Tíminn - 23.03.1982, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 23. mars 1982.
11
menningarmál •.- -
Rúdolf Kerer
■ Hinn 13. mars lék Sovét-
maðurinn Rudolf Kerer einleik á
pianó i Austurbæjarbiói fyrir
félaga Tónlistarfélagsins. Margir
voru eftirvæntingarfullir, eftir
hinn mjögsvo eftirminnilega leik
Kerers á sinfóniutónleikunum
tveimur dögum áður. Það þykir
jafnan miklum tiðindum sæta
þegar nýir sovéskir tónlistar-
menn birtast fyrir vestan tjald:
hver man ekki uppþotin út af
Gilels og Richter á sinum tima
eða Rostropovits (sem að visu
var flengdur af tónlistarkritikker
Morgunblaðsins þegar hann kom
hingað fyrst)? Tónlistarskólar og
tónlistarhefð þar eystra þykja
bera af, enda eru hinir miklu jöfr-
ar þaðan jafnvigir á einleik og
kammertónlist auk þess sem þeir
hafa sýnilega mjög alhliða þekk-
ingu á tónlist og eiga þvi auðvelt
með að sveifla sér upp á stjórn-
pallinn með sprota i hönd.
Mér sýnist að Kerer sé i flokki
með þeim Richter og Gilels en
engan hefi ég hitt sem hafði heyrt
hans getið áður vestantjalds.
Hins vegar hafði maður heyrt
hann á tónleikum i Prag og þar
kom fram að Kerer er af þýskum
foreldrum og varfyrrum prófess-
or i stærðfræði enda fór hann ekki
að koma fram reglulega á tón-
leikum fyrr en eftir þritugt.
Á tónleikunum flutti Kerer
fjögur verk: Stef og 32 tilbrigði i
c-moll og „Appassionata”, sónötu
i f-moll óp. 57 eftir Beethoven
Kreisleriana eftir Schumann og
Spænska rhapsódiu eftir Liszt.
Loks spilaði hann tvö aukalög
„kontradans” eftir Beethoven og
vals eftir Chopin og hafði enginn
heyrt hið fyrrnefnda áður. Siðari
hluta efnisskrárinnar var breytt
frá upprunalegri áætlun og var
það miður þvi bæði verkin eru
fremur léttvæg miðað við þau
sem fyrirhuguð voru, C-dúr
fantasia Schumanns og a-moll
sónata Prókojeffs. En hvað um
það.
Mér finnst það koma mjög fram
i leik Kerers, að hann er afar
gáfaður listamaður sem spilar
„með höfðinu en ekki fingrun-
um”, en auk þess er eitthvað
harkalegt við leik hans likt og af
djúpri reiði eða óþolinmæði. Um
tækni þarf auðvitað ekki að tala
hjá svona manni en ég trúi þvi að
Steinway hefði dugað betur en
Bösendorfer á þessum tónleikum,
þvi efri hluti tónsviðsins i hinum
siðarnefnda er of veikur til að
leyfa þau átök sem skapmiklir
pianistar eins og Kerer (eða
Richter) vilja láta koma fram i
leik sinum. Og fyrir vikið var
tónninn ekki eins fallegur hjá
Kerer á þessum tónleikum eins og
i Háskólabiói.
Vafalaust urðum við þarna
vitni að upphafi mikilla tónlistar-
tiðinda á Vesturlöndum.
21.3.
Sænska þjóðin
skundar
■ Föstudagskvöldið 12. mars
voru tónleikar i Norræna húsinu,
þar sem sænskir listamenn spil-
uðu og sungu ýmis nútimaverk.
Fyrst lék Mats Persson (pianó)
Bewegungen og Quantitetne eftir
Bo Nilsson. Nilsson fæddist 1937
og er að mestu sjálflærður. Hann
vakti mikla athygli (segir skráin)
þegar hann kom fram 18 ára að
aldri i Köln með tónverk sam-
bærileg við verk eftir Boulez og
Stockhausen. Verkin sem nú voru
leikin eru frá þvi fyrir 1960 og
bera öll merki tónlistar þess
tima.
Næst lék Kjell-Inge Stevensson
(klarinett) einleiksverk eftir
Anders Eliasson, sem fæddist i
Dölum 1947. Hér er beitt svipuð-
um brögðum og Askell Másson
beitir i sinum verkum fyrir
EinarJóhannesson, en Stevens-
son er frábær klarjnettisti.
Nú söng Kerstin Stáhl Soli-
loquium eftir Bengt-Emil
Johnson, rithöfund, tónskáld og
útvarpsmann. Hann og söng-
konan hafa unnið saman innan
vébanda „Harpans Kraft”,
sænsku „Musica Nova”, að
nýjum flutningi ljóðlistar — þetta
sérstaka verk hljómaði eins og
maður, sem stamar óumræðilega
mikið, væri i dauðans ofboði að
reyna að koma einhverju til skila.
En á milli komu smásöngstrófur
sem sýndu, að Stahl hefur mikla
og fallega rödd.
Jörgen Johansson frumflutti
einleiksverk fyrir básúnu,
„Stampmusik” eftir Peter Shcu-
back. Schuback er sellóleikari og
tónskáld (f. 1947), sem starfar i
„Harpans Kraft”, en nafnið
Stampmusik er orðaleikur, eins
og sfðar kom á daginn, nl. það að
stappa, og viss tegund af takt-
fastri tónlist. Þvi i miðjum klið-
um rak Johansson löppina i
gólfið, og þvi var samstundis
svarað með öðru stappi inn i i
bókasafninu. Hýrnaði þá ögn brá
á sendiráðsmönnum og öðru til-
fallandi fólki, sem þarna var
komið i embættiserindum.
Stevensson (klarinett) og Pers-
son (pianó) fluttu nú Close to
eftir Sven-David Sandström „eitt
efnilegasta tónskáld Svia”, samið
1972.Helzta nýjung þarna, sem ég
varð var við, var sú að klari-
nettistinn kom nótnapúlti sinu
fyrir inni i flyglinum.
Og loks frumfluttu söngkonan
Stáhl, klarinettistinn Stevensson
og pianistinn Persson Oratorium
fyrir mezzósópran eftir Snorra
Sigfús Birgisson. Þetta verk
samdi Snorri haustið 1981 að
pöntun sænska útvarpsins fyrir
þessa tónleika. Textinn er gamalt
viðlag:
Dimmt er i heiminum, drottinn
minn,
deginum tekur að halla.
Dagur fagur prýðir veröld
alla!
Öratória Snorra virtist saman
sett úr svipuðu efni og önnur verk
á tónleikunum: söngkonan hvæsti
og tal-söng, og klarinettistinn
gerði ýmsar smátæknibrellur á
hljóðfæri sitt. En Snorri er sýni-
lega nokkurs metinn þarna
eystra fyrst hann er fenginn til
að semja verk fyrir tónleika sem
þessa.
Kynnir á tónleikunum, og lik-
lega upphafsmaður þeirra, var
Göran nokkur Bergendahl sem
mér skilst að sé ungskáldum
vorum hiðsama á sænskri grund
og Peter Halberg er Nóbelsskáld-
inu. bessir tónleikar sýndu, að
sænsk nútímatónskáld eru að
yrkja eftir sömu linum og okkar
skáld. En þarna heyrði ég þó ekk-
ert, sem jafnazt getur við margt
það bezta, sem við heyrum hér
eftir islenska menn, en söng-
konan Stahl gæti ég imyndað mér
að bæri af okkar stúlkum á þessu
sviði.
Þvi miður þurfti ég að sleppa
siðari hluta tónleikanna, en þá
var flutt „kollektivkomposition-
in” The rest of the seasons —
samvinnutónsmið eftir flytjend-
urna, og hefi ég frétt að þetta
verk hafi likað vel. Aheyrendur
voru 31.
21.3.
GERSKT ÆVINTÝRI
■ Tónleikar Sinfóniuhljóm-
sveitarinnar 11. mars voru
helgaðir „rússneskri” tónlist:
Vladimir Fedoseyev frá Lenin-
grad stjórnaði hljómsveitinni,
Rudolf Kerer lék á pianó en c-
moll pianókonsert Rachmani-
noffs, nr. 2 og 4 sinfónia
Tsjækofskis i f-moll voru á efnis-
skrá. „Móðir Rússland” skin i
gegnum þetta allt saman
viðátturnar, skógarnir og stór-
fljótin og hin stóra rússneska sál.
C-moll konsert Rachmaninoffs
(1873-1943) er ekki eins geislandi
fyrir pianóið og pianistann og
hinn þriðji heldur er einleiks-
hljóðfærið fremur hluti af hljóm-
sveitinni. Kerer spilaði að-
dáunarlega vel og raunar var all-
ur flutningur góður. Siðan spilaði
hann aukalag eftir Prókoffjeff og
með þvi að a-moll sónata þess
tónskálds var einmitt á efnisskrá
hjá Tónlistarfélaginu tveimur
dögum siðar hugsuðu margir gott
til glóðarinnar, þvi slikan
Prókoffjeff höfðu menn ekki
heyrt áður. En það átti ekki að
verða þvi efnisskránni hjá Tón-
listarfélaginuvarbreytt og Kerer
á a-moll sónötuna óspilaða enn.
Ekki var ég nú jafnhrifinn af
túlkun Fedoseyevs á 4. sinfóniu
Tsjækofskis og margir aðrir þvi
hvað er Tsjækofski ef ekki
rómantiskur og litrikur, „stór-
sleginn” (tónleikaskrá) og öfga-
fullur? Allt þetta reyndi stjórn-
andinn að nema brott, draga úr
öfgum og „túlkun” en fyrir vikið
varð flutningurinn fremur litlaus
og tiðindalitill. Auk þess spilaði
hljómsveitin ekki nema miðlungi
vel og hvers kyns slappleika gætti
hjá blásurum i fyrsta þætti. En
kannski er nokkuð til i þvi að
margir séu búnir að heyra þessa
sinfóniu svo oft, aö varla sé á það
bætandi nema reyna einhverjar
nýjar aðferðir i túlkun — búa til
nýjan Tsjækofski. En mér fannst
hann verri en sá gamli.
21.3
Sigurður Stein-
þórsson skrifar
um tónlist.
Úrval af
Úrum
Magnús Ásmundsson
(Jra- og skartgripaverslun
Ingólfsstræti 3
Úraviðgerðir. — Póstsendum
Simi 17884.
K. Jónsson
CrCo.hf.
STILL lyftarar í miklu úrvali.
Hafirðu ekki efni á nýjum þá bjóðum við
mikið úrval af notuðum lyfturum til afgreiðslu nú þegar,
1.5 t raf, lyftíhæð Dísillyftarar 2 t
2 t raf, lyftíhæð
3 t raf, lyftíhæð
3.5 t raf, lyftíhæð
Ennfremur höfum við 7 t dísil og margskonar aukabúnað
fyrir flestar tegundir lyftara. Hafírðu heldur ekki efni á að
kaupa notaðan lyftara bjóðum við þér lyftara til leigu, enn-
fremur sérstakan lyftaraflutningabil til flutninga ályft-
urum allt að 6 tonnum. Upplýsingar í síma 26455 og að
Vitastíg 3.
SUNN-
LENDINGAR
Fjölbreytt úrval
Ýsa — Ýsuflök — Lúða
— Geliur — Kinnar_
Hrogn og lifur
ofl. ofi.
Tökum fisk í reyk
Fiskbúð Glettings
Gagnheiöi 5, Selfossi
VEENHUIS
haugsugur
Galvaniseraflur tankur
Of lug
6000 min/litra
dæla
Opnanlegur
tankur að
aftan
auðveldar
þríf
Stórir
flothjólbarðar
(17.080x20)
Stærðir:
3400 litra — 4300 lítra
6000 litra — 8000 lítra
Hagstætt verð.
|= ÁRMULA11