósturinn — væru ekki ósvipuð.
Þau gætu átt það til aö taka upp
samskonar mál, þau gera öll-
sömul dálitið af þvi að taka stór
viðtöl við mismunandi þekktar
persónur (þótt Helgar-Tíminn
hafi lagt af hin föstu opnuviðtöl i
hverju einasta blaði sem Visir og
Helgarpósturinn halda enn úti,
fremur af vilja en mætti), og það
er hárrétt að i öllum blöðunum er
nokkuðf jallað um popp. Þetta má
hinsvegar ekki verða til þess að
draga úr þeim mismun sem þrátt
fyrir allt er á blöðunum — burtséð
frá gæðamismun, he...! Helgar-
blað Visis er nú tii aö mynda
fréttablað lika meðan Helgar-
Timinn kemur út i tvennu lagi og
annað blaðið er laugardagsblað
en hið siðara sunnudagsblað og
hið fyrrnefnda sér um fast efni,
fréttir, þjónustuauglýsingar og
slikt. Þetta hefur furðu mikil
áhrif — burtséð frá plássinu og
það hygg ég að þeir skilji sem
vinna á blöðunum. Og efnistök
eru dálitið önnur, guðsblessunar-
lega, og framhjá gæðum verður
ekki horft.
Sjálfshól og hjaðninga-
vig
Ég vil taka það fram aö ég ætla
ekki að fara að monta mig. Nógu
eru blöðin montin samt! Nú fyrir
skemmstu fékk ég i pósti bækling
frá Helgarpóstinum sem var eitt-
hvert það ósvifnasta mont sem
um getur, liggur við þessi pési
hafi slegið út sjálfshólið, sem
Dagblaðið eys daglega yfir sjálft
sig og kristallaðist i heilu blaði i
fyrra um fimm ára afmælið þar-
sem komið var á það stig að telpa
nokkur „hafði orðið þess heiðurs
aðnjótandi” að fæðast sama dag
og Dagblaðið kom fyrst út.
Leiöinlegt að sjá Helgarpóstinn á
sömu braut. Blöðin eru reyndar
flestöll ákaflega veik fyrir sjálfs-
hóli — samkvæmt reglunni: Ef
við hrósum okkur ekki sjálfir, þá
gerir það enginn — og Morgun-
blaðið er meira að segja svo
ánægt með sig að það er hætt að
taka það f ram en ætlast til að allir
viti það sé mest og best. Nú, Þjóð-
viljinn er „Blaöið Okkar”, hvorki
meira né minna, og Visi finnst
sómi að þvi að vera rekinn með
happdrætti. Það er auðvitað snar-
vitlaus pólisia en þeir munu hafa
safnað miklum fjölda nýrra
áskrifenda útá það og hifa
kannski blaðið upp i framhaldi af
þvi. Ég skal ekki þræta fyrir að
Timinn hafi stært sjg dálitið afþvi
að vera orðinn nýr en ætla sem-
.sagt ekki að taka undir það. Það
verða aðrir að gera, ef ástæða
þykir til.
Og hvað er þá eftir? Fjögur
helgarblöð og sunnudags Moggi
sem eru svipuð að ýmsu leyti en
ósvipuð að öðru en gera altént út
á nokkuð svo sömu mið. Verður
ofveiði? Fyllast menn kligju,
ógeði, syfju er þeir hafa lesið tvö
eða jafnvel þrjú af þessum blöð-
um, tala ekki um fimm? Ég held
ekki. Islendingar hafa nú einu
sinni gaman af að lesa og þessi
blöð eru i örvæntingarfullri sam-
keppni um að f inna nú i eitt skipti
fyrir öll nákvæmlega hvað fólk
vill lesa. Lesendum er gert hátt
undir höfði, þeir hafa alltaf rétt
fyrir sér, ekki siður en viðskipta-
vinir i búðum og læknar. Það er,
að þvi er best verður séð, ennþá
markaður fyrir öll þessi blöð, all-
an þennan hafsjó af blöðum en
svo er spurning hvort einhver
þeirra verða undir þegar frammi
sækir. Missa úthaldið og það sem
verraer: lesendurna. Það veröur
að sýna sig. A meðan höldum viö
áfram að gefa út blöö öldungis
stútfull af þvi sem við tel jum okk-
ur hafa ástæðu til að ætla að fólk
vilji lesa. Aldrei að vikja! Það
mun lika vera reynsla frá útlönd-
um aö helgarútgáfur séu lifvæn-
legar vel imeðallagi, nú á þessum
siöustu og verstu timum, alla
vega fyrir blaðaútgáfu. Reyndar
erekkinema gottum það að segja
að helgarútgáfur og -blöð hérna á
Islandi eru á ýmsa lund frábrugð-
in samsvarandi útgáfum er-
lendis: kannski erum viö að búa
okkur til hefð. Lesum bara fleiri
helgarblöð! Þá fá allir nóg að bita
og brenna og blöðin geta látið af
dálitiö barnalegum hjaöningavig-
um og óhóflegri samkeppni, þótt
keppnisandi veröi seint kveðinn
niöur, eða þannig. En lesum fyrir
alla muni fleiri helgarblöð!
Illugi Jökulsson,
blaðamaður, skrifar