Fréttablaðið - 23.06.2008, Blaðsíða 16

16 23. júní 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki
UMRÆÐAN
Óskar Bergsson skrifar um borgar-
mál
Í framhaldi af ákvörðun stjórnar OR um að selja jarðirnar Hvamm og Hvamms-
vík í Hvalfirði vakna upp spurningar um
fasteigna- og fjárfestingarstefnu
Sjálfstæðisflokks og F-lista.
Fyrsta verk þessara flokka var að
kaupa húsin við Laugaveg 4-6 og Skóla-
vörðustíg 1A fyrir 580 milljónir króna.
Annað verk þessara flokka á sviði fasteignaviðskipta
var að selja Fríkirkjuveg 11 fyrir nánast sömu
upphæð. Þriðja verk meirihlutans á fasteignamark-
aði var að kaupa rústir húsanna við Lækjargötu 2 og
í þeim viðskiptum sannaðist að fasteignaverð á
gömlum húsum í miðborg Reykjavíkur hafði
margfaldast þegar borin voru saman kaupin við
Austurstræti 22 sem áttu sér stað fáum mánuðum
áður en kaupin á Laugavegi 4-6 fóru fram.
Þegar þessi atburðarás er skoðuð veldur það
áhyggjum þegar meirihlutinn leggur nú enn af stað í
viðskiptaleiðangur með almannafé uppá vasann og
núna til þess að selja eina af náttúruperlum og
vinsælt útivistarsvæði Reykvíkinga. Engar
skýringar hafa verið gefnar á því hvort
frumkvæðið að sölunni komi frá Orku-
veitunni sjálfri eða þá hvort einhver
tiltekinn aðili hafi haft frumkvæði að
þessum viðskiptum. Í tíð Reykjavíkurlist-
ans, undir forystu Framsóknarflokksins,
keypti Orkuveitan margar jarðir vegna
jarðhitanýtingar og mótaði þá stefnu að
landið gæti nýst til útivistar fyrir
almenning, samhliða orkuvinnslunni. Sú
stefnumótun hefur reynst farsæl. Sem
dæmi um jarðir og svæði sem Orkuveitan
á eða hefur umsjón með og nýtist bæði til
orkuvinnslu og til útivistar fyrir almenning má
nefna Nesjavelli, Urriðavatn, Úlfljótsvatn, stóran
hluta Hellisheiðar, Heiðmörk og Öskjuhlíð.
Ef Hvammsvík er til sölu núna, hvað verður þá til
sölu næst? Verður það Heiðmörkin eða kannski
Öskjuhlíðin? Hver er tilgangurinn með sölu
Hvammsvíkur? Ef þessi sala gengur eftir þá hefur
orðið stefnubreyting um eignarhald almennings á
útivistarsvæðum í nágrenni Reykjavíkur. Ákvörðun
sem breytir stöðugleika í óstöðugleika, rétt eins og
önnur fasteignaviðskipti þessa meirihluta.
Höfundur er borgarfulltrúi Framsóknarflokksins.
Dæmalaus atburðarás
ÓSKAR BERGSSON
T
rúin á málstað Jóns Sigurðssonar er svo rík í mörgum
að þeim finnst jafngilda svikum að nota ekki gleraugu
nítjándu aldar til þess að horfa á viðfangsefni tuttug-
ustu og fyrstu aldar. Svo er komið að jafnvel heiðarleg-
ar hugmyndir um framkvæmdir til að heiðra minningu
þessa mikla frelsisforingja eru einnegin skotnar niður með sömu
trúarrökum. Ekkert má aðhafast ef það er ekki eins og menn sáu
hlutina áður en tuttugasta öldin gekk í garð.
Á vordögum fyrir ári ákvað Alþingi að rétt væri að minnast
þess árið 2011 að þá verða liðnar tvær aldir frá fæðingu Jóns Sig-
urðssonar. Alþingi fól forsætisráðherra að koma þessum vilja í
framkvæmd. Sólveig Pétursdóttir, fyrrum forseti Alþingis, var
valin til að hafa forystu þar um.
Hún hélt á dögunum ræðu á þjóðhátíð á Hrafnseyri. Þar lýsti
hún viðhorfi sínu til eins áleitins viðfangsefnis af þessu tilefni
með þessum orðum: „Þó svo að endurreistu Alþingi hafi verið
valinn staður í Reykjavík þá eru Þingvellir samt sem áður einn
helgasti staður í hjarta þjóðarinnar. Þar höfum við fagnað flest-
um merkisatburðum í sögu þjóðarinnar. Það er því mín skoðun
að Alþingi Íslendinga eigi að hafa aðstöðu á Þingvöllum þar sem
hægt sé að hafa þingfundi innandyra, taka á móti gestum og halda
upp á merkisatburði.“
Að sönnu er þetta ekki í fyrsta sinn sem þessari hugmynd er
hreyft. Hún er aukheldur ekki útfærð í einstökum atriðum. Eigi
að síður eru hún vel þess virði að hljóta umræðu og nána skoðun.
Tilefnið er verðugt. Við sérhvert skref sem þjóðin stígur fram á
við til þess að takast á við viðfangsefni nýrra tíma er jafn mikil-
vægt að rækta þá arfleifð sem hefur gert okkur að þeirri þjóð sem
við erum.
Hver skyldu þá hafa verið fyrstu viðbrögðin við þessari hug-
mynd fyrrverandi forseta Alþingis og formanns tvöhundruð ára
afmælisnefndar Jóns Sigurðssonar? Rétt þótti á einum stað að
gera að henni góðlátlegt grín með því að vitna í baráttu Jóns Sig-
urðssonar sjálfs fyrir því að endurreist Alþingi sæti í Reykjavík
og láta að því liggja að fyrir þá sök væri hugmyndin út í hött.
Það verður vissulega ekki einfalt að reisa hús á Þingvöllum
í þessum tilgangi. En sú rétttrúnaðarstefna að ýta hugmynd af
þessu tagi og af þessu tilefni út af borðinu með þeim hagkvæmni-
rökum sem bjuggu að baki þeirri ákvörðun á sinni tíð að Alþingi
og stjórnsýslan skyldi vera í Reykjavík er í besta falli bernsku-
leg.
Sumir rétttrúnaðarmenn um Jón Sigurðsson mættu að ósekju
lesa oftar og betur sumt af því sem hann skrifaði. Lítil varnings-
bók handa bændum og búmönnum á Íslandi hefst til að mynda með
þessum orðum hans: „Hver tími hefur sínar þarfir og sitt ætlunar-
verk og það er hinn sanni gæfuvegur, eins þjóðanna eins og hinna
einstöku manna, að kunna skýrt að sjá hvað fyrir hendi liggur á sér-
hverjum tíma og hafa manndáð og samtök til að fylgja því fram.“
Hugmyndir fyrrverandi forseta Alþingis um hvernig minnast
megi með verðugum hætti tveggja alda afmælis Jóns forseta eru
í góðu samræmi við þessa opnu og skýru hugsun. Hún gæti gert
hvort tveggja í senn að mæta á hagkvæman hátt nýjum þörfum
löggjafarsamkomunnar og verið ný áminning um afrek þess sem
merkastur er þeirra sem þar hafa setið. Að baki býr sú einfalda
staðreynd að Alþingi og Þingvellir eru hluti af sama vefnaði.
Alþingi og Þingvellir:
Verðug hugmynd
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Í síðustu Lesbók birtist grein eftir Björgu Hjartardóttur
kynjafræðing þar sem hún skrifar
í nokkrum umvöndunartóni um
Hirsi Ali, sómalska rithöfundinn
sem skorið hefur upp herör gegn
kvennakúgun í trúræðissamfélög-
um íslams. Tilefni greinarinnar
eru verðlaun sem hún deildi
nýlega með Taslimu Nasreen frá
Bangla Desh og kennd eru við
Simone de Beauvoir. Björg segir
að sér kæmi ekki á óvart að
Simone hafi snúið sér við í
gröfinni yfir þessum verðlauna-
veitingum, sem er nokkuð fast að
orði kveðið um konu sem hætt
hefur lífi sínu til að berjast gegn
nauðungarhjónaböndum barn-
ungra stúlkna, umskurði stúlku-
barna og öðrum ósiðum sem fylgja
trúræði og feðraveldi. Verðlaunin
eru að sögn Bjargar veitt „þeim
einstaklingum sem lagt hafa sitt á
vogarskálarnar í baráttunni fyrir
frelsi kvenna víða um heim“.
Björg virðist ekki telja að Hirsi
Ali – eða Taslima – uppfylli þau
skilyrði.
Betur settar?
Orð eins og „trúræði“, „feðra-
veldi“, „mannréttindi“ og „kven-
réttindi“ sjást lítt í grein Bjargar
en aftur á móti verður henni
tíðrætt um „staðalmyndir“ og
náttúrlega „orðræðu“. Hún
þrástagast á því að Hirsi Ali hafi
„tileinkað sér“ tiltekna orðræðu,
sem er sérkennilegt orðalag
einnar menntakonu um aðra. Er
átt við að Hirsi Ali tjái sig ekki
sjálf um eigin hugsanir en hafi
lært eins og páfagaukur að tala á
tiltekinn hátt?
Björg telur að málflutningur Ali
sé vatn á myllu þeirra sem halda á
lofti staðalmyndum um önnur
samfélög en vestræn og hún fari
villur vegar þegar hún hylli
vestræna menningu fyrir
tjáningarfrelsi. Björgu þykir
„mikilvægt að hafna þeirri
tilhneigingu sem Hirsi Ali hefur
til að gefa í skyn að sumar konur, í
þessu tilfelli múslimskar konur,
væru betur settar ef menning sú
sem þær fæddust inn í myndi
nánast leggjast af.“
Eigum við þá að draga þá
ályktun að þær séu betur settar
undir trúræði og feðraveldi?
Virðing fyrir menningu annarra
er vissulega dyggð og hæfileikinn
til að setja sig í spor annarra með
mikilsverðustu mannlegu
eiginleikum ásamt forvitni og
löngun til að skilja aðra. En öllu
má ofgera. Og það ómerkir ekki
málflutning Hirsi Ali hverjir taka
undir hann. Okkur ber að hlusta á
hana sjálfa.
Mannréttindi eru algild
Sé það satt sem Björg segir að
„femínískar fræðikonur“ virðist
ekki í hópi öflugustu stuðnings-
manna hennar sætir það furðu
því að þó hún tali tæpitungulaust
þá berst hún fyrir algildum
kvenréttindum og mannréttind-
um – réttindum sem eru jafn
mikilsverð í Afríku og í Hollandi.
Og þegar hún heldur því fram að
hlutskipti kvenna sé betra á
vesturlöndum en víða annars
staðar þá hefur hún sitthvað til
síns máls, þó að aldrei skuli
alhæfa og hver og ein fjölskylda
sé sértök. Og þar kemur til
kastanna enn eitt lykilorðið sem
Björg sneiðir hjá. Sekúlarismi.
Við erum svo lánsöm hér að
gamla testamentið er ekki lagt til
grundvallar nokkrum hlut nema
hjá stöku trúfífli. Það er ekki
vegna yfirburða okkar heldur eru
þetta harðsótt réttindi sem
margir hafa látið lífið fyrir.
Taslima Nasreen sem deilir
verðlaununum með Hirsi Ali er
landflótta og dæmd til dauða
vegna skrifa sinna um hlutskipti
kvenna í Bangla Desh en áður en
hún lagði ritstörf fyrir sig
starfaði hún sem kvensjúkdóma-
læknir í landi sínu. Björg telur ef
til vill að Simone de Beauvoir
snúist annan hring í gröfinni
vegna þess að í sínu nafni sé slík
kona heiðruð – það er ekki gott að
segja, henni þykir ekki taka því
að ræða um hana. En Taslima
hefur skrifað á heimasíðu sína, og
kann að vera fróðlegt fyrir
Björgu:
„Mannkynið stendur frammi
fyrir óvissu og líkur á nýjum
deilum og átökum grúfa yfir
okkur. Átökin eru milli tveggja
ólíkra meginhugmynda, sekúlar-
isma og bókstafstrúar. Ég er ekki
sammála þeim sem telja að átökin
standi milli tvenns konar trúar-
bragða, það er að segja kristin-
dóms og íslams, eða gyðingdóms
og íslams. Það eru nefnilega
bókstafstrúarmenn í öllum
trúarsamfélögum. Ég er ekki
sammála því fólki sem telur að
krossferðir miðalda verði senn
endurteknar. Né held ég að þetta
séu átök Austurs og Vesturs. Fyrir
mér eru þessi átök milli nútíma-
legrar, skynsamlegrar rökhugsun-
ar og óskynsamlegrar og blindrar
trúar. Fyrir mér eru þetta átök
milli þeirra sem aðhyllast
nútímann og þeirra sem eru
andvígir nútímanum. Sumir vilja
ganga áfram en aðrir afturábak.
Þetta eru átök milli framtíðarinnar
og fortíðarinnar, milli frumleika
og hefðar, milli þeirra sem frelsinu
unna og hinna sem það gera ekki.“
Ég held að Simone sé alveg
róleg í gröfinni …
Átök skynsemi og trúar
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Hirsi Ali og Islam
Annarleg sjónarmið
Svanur Kristjánsson, prófessor í
stjórnmálafræði við Háskóla Íslands,
hefur vakið nokkra athygli að undan-
förnu vegna skrifa hans í Fréttablaðið
um höfundarréttarbrot og meinta
pólitíska ráðningu kollega síns, Hann-
esar Hólmsteins Gissurarsonar. Björn
Bjarnason dómsmálaráðherra bregst
ekki flokksbróður sínum og ver hann
á heimasíðu sinni. Hann segir Svan
„ófrægja“ Hannes, að skrif hans bygg-
ist á „annarlegum sjónarmiðum“ og
að á bak við þau búi „óvenjulegur
illvilji“. Segir ráðherrann einnig
að þau fræðaskrif eftir Svan
sem hann hefur lesið nái
ekki máli og byggi á þessum
sömu „annarlegu sjónar-
miðum“.
Allir eru að því
Andrés Magnússon blaðamaður fjallar
einnig um greinar Svans á bloggi
sínu. Hann bendir á að Svanur sé
yfirlýstur Samfylkingarmaður og hafi á
árdögum flokksins íhugað framboð til
formanns. Skrifin hljóti því að byggja
á annarlegum sjónarmiðum. Andrés
skýrir einnig frá því að fleiri starfs-
menn skólans en Hannes hafi verið
viðriðnir lögbrot á vegum háskólans.
Niðurstaða Andrésar er líklega sú
að fyrst allir séu að því, þá megi
ekki benda á neinn.
Hrútleiðinlegur
Kommi
Guðmundur Gunnarsson,
formaður Rafiðnaðarsam-
bandsins, svarar málflutn-
ingi andstæðinga Svans á bloggi sínu
og segir hann „dæmigerðan“. Hann
segir að pólitískar ráðningar Sjálfstæð-
isflokksins á héraðsdómurum, hæsta-
réttardómurum og Hannesi í kenn-
arastöðu við HÍ séu til þess fallnar að
tryggja völd flokksins í samfélaginu.
„En sumum finnst nægilegt að svara
þessum ábendingum með því einu að
Svanur sé einhver Kommi, hrútleið-
inlegur og fleira í þeim
dúr,“ bætir Guðmundur
við. Slíkt er í rökfræðinni
kallað ignoratio elenchi -
þegar spurningu er svarað
með staðhæfingu sem er
kannski rétt, en er þó
ekki svar við spurning-
unni sjálfri.
steindor@frettabladid.is