Fréttablaðið - 20.09.2008, Blaðsíða 64

GÓÐAN DAG!
Sólarupprás Hádegi Sólarlag
Reykjavík 7.06 13.21 19.34
Akureyri 6.50 13.06 19.20
Heimild: Almanak Háskólans
SÍMANÚMER FRÉTTABLAÐSINS: 512 5000, fax: 550 5099 Ritstjórn: 512 5313, fax: 512 5301, ritstjorn@frettabladid.is
DREIFING: dreifing@posthusid.is Auglýsingadeild: auglysingar@frettabladid.is Veffang: visir.is EF BLAÐIÐ BERST EKKI: 512 5060
VIÐ SEGJUM FRÉTTIR SMÁAUGLÝSINGASÍMINN ER 512 5000
BAKÞANKAR
Guðmundar
Steingrímssonar
Í dag er laugardagurinn
20. september, 264. dagur ársins.
Nýliðin vika flokkast undir tímabil, sem oft eru stutt í
veraldarsögunni – en þeim mun
áhrifameiri – sem fá mann til að
klóra sér í höfðinu, með einlægan
og sakleysislegan svip á vör, og
segja „ja hérna.“ Allt í einu fara
hundrað ára gamlir bankar á höf-
uðið í Bandaríkjunum eins og ekk-
ert sé. Stórfyrirtæki heimsins riða
til falls. Ísland er á helmings-
afslætti út af verðlítilli krónu, og
það sem eru án efa stærstu tíðind-
in af öllum: Bjórinn er í fyrsta
skipti ódýrari hér en í Danmörku.
Hvernig gat það gerst?
ATBURÐARÁSIN náði sem sagt
alveg örugglega ákveðnum
hápunkti/lágpunkti (eftir því
hvernig á það er litið) í liðinni
viku. Áður fyrr var hægt að segja
að ber væri hver að baki nema sér
Lehman-bróður ætti. Nú eru þeir
tímar liðnir. Fyrirtæki sem gáfu
sig út fyrir að vera traustið upp-
málað, byggð á öruggum undir-
stöðum – enda eftirlifendur
kreppunnar miklu – hrundu sem
spilaborgir. Það sem gerist við slík
tíðindi – sem gerast yfirleitt alltaf
einhvern veginn allt í einu – er að
viðmiðin breytast. Það sem áður
var talið víst er ekki lengur víst.
HAGFRÆÐINGAR benda nú til
dæmis á að tímarnir sem við lifum
hafi frá aldamótum einkennst af
ákveðinni ofurtrú á alls kyns for-
rit, illskiljanlega útreikninga og
verðbréfakaupasamsetningar sem
áttu nánast 100% að gera fólk ríkt.
Þetta keyptu bankastofnanir og
töldu sig góðar. Enginn mátti efast.
Nú kemur í ljós að betra hefði
verið að efast.
ÞANNIG er veraldarsagan. Ofur-
trú er jafnan svipt af stalli á einni
svipstundu. Enginn efast meðan
allt er í sóma. Allir eru síðan á
varðbergi þegar allt er farið norð-
ur og niður. Eftiráskýringar verða
nú án efa margar, en kannski má
draga af þeim einhvern lærdóm,
þangað til næsta forrit kemur og
bankar telja sig aftur hólpna. Og
vissa.
EITT er gott í þessu. Við Íslend-
ingar höfum löngum þrifist á kjör-
orðinu: „Svo má böl bæta með því
að benda á annað verra.“ Fyrir
nokkrum mánuðum var talið að
hér myndi allt fara til fjandans,
bankar á hausinn og tómt volæði.
Það að bankarnir skyldu frekar
fara á hausinn í útlöndum hefur á
ákveðinn hátt skorið okkur úr
þeirri snöru. Í bili. Út af þessu
greindi ég í umræðunni ákveðinn
létti, jafnvel gleði – séríslenska
gleði – í liðinni viku.
Tímarnir