Tíminn - 20.01.1982, Blaðsíða 7

Miövikudagur 20. jaiiúar 1982
■ Paul H. Nitze og Yuli A. Kvitsinsky, formenn sendinefndanna, sem ræöa um takmörkun eldflaug-
anna. Myndin var tekin i Genf, þegar viöræöur hófust aftur 12. þ.m.
Viðræðurnar um
eldflaugarnar
Skýrt frá afstödu Russa til þeirra
■ HINN 12. þ.m. hófust að nýju
viðræður Bandarikjanna og
Rússa um takmörkun meðal-
drægra eldflauga i Evrópu, en
þeim hafði veriö frestað nokkru
fyrir jólin.
Eins og áður hefur verið vikið
að i þessum þáttum, má tæpast
búast við skjótum árangri, þótt
vilji til samkomulags væri fyrir
hendi hjá báðum aðilum. Hér er
um svo tæknilega flókið viðfangs-
efni að ræða, að örðugt getur
verið að dæma um, hvað sé jafn-
vægi i þessum efnum, en báðir
aöilar telja sig stefna að þvi. Þar
kemur ekki aðeins til greina fjöldi
eldflaugna, heldur ekki siður
markhittni þeirra og sitthvað
fleira.
Aður hefur verið oft sagt frá
viðhorfi Nato og Bandarikjanna
til þessara viðræðna og þykir þvi
rétt að birta hér kafla úr grein
eftir rússneskan fréttaskýranda,
Ilja Baranikas, þar sem sjónar-
mið Rússa er skýrt. Þar segir á
þessa leið:
„VESTRÆN blöð lýsa sovésku
SS-20 eldflaugunum sem nýjum
vopnum i eðli sinu, sem sögð eru
breyta kjarnavopnajafnræðinu i
álfunni og auka ógnunina við
öryggi Evrópubúa.
Mig langar að gera eftirfarandi
athugasemdir varðandi þessar
fullyrðingar. Þótt SS-20 hafi ýmsa
nýja eiginleika samanborið viö
fyrirrennara sina, SS-4 og SS-5,
þá er ekki hægt að kalla þær ný
vopn i eðli sinu, hvað sem öðru
liður. Gömlu og nýju sovésku
meðaldrægu eldflaugarnar hafa
sama hlutverki að gegna: Aö
vega upp á móti þeirri ógnun,
sem Sovétrikjunum stafar af
kjarnavopnum Nató i Evrópu.
Uppsetning SS-20 breytir ekki nú-
verandi kjarnavopnajafnræði i
Evrópu. Heildarfjöldi sovéskra
meðaldrægra kjarnavopna vex
ekki. Það sem meira er, þeim
fækkar, og heildarmagn kjarna-
hleðslna, sem nýju eldflaugarnar
geta borið, er minna heldur en
þær gömlu gátu flutt i einu.
Sem stendur á Nató 986 meðal-
dræg kjarnavopn, sem beinast
gegn skotmörkum i Evrópu, en
Sovétrikin og önnur Varsjár-
bandalagsriki eiga 975 sams-
konar vopn.
Þótt SS-20 komi i stað ákveðins
fjölda af úreltum SS-4 og SS-5 eld-
flaugum, þá hefur það ekki áhrif
á hernaðarjafnvægið i heiminum
milli Sovétrikjanna og Banda-
rikjanna. Og SS-20 eldflaugar,
sem staðsettar eru i Sovétrikjun-
um draga ekki frekar en fyrir-
rennararþeirra til árása áBanda-
rikin.
Hvað varðar ógnun við öryggi
Evrópu, þá skapaðist hún ekki á
áttunda áratugnum, þegar fyrst
var farið að setja SS-20 upp,
heldur á sjötta áratugnum, þegar
Natólöndin beindu fyrst meðal-
drægum kjarnavopnum, staðsett-
um i Vestur-Evrópu, að Sovét-
rikjunum og bandamönnum
þeirra. En þótt hernaðarlegt og
pólitisktástand iEvrópu breyttist
ekki með tilkomu SS-20, þá hlýtur
það að breytast þegar bandarisku
Pershing-2 og stýriflaugunum
verður komið fyrir i V-Evrópu.
í fyrsta lagi myndi Nató með
þvi að framkvæma eldflauga-
samþykktina frá 1979 öðlast 50%
yfirburði hvað varðar fjölda
meðaldrægra kjarnavopna. Auk
þess myndi ójafnvægið i fjölda
kjarnahleðslna, sem meðal-
drægar eldflaugar geta boriö i
einu skoti, breytast Nató enn
meir i hag en nú er (Sem stendur
hafa Natórikin 50% yfirburði á
þessu sviði). Og loks geta
Pershing-2 eldflaugarnar, sem
eru sagðar svar við SS-20, hitt
hernaöarleg skotmörk i Sovét-
rikjunum.
Þetta atriði er mjög mikilvægt,
en vestrænir fjölmiðlar gefa þvi
engan gaum. Sovétrikin geta aö-
eins gert árásir á sóknarvopn
hins aðilans með sinum eigin
sóknarvopnum. Sovétrikin eiga
engin meðaldræg vopn staðsett i
grennd við Bandarikin.
A sama tima hafa Bandarikin
2500 flugvelli og herstöövar i 114
löndum, þau hafa þúsundir
kjarnahleiðslna i næsta nágrenni
við landamæri Sovétrikjanna og
fjölmörg burðartæki, sem beint
er gegn sovésku landi. Upp-
setning Pershing-2 eldflauga
myndi veita Bandarikjunum enn
meiri yfirburði: Þessar eldflaug-
ar geta hitt skotpalla sovéskra
milliálfaeldflauga á 4-6 min.
Þau meðaldræg kjarnavopn,
sem Nató á nú, eru ekki nógu ná-
kvæm til þess að gera árásir á
eldflaugaturna, en Pershing-2
geta hitt með innan við 30 metra
frávikifrá skotmarkinu og býr t il
sprengigig sem er 200 m i þver-
mál, m .a. öðrum orðum þær eyði-
leggja sérhvert skotmark með
99% nákvæmni.
Hvað gerist þá, ef Pershing-2
eldflaugum verður engu að siður
komiö fyrir i Vestur-Evrópu? Það
er erfitt aö segja fyrir um, hvaða
gagnráðstafanir Sovétrikin muni
gera, en á þvi er enginn efi, að
þær verða gerðar. >
Ef hernaðarjafnvæginu er
raskað, er nauðsynlegt að gera
ráðstafanir til þess að koma þvi
aftur á. Að öðrum kosti myndu
ævintýramenn i forustuliði
Bandarikjanna freistast til þess
að gera kjarorkuárás að fyrra
bragði i von um að komast hjá
gagnárás.
Hafa ber i huga, að hin viðtæka
kjarnavopnaendurnýnunaráætl-
un Bandarikjanna (MX, Trident,
B-l, nifteindavopn, Pershing-2,
o.s.frv.) miðar að þvi að hafa náð
við lok niunda áratugarins, ekki
aðeins hernaðarlegum yfirburð-
um, heldur yfirgnæfandi
hernaöary firburðum.
I þessu sambandi er einnig
mikilvægt að muna, að tilskipun
Carters nr. 59, sem enn er i gildi,
er kenning um árás aö fyrra
bragði, þar sem árásarvopn
gagnaðilans, sem einkum eru
flugvélar og flugskeyti, er aðeins
hægt að eyöileggja áður en þau
fara á loft. Sovétrikjunum eru
ljósar allar þessar staöreyndir og
þau geta ekki leyft, að hernaðar-
jafnvæginu sé raskað.”
ÞEGAR þessi málflutningur
Rússa er borinn saman við mál-
flutning gagnaðilanna, er ljóst að
meira en litið ber á milli. Það
spáir ekki góðu, en samt má ekki
á þessustigiörvænta um,að sam-
komulag geti náðst.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Áhrif verk-
fallsins ílnd
landi óljós
■ Fregnir frá Indlandi i gær,
gáfu til kynna að eins dags
allsherjarverkfallið sem þar
vari gær hefði aðeins hafttak-
mörkuð áhrif. Utvarpsstöövar
i Indlandi i' gær útvörpuðu
yfirlýsingum margra ráð-
herra Indlandsstjórnar, þess
efnis að verkfallið hefði gjör-
samlega misheppnast. óháðar
fréttastofur greindu þó frá þvi
að iðnaður, banka- og trygg-
ingastarfsemi hefði veriðhálf-
lamað i gær. Erfitt hefur þó
reynst að meta heildaráhrif
verkfallsins, þvi starfsfólk
fréttastofa i Indlandi tók þátt i
verkfallinu.
Útvarpsstöðvar i Indlandi
greindu frá þvi i gær að tii
blóðugra átaka hefði komið i
a.m.k. fjórum rikjum Ind-
lands. Sagt var að sex manns
hefðu látiö lifið I þessum átök-
um og aö lögreglan heföi hafið
skothrið á mótmælendur á
átta stööum.
Talið er að áhrifa verkfalls-
ins hafi mest gætt i kommiín-
istarikjum Indlands, þar sem
verkfallið naut viðtæks stuðn-
ings.
Þaö voru 8 stór verkalýösfé-
lög i Indlandi sem boðuðu til
þessa verkfalls og voru verk-
fallsaðgerðirnar studdar af
stjórnmálaflokkum i stjórnar-
andstöðu. Aðaltilgangur verk-
fallsins var að mótmæla nýrri
lagasetningu, sem heimilar
stjörnvöldum að halda fólki
föngnu án þess aö réttarhöld
fari fram i málum þess.
Stjórnvöld
í Afganistan
neyða unga
menn í herinn
■ Vestrænir sendiráðsstarfs-
menn i Indlandi og Pakistan
sögöu i gær að stjórnvöld i
Afghanistan hefðu með valdi
neytt mikinn fjölda ungra
manna þar i landi til þess að
ganga i her Afghanistan.
Sögðu sendiráðsstarfsmenn-
irnir aö meiriháttar vega-
hindrunum hefði veriö komiö
upp i KabUl I siðustu viku, og
eftir það heföi karlmönnum á
aldrinum I4áratil50ára verið
safnað saman og þeir neyddir
til þess að ganga i herinn.
Eftir smölunina, segja
sendiráðsstarfsmennirnir aö
mennirnir hafi verið sendir til
hernaðarlegrar þjálfunar i
ýmsum herbúðum i landinu.
Sagt er að þetta háttalag
stjórnvalda hafi vakið gifur-
lega reiði almennings I
Afghanistan. Töldu sendiráðs-
starfsmennirnir að þessi
smölun á mönnúm væri til-
kominvegnaþessaðum 10.000
manns i Afghanistan hafa nú
lokið herskyldu sinni, og þvi
þarf að fylla i sköröin sem
myndast eftir þá.
Eldflaugaárás
á kjarnorku-
ver í byggingu
í Frakklandi
■ Frönsk stjórnvöld greindu
frá þvi i gær að þau myndu
gera allt sem i þeirra valdi
stendur til þess að upplýsa
hverjir stæðu á bak viö eld-
flaugaárás, sem gerð var á
stórt kjarnorkuver, sem er i
byggingu nærri Grenoble.
Fimm eldflaugum var skot-
iö að kjarnorkuverinu, af
sovéskum skotpaiii. Skemmd-
ir af völdum eldflauganna
voru ekki miklar og enginn
særðist.
Yfirvöld i Frakklandi óttast
nú að þetta geti verið upphafiö
aö nýrri ofbeldisöldu öfga-
sinna^ra umhverfisverndar-
manna, en rikisstjórn sósial-
ista í Frakklandi ákvaö I
nóvember sl. aö viröa að vett-
ugi öll mótmæli gegn kjarn-
orkuáætlun sinni og hrinda
henni f framkvæmd.
VESTUR-ÞÝSKALAND: Dómstóll i Vestur-Berlin dæmdi i gær
Pólverja sem rændi pólskri flugvél i ágúst sl. og neyddi flug-
manninn til þess að lenda i Vestur-Þýskalandi, til fimm og hálfs-
árs fangelsis. Pólverjinn viðurkenndi sekt sina, en greindi jafn-
framtfrá þviaðhann hefði verið ofsótturaf pólskum yfirvöldum
vegna starfa sinna fyrir Einingu, samtök óháöu verkalýðsfélag-
annaiPóllandi.Réttarhöld i máli 12 Pólverja, á aldrinum 17 ára
til 21 árs, sem rændu annarri flugvél i september sl. og neyddu
flugmanninn til þess að lenda i Vestur-Berlin, eru nú að hefjast.
SOVÉTRIKIN:Stjórnvöld i Sovétrikjunum hafa greint frá áætl-
un sem miöar að þvi að landbúnaðarframleiðsla i Sovétrikjunum
veröi aukin. Þessi áætlun er afleiðing þess aö uppskera hefur
brugðist i Sovétrikjunum þrjú uptskerutimabil i röð. Greint hef-
ur veriö frá þvi að kornuppskera i Sovétrikjunum verði aö auk-
ast um 35 milljónir punda á næsta ári. Skorað er á landbúnaöar-
verkafólk að hafa nú vinnutæki sin i lagi, jafnvel þótt þaö kosti
aukavinnuálag. Þrátt fyrir þessa áætlun telja erlendir frétta-
skýrendur i Moskvu að matvælaskortur á þessu ári veröi verri
en nokkru sinni fyrr.
UGANDA: Fimm manns voru myrtir i smáþorpi suður af Kam-
pala,höfuöborgUgandasl.sunnudag,af mönnum sem taldireru
tilheyra Ugandahernum. Mennirnir fimm voru við guðsþjón-
ustu, þegar hermennirnir komu i þorpið og sögðust vera aö leita
skæruliða. Hlupu mennirnirúr kirkjunni og voru skotnir þar fyr-
ir utan af hermönnunum.