Tíminn - 26.02.1982, Blaðsíða 6

Föstudagur 26. febrúar 1982
6
tekinn tali
Gudmundur G. Þórarinsson,
alþingismaður:
„Miklu víð-
tækari lækkun
á launaskatti,
— en ef engin breytingar-
tillaga hefði komið framM
■ „Guðmundur G. Þórarins-
son á móti eigin tillögu” og
„andlegir loftfimleikar fram-
sóknarþingm anns” voru
meðal þeirra upphrópana sem
þingmenn stjórnarandstöð-
unnar höfðu uppi er þeir
reyndu að gera sér mat úr þvi
að Guðmundur G. dró til baka
tillögu sina um lækkun launa-
skatts á atvinnurekstur i iðn-
aði, en þá var búið að breyta
upprunalegu tillögunni i
nefnd, þar sem komið var til
móts við sjónarmið Guðmund-
ar.
Vegna alls þess fjaðrafoks
og rangsnúinna fullyrðinga
vegna þessa máls á Alþingi og
i fjölmiðlum bað Timinn Guð-
mund G. Þórarinsson að skýra
frá afstöðu sinni i stuttu máli.
Þú varst ásakaöur um það á
þingi að hafa snúist hugur og
greitt atkvæði á móti eigin til-
lögu þegar stjórnarandstæð-
ingar gerðu hana að sinni og
fluttu. Var þetta svona?
„Þetta er mikill misskiln-
ingur. Tillagan um lækkun
launaskatts á fiskvinnslu og
iðnaði eins og hún kom fram
upphaílega i frumvarpinu
náði ' ' aðeins til út-
flutnings- og samkeppnisiðn-
aðar, samkvæmt þröngri skil-
greiningu sem fyrir lá. Ég
flutti þá breytingartillögu að
lækkunin næði til fiskvinnslu
og iðnaðar, og þá átti ég auð-
vitaö við alls iðnaðar eins og
hann væri skilgreindur. Eftir
nokkurt þóf náði ég samkomu-
lagi við minnihluta fjárhags-
og viðskiptanefndar um að
þeir flyttu breytingartillögu
við sjálft frumvarpið i þá
veru, að greinin orðaðist
þannig að launaskattur lækk-
aðium 1% i liskvinnslu og iðn-
aði, þ.e. öllum iðnaði sam-
kvæmt atvinnuvegaflokkun
Hagstofu tslands.
Þarna er um að ræöa að
launaskattur lækki um 1% á
allri atvinnustarfsemi sem
telst iönaður samkvæmt þess-
ari flokkun. Hagstofan fer
þarna eftir alþjóðlegum staðli,
sem unninn hefur verið á veg-
um S.þ. Ég tel að með þeim
breytingum sem þarna hafa
orðið á frumvarpinu sé um
það að ræða að launaskattur
lækki um 1% á allri atvinnu-
starfsemi sem telst iðnaður
samkvæmt skilgreiningu Hag-
stofunnar, og samkvæmt
millirikjasamningum og al-
þjóðlegum tollasamningum.
Breytingin á frumvarpinu
er þess vegna sú að lækkun
launaskattsins nær til iðnaðar
i miklu viðari skilningi en upp-
haflega var i frumvarpinu.
Auðvitað geta menn deilt
endalaust um það, hvernig á
að skilgreina iönað og þaö er
rétt að hluti byggingariðn-
aðarins er enn þarna fyrir
utan. Stór hluti hans nýtur
samt lækkunar skattsins, svo
sem húseiningaframleiösla,
framleiðsla á byggingarhlut-
um, byggingaeiningum og
annað slikt. Samkvæmt þeim
upplýsingum sem ég hef mun
mannvirkjagerð hvergi vera
flokkuö sem iðnaður, og er
ekki samkvæmt þessari al-
þjóðlegu skilgreiningu.
Þaö sem skipti höfuðmáli er
að verulegur og vaxandi hluti
af byggingariðnaði nýtur
lækkunar skattsins, þvi þessi
starfsemi er i auknum mæli að
færast i verkstæöisvinnu, þar
sem einingar, stórar og smáar
eru framleiddar.
Meginmálið er það að með
þessum breytingum sem
þarna hafa náðst fram er orð-
in miklu viðtækari lækkun á
launaskatti, en oröið hefði ef
engin breytingartillaga hefði
komið fram.
Þó að min tillaga hefði verið
samþykkt um 1% lækkun
launaskatts á iðnaði hefði orð-
ið að skilgreina hvað við ar átt
með „iðnaði”. Það dæmi var
eftir. Gt af fyrir sig má segja
að sé rökrétt að skilgreina það
eins og Hagstofa Islands gerir,
og fer þar eftir alþjóðlegum
stöðlum. Vilji menn breyta
þeim skilgreiningum verða
menn að taka þá umræðu
upp.”
Þú hefur verið sakaður um
hringlandahátt og að snúast
gegn eigin tillögu. Hefur þér
snúist hugur i málinu?
,,Þó að min tillaga hefði
verið samþykkt i algjörlega
upprunalegri mynd, er mjög
liklegt að hún hefði verið skilin
nákvæmlega eins og ákveðið
er núna. Hún hefði ekki náð
lengra. Skilgreina þurfti hvað
er iðnaður og er þá eðlilegt að
þar sé átt viö þá starfsemi
sem Hagstofan flokkar undir
iðnað. Það má þvi segja að til-
laga min hafi nánast verið
samþykkt. Það var einfald-
lega þess vegna sem hún var
dregin til baka.
Það eru þvi einhverjir aðrir
sem stundað hafa andlega
loftfimleika i málinu.
Stjórnarandstaðan hefur upp-
hafið feiknlegan sjónleik i
sambandi við þetta mál, mér
er reyndar ekki alveg ljóst af
hverju. En i stað þess að fagna
þvi að þarna næst fram veru-
leg bót fyrir fjölmargar at-
vinnugreinar i landinu frá þvi
sem upphaflega var um að
ræða, hefja þeir mikinn söng
út af þvi að allar atvinnu-
greinar séu ekki þarna meö.
Það var reyndar aldrei talað
um að lækka launaskatt á
verslun eða þjónustu. Ég hygg
að þessi leikur þeirra allur sé
til þess gerður að reyna að fela
þann mikla árangursem náðst
hefur af þessum tillöguflutn-
ingi minum.
Hins vegar er það ekkert
launungarmál að viö fram-
sóknarmenn teljum að jafna
verði starfsskilyrði atvinnu-
veganna og einn þáttur i þvi er
aö fella niður launaskatt af
iðnaöinum. Ég lit svo á að það
skref sem nú er stigið sé
viðurkenning á þvi sjónar-
miði. Þetta er aöeins fyrsta
skrefið og fleiri þurfa að koma
til og ég geri mér vonir um að
á starfstima þessarar rikis-
stjórnar verði unnt að stiga
fleiri skref i þessa átt. En
menn verða auövitað að gera
sér ljóst að þegar skattar eru
lækkaðir verður að skera
niður hjá rikinu með sparnaði
á mótiog um það þarf að nást
samstaða meðal stjórnarliða,
annars verður rikissjóður
öfugur og það er engum til
góös i þeirri efnahagsbaráttu
sem viö erum að heyja.”
Oó
fréttir
Sprengingar í Seölabankagrunninum raska ró
manna í nágrenninu:
„VflLDft BÆÐI UGG
OG ÚÞÆGINDUM”
— segir Höskuldur Jónsson í fjármálaráðuneytinu,
en jarðskjálftamælir er kominn á hús launadeildar
■ „Já, þvi er ekki að neita að við
hér i ráðuneytinu höfum orðiö
fyrir talsverðum óþægindum
siðustu daga, vegna sprenging-
anna i Seðlabankagrunninum”,
svaraöi Höskuldur Jónsson ráðu-
neytisstjóri i fjármálaráðuneyt-
inu i gær, þegar blaðamaður
spurði hann hvort mikiö hefði
gengið á i ráðuneytinu vegna
þessara sprenginga.
„Ég efast nú um að þau óþæg-
indi hafi verið meiri en almennt
gerist, þegar svona sprenginga-
framkvæmdir standa yfir”, sagði
Höskuldur, „en hér varð titringur
i morgun t.d. svo mikill að hlifar
af loftljósum féllu niður, og
óneitanlega veldur slikt bæði ugg
og óþægindum hjá starfsliðinu.
Þeir sem standa að þessum
sprengingum hafa að visu sett
upp jarðskjálftamæli á hús launa-
deildar, og það kom hreyfing á
hann i morgun, en ekki svo mikil
að hún væri yfir hættumörkum”.
Höskuldur sagðist telja það i
verksviði verktakans að haga
framkvæmdum þannig að þær
yllu ekki óþægindum i nærliggj-
andihúsum, en eftir þvi sem hann
kæmist næst, þá hefði Seðlabank-
inn samið við verktakann um það
aðekkiyrði jafnmikið tekiö fyrir i
hverri sprengingu og gert hefði
verið til þessa, til þess að rask
yrði sem minnst. Sagðist
Höskuldur þvi vonast til þess að
þetta myndi færast i þolanlegra
ástand.
„Við erum óttalega þreytt orðin
á þessum sprengingum”, sagði
Baldvin Einarsson hjá Samband-
inu þegar blaðamaður Timans
spurði hann i gær hvort starfsfólk
Sambandsins hefði orðið fyrir
óþægindum vegna sprenginganna
i nýja Seðlabankagrunninum
undanfarna daga.
„Fólkið hefur kvartað talsvert
hérna þessa viku þvi þessi titring-
ur tekur jú á taugarnar en ég held
að það sé annars ósköp litið við
þessu að segja. Við vonum bara
aö þetta verði fljótlega afstaðið”,
sagði Baldvin.
—AB
■ Rose-MarieHuuva við eitt verka sinna á sýningunni: ,,Ég hlaut að fara”, heitir myndin, sem skýrir
sig sjálf. (Tímamynd Róbert)
Samar reyna að bjarga
þjóðmenningu sinni
Ung listakona, Rose-Marie
Huuva, sýnir í Norræna húsinu
„Hnifurinn högldin lassóaugað
vefskeiðin — tryggðapanturinn
sem þú gælir við mjúkri hendi
að okkur gengnum verða
gripirnir eftir
útlendingum til hagnaðar”.
■ Þetta erindi er úr kvæði eftir
unga samiska lista og skáldkonu,
Rose-Maria Huuva.sem um þess-
ar mundir sýnir i Norræna hús-
inu. Kvæðið þýddi Einar Bragi og
birtist það i einskonar sýnisbók
samisks skáldskapar og þjóð-
sagna „Hvisla að klettinum”,
sem Menningarsjóður gaf út i
fyrra. Er ástæða til að vekja at-
hygli á þessari bók, i tilefni af
sýningu Rose-Marie Huuva, en
sýning hennar hefur hlotið mjög
góða aðsókn og er sett upp i
tengslum við sýningu á Samalist i
Norræna húsinu.
Rose-Marie Huuva er fædd i
Samaþorpinu Rensjön i nánd við
Kiruna árið 1951. Hún stundaði
nám i listiönum og hefur siöan
helgað sig listiðn og myndlist auk
þess sem hún er viðurkennd
skáldkóna. Hún er framarlega i
röðum samtaka samiskra lista-
manna, sem eru mjög ung, aðeins
tveggja ára, en hafa þó þegar
hlotið aðild að samnorrænum
samtökum listamanna.
Blaðamenn hittu Huuva sl.
miðvikudag og var þar margt
rætt um Sama og þá baráttu sem
þeir nú heyja fyrir tilveru sinni
sem þjóð en þeir eru nú aöeins um
100 þúsund á helstu Samasvæðun-
um gömlu og nálgast að vera um
tiundi hluti ibúa þar nú. Hefur
Samaþjóðin þvi orðið að neyta
allra ráða til þess að bjarga tungu
sinni og menningu frá æ áleitnari
áhrifum frá umhverfinu og eru
það listamenn þeirra, sem þar
hafa forystu. Mikil þjóöleg vakn-
ing rikir nú meðal hins yngra
fólks og hefur það uppi háværar
kröfur til beitilanda feðranna sem
sæta sifelldum ágangi enda lifir
engin þjóð á menningunni einni ef
hinn atvinnulegi grundvöllur týn-
ist og molnar.
Samarnir tala eigið tungumál,
samisku sem skiptist i margar
mállýskur. Hefur tunga þeirra
ekki verið kennd i skólum fram á
siöustu daga og er þvi tiltölulega
skammt siðan þeir eignuðust rit-
mál en fyrsta bókin, samiskar
þjóðsögur var gefin út á norsku og
samisku árið 1927-30 i fjórum
bindum. Aðra sögu er að segja af
tónlist þeirra og myndlist. „Joik-
ið”, sem mun elsta alþýðlega tón-
list i Evrópu að margra hyggju
hefur alla tið skipað mikinn sess i
menningu þeirra og sér þess stað
i ljóöum Samanna hve nákomið
það er þeim. Myndlist þeirra,
sem einkum felst i skreytingum
margvislegra nytjamuna, er og
afar sérstæð og má fá gott yfirlit
um hana á sýningunni Sámi
Dáidda i Norræna húsinu.
I myndlist Rose-Maria Huuva
má sjá merki trega og saknaöar
eftir heimahögunum og samisk-
um lifsháttum sem t.d. virkjana-
framkvæmdir (Alta ár stifl-
an)kreppa sifellt meir að. t
myndunum er rikjandi hinn blái
litur sem ský á himni varpa á
snjóbreiðurnar og rauður litur
sem gjarna er aðallitur i hinum
skrautlega þjóðbúningi Samanna.
Er aö vona að sem flestir heim-
sæki sýningu Rose-Marie Huuva
og Samalistarsýninguna og
fræöist nánar um menningu og lif
þessarar grannþjóöar sem háir
nú haröa baráttu til verndar æva-
fornri og einstæðri menningu
sinni. —AM