Fréttablaðið - 19.07.2008, Blaðsíða 18

18 19. júlí 2008 LAUGARDAGUR
Þ
etta er stór áfangi enda
hefur það verið stefna
skólans frá upphafi að
koma honum undir eitt
þak,“ segir Hjálmar
sem tekur á móti blaða-
manni í gamla SS-húsinu í Laugar-
nesi þar sem myndlistardeild skól-
ans er til húsa. Gangi allt að óskum
verður aðeins kennt þar í þrjá
vetur í viðbót því stefnt er að því
að nýbygging skólans á svokölluð-
um Frakkastígsreit verði tekin í
notkun haustið 2011. Arkitektastof-
an +Arkitektar, með Pál Hjalta
Pálsson í broddi fylkingar, bar
sigur úr býtum í samkeppni um
hönnun hússins og Hjálmar er afar
ánægður með útkomuna.
„Dómnefndin var einhuga í sinni
afstöðu. Þessi tillaga uppfyllir allt
sem við báðum um. Það spillti held-
ur ekki gleðinni þegar í ljós kom að
hér var um íslenska hönnun að
ræða. Allar sigurtillögurnar þrjár
reyndust vera íslenskar og ég lít á
það sem sigur fyrir íslenskan arki-
tektúr því undanfarið hafa erlend-
ar stofur oft verið hlutskarpastar í
svona samkeppnum. Það hefði
verið frekar pínlegt fyrir arkitekt-
úrdeildina okkar að hreiðra um sig
í húsi sem væri hannað af til dæmis
Dönum,“ segir Hjálmar og hlær.
Samspil ólíkra listgreina
Hjálmar hefur verið rektor skól-
ans frá upphafi og allan þann tíma
unnið að því að byggja yfir skól-
ann. Hann segir að samruni list-
greina, sem hugmyndafræði Lista-
háskólans byggist á, náist ekki að
fullu fyrr en öll starfsemin er
komin undir sama þak.
„Við stofnuðum skólann árið
1998 og þessi vinna er búin að vera
líf mitt í tíu ár. Það að sjá núna í
fyrsta sinn hugmyndafræðina sem
liggur að baki skólanum fá á sig
þetta myndræna form er alveg
stórkostlegt. Ekki bara fyrir mig,
því þótt ég hafi leitt þessa vinnu
frá upphafi þá hafa ótal margir
komið að þessu verkefni. Í raun-
inni hafa allir nemendur skólans
og kennarar lagt eitthvað til í und-
irbúningsvinnunni. Þetta er flókin
bygging enda flókin starfsemi og
við þurftum reglulega að skýra
fyrir sjálfum okkur hvað það var
nákvæmlega sem við vildum. Þetta
er ekki bygging sem getur leyft
sér að vera mjög dýr og íburðar-
mikil. Þetta er fyrst og fremst list-
verksmiðja og flæðið í henni verð-
ur að vera mikið,“ segir Hjálmar
og útskýrir að þátttakendum í
hönnunarsamkeppninni hafi verið
gerð grein fyrir því að þeir þyrftu
að hanna hús sem mætti sóða út.
„Þetta er staður þar sem skapandi
hugsun er í fyrirrúmi og þar verð-
ur ekki gengið um á inniskónum.“
Forskotið felst í smæðinni
Hjálmar telur Íslendinga hafa for-
skot á aðrar þjóðir með því að
blanda saman ólíkum listgreinum í
einum skóla. „Þessi bygging á eftir
að vera einstök. Ég veit ekki um
neina listaháskólabyggingu þar
sem svona ólíkar og margar list-
greinar mætast. Það á eftir að
verða okkar styrkur enda tek ég
eftir því að erlendir gestir frá
öðrum skólum öfunda okkur oft af
því hvað skólinn er fjölbreyttur.
Þarna er ákveðið samrunaafl í
gangi og í framtíðinni eiga listirn-
ar eflaust eftir að samtvinnast enn
meira – eins listir og vísindi. For-
skotið sem við Íslendingar getum
haft í menningarmálum felst ein-
mitt í þessu. Við höfum ekki mögu-
leika á að keppa á öllum sviðum,
við getum ekki búið til stór söfn á
borð við MOMA í New York en við
getum haft ávinning af smæðinni,“
segir Hjálmar og útskýrir að hug-
myndafræði skólans gengi ekki
upp í mjög stórum skóla.
„Ef til vill verður komin einhver
allt önnur hugsun eftir 50 ár en við
verðum að þjóna þeim nútíma sem
við lifum við og þeirri framtíð sem
við sjáum fyrir okkur. Ég hef trölla-
trú á þessari hugmyndafræði,“
segir hann.
Sjálfur hefði Hjálmar, sem nam
tónlist og tónsmíðar bæði í Evrópu
og Ameríku, gjarnan viljað ganga í
skóla á borð við Listaháskólann þar
sem mörkin milli listgreina eru
óljós.
„Kannski var það leiðarljós mitt
þegar ég var að stofna skólann og
eins núna þegar byggingin er að
taka á sig mynd. Þetta er skólinn
sem mig hefði dreymt um að fara í
og ég held að þessi skóli eigi eftir
að uppfylla drauma margra.
Mistök að byggja annars staðar
Það tók langan tíma að finna Lista-
háskólanum stað. Í maí árið 2007
var skólanum loksins úthlutað lóð í
Vatnsmýrinni en nokkrum mánuð-
um síðar gerði skólinn eignaskipta-
samning við Samson Properties
sem átti lóðina á Frakkastígsreitn-
um. Sjálfur segist Hjálmar alltaf
hafa séð skólann fyrir sér í mið-
borginni.
„Ég er Ísfirðingur og kom ekki
til Reykjavíkur fyrr en ég var 17
ára gamall og fór í menntaskóla.
Ég heillaðist strax af miðbænum
og gleymi því ekki þegar ég kom
hingað fyrst og gekk um þessa
borg. Í mínum huga hefðu það orðið
mikil mistök ef við hefðum farið
eitthvert annað. Auðvitað hefur
þrýstingurinn verið mikill og það
hefur reynt á mig sem leiðtoga að
halda skólanum hreinlega saman.
Oft hefur það verið skelfilega erf-
itt, núverandi aðstaða er ófullnægj-
andi svo biðin hefur verið erfið.
Þetta hefur tekið tíma en þannig er
það bara. Ég hef samið tónverk
sem voru tvö til þrjú ár í vinnslu en
þetta er stærsta verkefni lífs
míns,“ segir Hjálmar sem hefur þó
ekki staðið einn í harkinu.
„Stjórn skólans hefur verið eins
og klettur í þessu, algjörlega ein-
huga og þar hefur stefnan líka allt-
af verið sú að reyna að tengja skól-
ann mannlífinu í miðbænum.“
Hjálmar er sannfærður um að
staðsetningin eigi eftir að gera
mikið fyrir skólann og að sama
skapi eigi starfsemi skólans eftir
að hafa góð áhrif á miðborgina.
„Fyrir mér eru listirnar afl í mann-
lífinu og þær eru aldrei ljótari eða
fallegri en mannlífið á hverjum
stað. Og hvar er mannlífið í borg
nema í hjarta hennar? Þá er ég ekki
að tala um í einhverjum uppgerð-
um gervimiðborgum heldur þar
sem blandast saman það fegursta í
borginni og það ljótasta. Listahá-
skólinn verður engin skrautbygg-
ing. Hún verður sú bygging sem
fólkið á hverjum tíma, nemendur
og aðrir vilja að hún sé. Til að svo
geti orðið verður hún að vera þar
sem deiglan er og ég sé það ekki
annars staðar en hér algjörlega í
hjarta borgarinnar.“
Skólinn mun efla miðborgina
„Miðbærinn verður aldrei líflegri
en fólkið sem er þar og það skiptir
líka máli hvað fólk er að gera í mið-
bænum,“ segir Hjálmar. „Sumir
eru í innhverfum störfum sem
smita lítið út frá sér en mikið af
störfunum í Listaháskólanum eru
mjög úthverf. Þetta er glaðlyndur
hópur fólks sem oft hefur sterkar
skoðanir og tjáir sig mikið. Ég veit
að nemendur mínir eiga eftir að
skandalísera oft í miðbænum og
það er frábært. Þetta fólk á eftir að
færa líf í bæinn, ekki einhvers
konar penheit heldur kraft og dýpt
mannlífsins.“
Vonast er til þess að nýja bygg-
ingin verði áfangastaður fyrir
almenning sem getur nýtt sér bóka-
safnið, kíkt á listviðburði og sest á
kaffihús innan veggja skólans.
Húsið mun breyta ásýnd Lauga-
vegarins en Hjálmar hefur þó ekki
áhyggjur af því að byggingin verði
umdeild.
„Það er enginn vandi að fá fólk
til að hrífast af þessari hugmynd.
Þetta mun gera borginni gagn og
vera til prýði. Við þá sem hafa efa-
semdir segi ég: Skoðið þetta og
kynnið ykkur tillöguna, farið inn í
húsið í huganum, standið fyrir
framan það, setjið ykkur inn í hug-
myndafræðina. Síðan getið þið tjáð
ykkur og þá skal ég tala við
ykkur.“
Listin á heima í miðborginni
Þegar Hjálmar Helgi Ragnarsson, rektor Listaháskóla Íslands, kom fyrst til Reykjavíkur 17 ára gamall heillaðist hann strax af
miðbænum. Nú sér hann fram á að skólinn sem hann stjórnar og hefði sjálfur viljað ganga í rísi þar innan skamms. Þórgunnur
Oddsdóttir ræddi við Hjálmar á þessum tímamótum en vinningstillögur um útlit nýbyggingar skólans voru kynntar í vikunni.
HJÁLMAR H. RAGNARSSON „Ég veit að nemendur mínir eiga eftir að skandalisera oft í miðbænum og það er frábært,“ segir rektor sem sjálfur hefði gjarnan viljað nema við
skóla á borð við Listaháskólann á sínum tíma. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Listaháskólinn verður engin skrautbygging. Hún verður
sú bygging sem fólkið á hverjum tíma, nemendur og aðr-
ir vilja að hún sé.
■ Skólinn var stofnaður árið 1998 og tók til starfa haustið 1999.
■ Um 400 nemendur stunda nám við skólann í fjórum deildum; myndlist-
ardeild, hönnunar- og arkitektúrdeild, leiklistardeild og tónlistardeild auk
þess sem boðið er upp á nám til kennsluréttinda. Til stendur að fjölga
deildum og bjóða t.d. upp á nám í kvikmyndagerð.
■ Kennsla fer nú fram á fimm stöðum vítt og breitt um bæinn.
■ Skólinn er sjálfseignarstofnun og starfar samkvæmt skipulagsskrá með
fjárframlögum frá ríkinu.
➜ LISTAHÁSKÓLI ÍSLANDS
Gert er ráð fyrir að nýbygging Listahá-
skólans standi á svokölluðum Frakka-
stígsreit sem afmarkast af Laugavegi í
suðri, Hverfisgötu í norðri og Frakkastíg
í austri. Byggingin er 13.500 fermetrar
að stærð en auk þess er reiknað með
að 2.000 fermetra bygging rísi norðan
Hverfisgötunnar og hýsi verkstæði
skólans. Innangengt verður milli bygg-
inganna í kjallara hússins undir sjálfri
Hverfisgötunni.
Tillagan gerir ráð fyrir að húsin við
Laugaveg 43 (þar sem Vínberið er nú til húsa) og 45 víki en hús númer 41
verði friðað, lyft upp um eina hæð og fellt inn í sjálfa skólabygginguna.
OPIÐ RÝMI Í miðju byggingarinnar er
mikið opið rými.
➜ VINNINGSTILLAGA +ARKITEKTA
VÍSAÐ Í HANDVERKIÐ Klæðning á húsinu vísar í íslenskan
menningararf. „Ekki fossana, stuðlabergið, jöklana og allt
þetta karlmannlega, heldur handverkið og þetta fínlega og
kvenlega,“ segir Hjálmar.