Tíminn - 10.02.1982, Side 8

8
Miðvikudagur 10. febrúar 1982.
utgefandi: FramsbKnarflokkúrinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiöslustjori: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elras Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. Olafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir. Bjarghildur Stefánsdóttir. Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Utlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteins-
dóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Síöumúla 15, Reykjivik. Sími:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð í lausasölu
-6.00. Askriftargjald i mánuði: kr. 100.00— Prentun: Blaðaprent hf.
á vettvangi dagsins
Miklar umræður um
mannréttindabrot
á Evrópuráðsþinginu
- rætt við Ingólf Guðnason, alþingismann,
sem sat þing Evrópuráðsins
„Hinn danski
sjúkdómur”
■ Fyrir þingkosningarnar 1978 samdi slýngasti
áróðursmaður Alþýðuflokksins, Vilmundur
Gylfason, vigorð fyrir flokkinn, sem gagnaði hon-
um furðu vel: Nýr flokkur á gömlum grunni.
Ýmsir létu ginnast af þessu herópi, án þess þó
að gera sér nægilega grein fyrir, hvort einhver
breyting eða hvers konar breyting hefði orðið á
flokknum.
Það hefur siðan komið i ljós, að Vilmundur
Gylfason hafði rétt fyrir sér. Alþýðuflokkurinn
var á margan hátt orðinn annar flokkur en hann
var i upphafi, Hann hafði glatað mörgum göml-
um stefnumiðum sinum i hinni nánu samvinnu
við Sjálfstæðisflokkinn á árunum 1959-1971.
Vilmundur Gylfason er engan veginn eini leið-
togi Alþýðuflokksins, sem hefur mótazt af
þessum kringumstæðum. Siðan hans fór minna
að gæta i ílokknum, hefur það enn betur komið i
ljós hversu óralangt Alþýðuflokkurinn er kominn
frá uppruna sinum. Hann er vissulega á góðum
vegi með að verða flokkur með nýja stefnu.
Þetta hefur sézt bersýnilegast á aðalmálgagni
flokksins, Alþýðublaðinu, siðustu mánuði. Blaðið
hefur hallazt stöðugt meira að kenningum
Margaret Thatcher og Ronalds Reagan.
Einna gleggst kemur þetta i ljós i forustugrein
blaðsins á laugardaginn. Þar er rætt um efna-
hagsvandann i Danmörku og atvinnuleysið þar.
Blaðið segir, að orsök vandans sé ,,hinn danski
sjúkdómur.”
Hver er svo þessi „danski sjúkdómur” að
dómi Alþýðublaðsins? Hann er i stuttu máli það
velferðarþjóðíélag, sem hefur myndazt i Dan-
mörku siðustu áratugi undir forustu sósialdemó-
krata, flokksbræðra Alþýðuflokksmanna hér, og
annarra umbótasinnaðra flokka.
Það er eins rangt og verða má, að skrifa at-
vinnuleysið i Danmörku á reikning hinnar sósial-
demókratisku stefnu. Hin alþjóðlega efnahags-
kreppa hefur bitnað harðara á Danmörku en
flestum löndum öðrum. Danmörk hefur verið til
skamms tima fátækt land af orku og hráefnum
Orkukreppan hefur þvi leikið Dani grálega.
Landbúnaður var um langt skeið höfuðatvinnu-
vegur þeirra, en fólki, sem vinnur við hann, hefur
stöðugt verið að fækka. Danir hafa byggt upp
iðnað með miklum dugnaði, en það hefur ekki
leitt til aukinnar atvinnu, heldur miklu frekar hið
gagnstæða. Þannig valda margar samverkandi
ástæður atvinnuleysinu i Danmörku aðrar en vel-
ferðarstefna sósialdemókrata.
Alþýðublaðið telur hana hins vegar mesta
sökudólginn og nefnir hana ,,hinn danska sjúk-
dóm.” Mikið hefur Alþýðuflokkurinn breytzt
siðan á dögum Jóns Baldvinssonar og Haraldar
Guðmundssonar.
Vissulega má deila á margt, sem þróazt hefur á
Norðurlöndum. Þó eru þau eins konar paradis i
samanburði við flest lönd önnur. Þegar allt kem-
ur til alls, geta sósialdemókratar og aðrir frjáls-
lyndir menn á Norðurlöndum borið höfuðið hátt.
Þ.Þ.
■ Þrir islenskir þingmenn eru
nýkomnir heim af þingi Evrópu-
ráösins f Strasbourg. Þeir eru
Ingólfur Guðnason, Ölafur Ragn-
ar Grimsson og Pétur Sigurðsson.
Evrópuþingið heldur fundi þris-
var á ári, tæpa viku í senn, og
sitja þá fundi þingmenn frá 21
Evrópulandi, en i þetta sinn voru
sæti tyrknesku fulltrúanna auö.
Timinnlagði þá spurningu fyrir
Ingólf Guðnason hvað valdið hafi
fjarveru Tyrkja og yfirleitt um
þau mál sem hæst bar á nýaf-
stöðnu þingi.
Evrópuráðið samanstendur af
þjóðum sem virða mannréttindi,
sagði Ingólfur, og þvi miður fer
viðs fjarri að það séu mannrétt-
indi á okkar mælikvarða i Tyrk-
landi, svo að þeirra þingmenn
mættu ekki, en aftur á móti taka
Tyrkir þátt i' nefndarstörfum.
— Það sem einkum var rætt á
þinginu voru nefndarálit hinna
ýmsu nefnda þingsins, sem starfa
milli þingfunda. Eru það stjórn-
mála-, fjárhags- og visindanefnd
og landbúnaðarnefnd og nefnd
um vandamál strjálbýlis og erfið-
leika landbúnaðar og fleiri, þvi
Evrópuráðinu er ekkert óviðkom-
andi um vandamál aðildarrikj-
anna og jafnvel annarra rikja.
Þau mál sem hæst bar var
ástandið i Póllandi, iTyrklandi og
i tran. Umræður um Pólland og
Tyrkland tóku mikið af tima
þingsins. Til dæmis komu fram
40-50 breytingartillögur við
skýrslu sem unnin var fyrir þing-
ið. Umræðurnar og atkvæða-
greiðslan tók langan tima.
Þótt Pólland sé ekki i Evrópu-
ráðinu var mikið fjallað um þann
vanda er þar steðjar aö. Fram
kom fordæming á herforingja-
stjórninni og þvi ástandi sem nií
hefur skapast. Þarna þóttust
menn eygja lýðræði en það er nú
afnumið með öllu.
Er það ekki utan verkahrings
Evrópuráðsins að ræða og gera
ályktanir um ástand i löndum
sem ekki eiga aðild að ráðinu?
— Mönnum þykir það ekki ef
málin varða þau grundvallar-
atriði sem vestræn riki hafa um
mannréttindi og vilja gjarnan
láta álit sitt i ljós án þess þó að
hlutast beint til um innanrikismál
þessara rikja. Setja einhvers kon-
ar þrýsting á stjórnvöld ef það
mætti verða tilþess að hjálpa hin-
um almenna borgara að halda að
minnsta kosti i vonina og þrýsta á
stjórnvöld til aö slaka til i lýð-
ræðisátt,ef það mætti verða til að
tryggja mannréttindi i' þessum
löndum.
Umræðurnar um íran beindust
einkum að skipulögðum morðum
á heilum trúflokkiþar i landi. Þar
virðist sem verið sé aö útrýma
með öllu áhangendum Bahai-trú-
ar.
Voru samþykktar ályktanir um
herstjórnina i Póllandi og útrým-
ingu trúflokksins i tran og jafn-
framt voru samþykktar vitur á
tyrknesk stjórnvöld.
— Allhart var deilt um hve
harðorðar viturnar á Tyrki ættu
að vera. Sumir vildu þynna þær
nokkuð út, en eins og þingið gekk
frá ályktuninni er hún býsna
harðorð og er jafnvel gert ráð fyr-
ir að stefna Tyrkjum fyrir mann-
réttindadómstólinn. Tyrkjum
þykir full hart til orða tekið og
jaðra við ihlutun um innanrikis-
mál. En þeir eru nú einu sinni i
Evrópuráðinu og eru búnir að
undirgangast að hafa mannrétt-
indi i' heiðri, en gera það ekki.
Margir fulltrúanna vildu einfald-
lega reka Tyrki úr ráðinu, en aðr-
irvildu þrengja hæfilega að þeim,
þóum þaðhafiverið deilthvaðer
hæfiíegt i þessu tilliti.
Geta umræður og ályktanir
Evrópuráðsins haft áhrif á
stjórnarfar þeirra landa sem um
er rætt?
— Tvímælalaust, sendinefnd
frá þinginu hefur oftar en einu
sinni farið til Tyrklands og talað
við forráðamenn og reynt að
komast i samband við almenna
borgara, og eftir þvi sem næst
verður komist þykir hinum al-
menna borgara og reyndar
stjórnvöldum lika nokkurs um
vert að vera i samtökum hinna
frjálsu Evrópuþjóða. Ég er ekki
undrandi á þeim ummælum for-
seta Tyrklands, að það geti vel
komið til mála að þeir fari úr ráð-
inu, en ég hygg eigi að siöur að
þeim sénokkuö imun að vera þar
innanborðs. Ýmsir þeirra sem
farið hafa til Tyrklands og kynnt
sér ástandið, trúa þvi að þeir
stefni i lýðræðisátt hægt og hægt
og tóku trúanlegt það sem þeim
var sagt um það efni að lýðræöis-
legt stjórnarfar væri þar i' undir-
búningi og mundi batinn fara að
merkjast á næsta ári.
Niðurstaðan var sú að Tyrkir
voru dcki reknir úr ráðinu að
þessu sinni, en þeim er gert að
svara til saka fyrir Mann-
réttindadómstóli Evrópuráðsins
um brot sin.
— Þótt mannréttindamál hafi
borið hvað hæst á þinginu, var
fjallað þar um sitthvað fleira.
Tildæmis var ákveðið að hinn
9. júni n.k. hefst fundur einnar
nefndar ráðsins. Þá mun visinda-
nefndin funda hér og ræða um
visindi og tækni. Ég mætti i
nefndinni fyrir tslands hönd og
það kom i' minn hlut að kynna
nefndarmönnum i grófum drátt-
um dagskrá þessa fundar. Þeir
virtust verða glaðir við að eiga
þess kost að koma hingað i
nokkra daga.
Einnig er i ráði að land-
búnaðarnefndin komi hingað til
fundar um svipað leyti.
Þeir i vi'sindanefndinni munu
skoða hér virkjanir, raforkuver
og hitaveitur og sitthvað fleira.
Landbúnaðarnefndin mun að
sjálfsögðu kynna sér islenskan
landbúnað, en annars fjalla um
erfiðleika landbúnaðar i stórum
dráttum. Það erekki aðeinshér á
Islandi sem landbúnaðurinn á i
erfiðleikum. Það kom fram i um-
ræðum að vandamálin eru viða.
Það er viða vandamál hve ný-
býlingar eiga erfitt með að koma
saman búi. Fjallað hefur verið
um hvernig komastmætti hjá þvi
að ungt fólk i sveitum yrði að
kaupa samtimis landið, bústofn-
inn og vélarnar. Þetta er vanda-
mál sem alla varðar, okkur og
fólk i öðrum löndum. Mikið var
rætt um flutninga og samgöngu-
Enginn veit tölu
beirra villidýra
■ Mikil hrossamergð er hér á
landi. Og enginn veit með vissu
tölu þeirra. Sumir segja þau yfir
60 þúsund. En skýrslur fóður-
ásetningsmanna, töldu 53og hálft
þúsund hross sett á vetur haustið
1980. Suma, sem kunnugir eru i
sveitum, grunar að sú tala sé
langt of lág. Það eru fleiri en
Guðni i Skarði, sem aldrei vita
tölu trippa sinna. Aðrir kæra sig
ekki um að telja öll sin hross
fram, fyrir ásetningsmenn, þeir
ætla þeim sjálfir ekki svo mikið
fóður, að um það muni.
Þótt eigi væri vantalinn nema
einn hrosshaus á bæ til jafnaðar,
voru hrossin 58 þúsund i fyrra-
vetur — og miklu fleiri en allir
nautgripir bænda.
Minni en enginn arður
I sumar var frá þvi sagt i
blöðum, að sérfróðir menn hefðu
orðið þess visir, að hross bita
þriðjung af grasi i islenskum
högum. Siðar var sagt — og haft
eftir Hagtiðindum, að arður
bænda af hrossabúskap, væri
1,1% tekna þeirra af landbúnaði.
Litum nánar á ofanskráðar
tölur. Um 60 þúsund hross sett á
vetur — auk 20 þúsund folalda I
sumarhögum — bi'ta þriðjung af
öllu haglendi landsins — og stór-
spilla beit fyrir öðrum búfénaði —
einkum i eróandanum. Fyrir þá
Hraksmán
hrossa-
bænda
eftir Helga Hannesson
sök mega margir bændur, hafa
lambær heima á túni fram undir
sólstöður. Þau valda ofbeit og
gróðurniðslu i öllum hrossasveit-
um. Og geri aftaka harðan vetur
— eins og fyrr á öldum, vofir sú
hætta yfir bændum, að stóðið éti
ær þeirra út á gaddinn — og hor-
falli siðan eða helfrjósi úti á
jökulhjarni.
En tekjur af stóði islenskra
bænda, eru samkvæmt Hagtíð-
indum: Einn á mótiniutiu og niu,
tekna af öðrum islenskum bú-
fénaði:
Likiega á það viða við, sem haft
var eftir greindri konu á einu
stærsta búi Suðurlands: —
Agóðinn af ám og kúm búsins,
eyöist i trippadeilu húsbóndans.
Sárkvöldustu skepnur
hér á landi
Engar skepnur hér á landi leika
menn eins hart og hreindýrin.
Með kæruleysi og köldu blóði, eru
þau horfelld inn á öræfum, hvem
einasta vetur. Stundum i miklum
mæli, eins og ekkert þyki sjálf-
sagðara! — Enekkinog meðþað:
Hvert sumar siga stjórnvöld á
þau tugum skotóðra byssubjána,
sem fullyrt er, að flestir særi
fleiri dýr, en þeir drepa og nýta
sér.
Hvort tveggja er þjóðarsvi-
virðing! Sannarlega er mál að
henni linni. i þvi'skyni skora ég á
þing og landstjórn, að gera á
næsta ári annað tveeeia: Að