Tíminn - 26.02.1982, Blaðsíða 7

Föstudagur 26. febrúar 1982
erlent yfirlit
erlendar fréttir
■ SA leiötogi sjálfstæðisbardttu
'blökkumanna i Zimbabve, sem
naut bæöi velvildar vesturveld-
anna og Riissa, Joshua Nkomo,
virðist nU hafa sungið sitt siöasta
vers á stjórnmálasviðinu. Robert
Mugabe, sem vesturveldin höfðu
illan bifur á og Rússar tortryggðu
virðist hafa endanlega tryggt sér
völdin i Zimbabwe.
Vestrænir stjórnmálamenn
töldu Mugabe vera sósialista og
það bætti ekki fyrir honum, að
Kinverjar studdu hann og skæru-
liöahreyfingu hans. Ef tii vill hef-
ur þessi andúð vestrænna stjórn-
málamann á Mugabe tryggt hon-
um sigurinn i hinum örlagariku
þingkosningum, sem fóru fram i
landinu fyrir tæpum tveimur ár-
um, en þær voru fyrstu þingkosn-
ingarnar þar eftir að Zimbabwe
fékk sjálfstæði.
Fjórir menn, sem allir höfðu
komiö meira og minna viö sögu
siálfstæðisbaráttu blökkumanna i
Zimbabwe (þá Ródesiu) kepptu
þá um völdin. Auk þeirra Nkomo
og Mugabe voru það þeir Sithole
og Muzorewa biskup.
Margir bjuggust þá við sigri
■ Robert Mugabe
Mugabe ryður
Nkomo úr vegi
Mugabe vill adeins hafa einn flokk
■ Nkomo hefur verið vinsæll á blaðamannafundum
Nkomo, enda var hann sá þeirra
sem skipulagöifyrstu sjálfstæðis-
hreyfingu blökkumanna,en hon-
um hafði hins vegar dcki aufmazt
að halda hennisaman og hím þvi
a.m.k. fjórklofnað og hver þess-
ara fjögurra manna stjórn að sér-
stakri hreyfingu.
Samkvæmt stjórnarskrá Zimb-
abweeiga'lOOmenn sæti áþinginu
og eru 20 þeirra valdir af hvitum
mönnum. Blökkumenn kjósa 80. 1
þingkosningunum 1980 urðu Ur-
slitin þau, að flokkur Mugabes
fékk 57 þingmenn kjörna eða
hreinan meirihluta. Flokkur
Nkomos fékk 20 menn og flokkur
Muzorewa 3. Flokkur Sitholekom
engum manni aö.
EINS OG áður segir, mun það
hafa átt verulegan þátt i þessum
úrslitum, að hvitir menn voru
hliöhollari Nkomo en Mugabe
enda hafði Nkomo haft vaxandi
samskipti við þá og hann unnið
sér álit þeirra.
Þá haföi skæruliðahreyfingin
sem Mugabe stjórnaði frá Mos-
ambik verið miklu athafnameiri
en skæruliðahreyfing Nkomos,
sem hann stjórnaði frá Zambiu.
Nkomo beitti skæruliðahreyf-
ingu sinni litið enda þótt hún væri
vel búin rússneskum vopnum.
Þetta var m.a. talið stafa af þvi,
að hann ætti vingott við ýmsa
leiðtoga hvitra manna. Jafnframt
væri hann að búa sig undir að
geta sigraö skæruliða Mugabe.ef
til átaka kæmi milli beirra eftir
að Zimbabwe hefði hlotið sjálf-
stæði.
Úrslit þingkosninganna breyttu
þessum fyrirætlunumNkomos.
Mugabe myndaði stjórnina og gaf
flokki Nkomoskostá aðtaka þátt
ihenni. Nkomo taldi hyggilegt aö
taka þessu boði. Hann fékk hins
vegar ekki það ráðuneyti sem
hann óskaði eftir.
Mugabe gerði hann fyrst aö
innanríkisráðherra, en undir
hann heyra lögreglumál. Hlut-
verk Nkomos var m .a. að vinna
að afvopnun skæruliðasveitanna
og sameina þær ýmist her eða
lögreglu.
Það þykir nú komið I ljós, að
þaö hefur verið klókt af Mugabe
að fela Nkomo þetta verk. Fram-
kvæmdin og ábyrgðin hvildi á
honum, en Mugabe hafði aðstööu
til að hafa hann undir áns konar
smásjá. Þegar þessu verki var að
mestu lokiö, lét Mugabe hann
vikja úr embætti innanrikisráð-
herra og gerði hann aö ráðherra
án sérstakrar stjórnardeildar.
NKOMO mun hafa þótzt sjá
fram á að Mugabe stefndi að þvi
að losna viö hann að fullu og öllu
og tráðlega kæmi að þvi, að hon-
um yröi vikið úr stjórninni. Þá
lagði Mugabe oröið áherzlu á að
þeir sameinuðu flokkana og aö-
einsyrði einn flokkur iZimbabwe.
eins og i Kenya og Tanzaniu.
Nkomo var þessu andvigur, enda
mun hann hafa talið aö hlutur
hans yrði litill I hinum sameinaða
flokki.
Það þykir nú upplýst, að
Nkomo hafi ekki setið auðum
höndum meðan Mugabe var með
þessar ráðagerðir. Fyrir skömmu
tóku að berast fréttir af þvi aö
fundizt heföu miklar birgöir af
vopnum á landareignum og hjá
fyrirtækjum sem Nkomo ýmist
átti eða var riðinn við. Ljóst þykir
af þvi, að hann hafi notað völdin
til að koma sér vel fyrir f járhags-
lega.
Miðvikudaginn i siðastliðinni
viku (17. febrúar) lét Mugabe svo
til skarar skriöa. Hann vék
NkomoUr ri'kisstjórninni, ásamt
nokkrum samherjum hans. Jafn-
framt voru landareignir hans og
fyrirtæki gerö upptæk. Mugabe
réttlætti þessar aðgeröir meö þvi,
að byltingartilraun hefði veriö I
undirbúningi. Enn hefur þó ekk-
ert verið tilkynnt um, að mál
veröi höföað gegn Nkomo.
Nkomo mótmælti þvi, aö hann
hefði verið að undirbúa byltingu
og kvaö vopnabirgðum hafa veriö
komiö fyrir á landareignum sin-
um af andstæðingum sinum 1
þeimtilgangi aö geta ákært hann.
Jafnframt lýsti hann yfir þvi að
flokkursinnværikominn i stjórn-
arandstöðu.
Fregnirfrá Zimbabwebenda til
að vafasamt sé að Nkomo fái
nema litið brot af flokknum til aö
fylgja sér. Ekki hefur borið á
neinum teljandi mótmælum i
þeim landshluta, þar sem aðal-
fylgi hans hefur verið.
Eins og nú horfir, virðast þvi
allar horfur á að Mugabe hafi
endanlega tekizt að ryöja Nkomo
úr vegi og að honum muni takast
að koma á einsflokkskerfi i
Zimbabwe.
Eftir þetta uppgjör við Nkomo,
lét Mugabe það vera eitt fyrsta
verk sitt að ræöa viö leiötoga
hvltra manna og skýra þeim frá
þvi, að þessi átök þeirra Nkomos
hefðu ekki nein áhrif á stöðu
þeirra. Sennilega auka þau þó
þann ótta, að Mugabe stefni að
sóslalisku skipulagi, þótt hann
sýni nú gætni og fari varlega i
sakimar.
Þórarinn Þórarinsson/
ritstjóri, skrifar
Hörð afstaða á
miðstjórnarfundi
Pólska kommún-
istaflokksins
■ Greint var frá þvi i höfuð-
borg Póllands, Varsjá i gær,
að pólski herinn teldi dóma I
málum 118 manna sem að
undanförnu hafa verið dæmdir
af herrétti i Varsjá of væga.
Var skýrt frá þvi i málgagni
pólska hersins að dómar i
málum liðlega 20 þessara
manna hefðu nú verið þyngd-
ir, auk þess sem boðað var að
dómar hinna yrðu einnig
þyngdir.
Seint i gærkvöldi var
reiknað með þvi aö fyrsta
fundi miðstjórnar Pólska
kommúnistaflokksins frá þvi
að herlög voru sett i desember
siðastliönum, væri að ljúka.
Fregnir frá Varsjá herma að
margir hafi tekið til máls á
þessum miðstjórnarfundi
flokksins og var i gær vitnað i
orð eins ræöumannsins sem
hvatti til þess að miðstjórnar-
mönnum sem ekki, hefðu
framfylgt hugmyndafræði-
legri afstöðu Pólska kommún-
istaflokksins Ut I ystu æsar
yrði refsaö. Þá var vitnað i orð
annars ræðumannsins sem
mun hafa hvatt til þess að
kommúnisk uppfræðsla á
meðal skólanemenda I Pól-
landi yrði aukin og bætt til
muna. Var tekið undir þá til-
lögu á fundinum og benti einn
ræðumannanna á aö pólitiska
þjálfun þyrfti að efla i skólum
landsins og þá ekki sist i há-
skólum landsins. Athygli vakti
aö einn ræðumannanna verk-
stjóri, hvatti til þess að öll
verkalýðssamtök sem voru
stofnuð á umbótatimanum,
þar á meðal Eining yrðu leyst
upp og starfsemi þeirra yrði
bönnuö fyrir fullt og allt en
stjórnvöld I Póllandi segjast
aðeins hafa bannað starfsemi
Einingar um tima.
Skera niður innflutning
frá Sovét um 50%
■ Tillögur ráðherranefndar
Efnahagsbandalags Evrópu
voru birtar i gær, um það
hvernig skuli staðið að tak-
mörkun á innflutningi til
Evrópulanda frá Sovétrikjun-
um, en þar er átt við ákveðnar
vörutegundir.
Var gert að tillögu að inn-
flutningur á þessum vörum
yröi minnkaöur um helming
til þess að mótmæla þætti
Sovétrikjanna i innanrikis-
málum Pólverja. Er talið að
vörur þessar séu að verðmæti
um þaö bil 20milljónir Banda-
rlkjadollara.
Flugræningjarn-
ir gáffust upp
■ Flugvélarræningjarnir 12
sem rændu Boeingþotunni á
Beirútflugvelli i fyrradag gáf-
ust upp I gærmorgun og
slepptu þeim rúmlega
hundrað gislum sem þeir
höföu i haldi.
Gengust flugræningjarnir
inn á að gefast upp, eftir að
stjórnvöld höfðu lofað þeim að
dularfullt hvarf á trúarleið-
1 toga þeirra, Moussa Sadr, mú-
hammeðstrúarprests, yrði
rannsakað en hann hvarf
sporlaust fyrir tæpum fjórum
árum og hefur ekkert spurst
til hans siðan, en sóknarbörn
hans hafa siðan ásakaö ráða-
menn Libýu um að bera
ábyrgð á hvarfi hans.
Þetta er 7. flugránstilraun
þessa safnaðar á undanförn-
um 3 árum, en allar tilraun-
irnar hafa verið gerðar til þess
að vekja athygli á hinu dular-
fulla hvarfi prestsins.
Það var einn mú-
hammeðskur prestur sem
hafði milligöngu um samning-
ana við flugræningjana og
þegar þeir gáfust upp, þá hafði
engan gislanna sakað.
Ólga í Danmörku
vegna ákvörðunar
E.B.E.ráðherra
■ Eins og greint var frá fyrr i
vikunni fóru Danir fram á það
við ráðherranefnd Efnahags-
bandalagsins að þeir fengju að
lækka gengi dönsku krónunn-
ar um 7% en ákvörðun Efna-
hagsbandalagsrikjanna var
að heimilá aðeins 3% gengis-
fellingu.
Hefur þessi ákvörðun vakið
mikla ólgu og reiði i Dan-
mörku og er Anker Jörgensen
forsætisráðherra stöðugur
skotspónn dönsku pressunnar,
sem beinir þeirri spurningu til
hans og dönsku þjóðarinnar
hverjir stjórni landinu i raun
og veru.
Kvi k my ndaaka-
demían hafnaði
beiðni Pólverja
Pólverjar fóru nýlega fram
á það við Kvikmyndaaka-
demiuna i Hollywood að þeir
fengju aö afturkalla kvik-
myndina „Járnmaðurinn”
eftir pólska leikstjórann
Andrezej Wajda, sem hefur
verið tilnefnd til Öskarsverð-
launa sem ein af bestu erlendu
kvikmyndunum.
Hafði Film Polski I Varsjá
tilnefnt myndina tveimur dög-
um áöur en herlög tóku gildi i
Póllandi en I afturköllunar-
beiðninni var afturköllunin
skýrð á þá vegu aö vegna vax-
andi andpólsks áróðurs i
Bandarikjunum vildu þeir i
Póllandi draga myndina til
baka.
Forseti Kvikmyndaaka-
demiunnar, Fay Kanin sagði
fréttamönnum að akademian
hefði ekki séð sér fært að
verða viö þessari beiðni, þvi
að á þessu stigi málsins væri
ekki hægt að afturkalla mynd-
ina. Auk þess sagðist forsetinn
telja að myndinni bæri staður
á meðal tilnefndra og aö hana
ætti að meta að verðleikúm,
þegar endanlegt mat færi
fram.