Tíminn - 18.04.1982, Blaðsíða 26

26
Sunnudagur 18. aprll 1982
[ sjónvarpinu er nú verið
að sýna myndaflokkinn A
Town Like Alice þar sem
segir frá hörmungum Breta
og Ástralíumanna sem féllu
í hendur Japana í síðari
heimsstyr jöldinni, en
Japanir voru annálaðir
fyrir grimmd við stríðs-
fanga. I eftirfarandi grein
segir Bretinn John
AAortimer frá vist sinni í
japönskum fangabúðum —
ekkert sældarlíf það...
fangar
■ 1 janúar 1942 kom herdeild mln
til Singapore. Hún heyröi til ind-
verska hernum og átti aö fara til
æfinga i Basra og siöar taka sér
stöðu til aö verjast hugsanlegri
sókn Þjóðverja yfir Kakasus-fjöll
og niöur aö Persaflóa. Er Japanir
geröu innrás i Malaya var deildin
hins vegar snarlega send á vett-
vang þangaö. Sókn Japana gekk
hins vegar afar vel niður
Malaya-skagann og herjum okk-
ar tókst ekki aö veita þeim mikla
mótspyrnu. Þeir höföu þann hátt-
inn á að laumast aftan aö viglin-
um okkar og ollu þannig mikilli
óreiöu i stööu okkar og mannfall
var mikið. Viö Muar ána var heil
herdeild þurrkuð út þrátt fyrir
hetjulega vörn gegn miskunnar-
lausum og þrautþjálfuöum óvini.
Bresku og indversku hermenn-
irnir höföu hins vegar enga
reynslu I frumskógarhernaöi og
voru auöveld bráö.
Þegar deild min kom til Singa-
pore var ástandiö oröið alvarlegt.
Japanir voru komnir inn i héraöiö
Johore og flotastööinni i
Singapore var ógnaö. Varnir voru
litlar á Singapore eyju og var
deild minni skipaö aö verja hana
ásamt fleirum. Viö komum okkur
fyrir á norövestanveröri eynni,
ásamt ástralskri hersveit, en ein-
mitt þar gengu Japanir á land.
Læknar og sjúklingar
Alexöndru-sjúkrahússins
myrtir
8. febrúar hófst stórskotaliðs-
hriö þeirra á eyna og i skjóli
hennar gengu landgönguliöar á
land. Astraliumennirnir voru
fyrstir til varnar en uröu aö láta
undan siga svo Japanir gátu rekiö
fleyg milli hersveita okkar. Al-
mennt undanhald var fyrirskipað
en aöfaranótt 12. febrúar haföi ný
varnarlina veriö mynduö. Ég var
foringi fyrir hluta hersveitarinn-
ar og var skipað aö halda aö hæö
nokkurri. Mannfali var þegar
orðiö töluvert, og næstráöandi
minn, Robert Brown höfuös-
maður, særöist i skothriöinni.
Hann hélt til sjúkraskýlis en ég sá
hann aldrei framar. Þess má geta
aö þaö var mjög mikilvægt fyrir
baráttuþrek indversku hermann-
anna að hinir bresku foringjar
þeirra tækju virkan þátt i orrust-
um en þaö þýddi aö þeir uröu aö
taka mikla áhættu og þannig
misstu margar indverskar deildir
foringja sina.
1 dögun geröu Japanir alls-
herjar árás aö hæöinni og eitt sinn
er ég var aö svipast um I von um
aö sjá aö hvaöa bletti mestum
þunga væri beint sprakk sprengja
mjög nálægt mér. Sprengjubrot
lenti i likama minum og ég varö
aö halda til sjúkraskýlisins þar
sem gert var aö sárum minum og
ég fékk morflnsprautu. Siöan var
mér bögglaö upp i sjúkrabil sem
einhvern veginn komst til Alex-
andru sjúkrahússins þótt Japanir
héldu uppi stööugri skothriö á bil-
inn alla leiöina. Þá haföi ég nær
þvi misst meövitund.
1 sjúkrahúsinu var allt fullt út
úr dyrum af særöum hermönnum
og læknarnir kváðust ekki geta
tekiö viö mér. Þar var ég heppinn
vegna þess aö Japanir myrtu
siöar alia á sjúkrahúsinu, lækna,
starfslið og alla sjúklinga. Þeir
réöust inn á skuröstofurnar og
skutu lækna viö störf áöur en
sjúklingarnir voru lagðir byssu-
stingjum.
Grímuklæddur Japani
skoðar fangana
Frá Alexandru héldum viö til
Fullerton hússins þar sem fjölda
særöa hermanna haföi verið kom-
iö fyrir. Læknadeild hafði veriö
sett upp þar og hún bjargaöi lifi
minu. Mér var gefiö bióö og
sprengjubrotiö var fjarlægt úr
lærinu. Er ég komst til meövit-
undar lá ég á gólfinu innan um
aöra sjúka og særöa en ailt um
kring glumdi skothrlö japönsku
hersveitanna. Ekkert vatn var til,
nema maður vildi drekka upp úr
salernunum, og enginn matur. Ég
var hvort sem er of veikburöa til
að gera rellu út af hungri.
Skyndilega þagnaöi skothriðin
og dauðakyrrö komst á. Okkur
var sagt aö Bretar heföu gefist
upp og viö værum nú japanskir
striösfangar. Nokkrum klukku-
stundum sföar komu Japanir á
vettvang. Grimuklæddur liösfor-
ingi gekk milli raöa hinna særðu
rýtti ööruhvoru likt og stunginn
gris, en skipti sér að öðru leyti
ekki af okkur. Ég var þarna i eina
fimm daga en þá höföu Japanir
skipað svo fyrir aö allir breskir
striðsfangar skyldu fluttir til
Changi, noröausturhornseyjar-
innar I 15-20 milna fjarlægö frá
sjálfri borginni. Fangarnir uröu
aö ganga þessa vegalengd en þar
sem ég var særöur á fæti var ég
svo heppinn aö vera fluttur i
sjúkrabil. Þaö var fyrst þá sem
ég gerði mér fyllilega grein fyrir
■ Japanskir hermenn meö breskan striösfanga I Búrma. Vegna forlagatrúar sinnar og ofstækisfullrar
dýrkunar á keisara sinum létu japönsku hermennirnir frekar lifiö en aö gefast upp, og þvi fyrirlitu þeir
fanga annarra þjóða, sem ekkihöföu sama hugarfar.
hlutskipti minu: ég var strlös-
fangi Japana.
1 Changi voru aöstæður slæm-
ar. Ég þekkti engan þeirra sem
var komiö fyrir nærri mér, viö
urðum aö sofa á gólfinu og matur
var af skornum skammti sem og
fatnaöur. Mér varö fyrst fyrir aö
reyna að finna liösforingjana úr
minni eigin deild og þaö tókst
mér. 12 breskir foringjar höföu
veriö i sveitinni og aöeins einn
falliö, en fimm, auk min, voru
særöir. Indversku liösforingj-
arnir höföu hins vegar veriö flutt-
ir i sérstakar búöir, sem og allir
óbreyttir indverskir hermenn.
Hungrið sverfur að
í Changi héldum við til i kin-
verskri verslun sem var nú yfir-
gefin. Japanir útbýttu lágmarks-
skammti af hrisgrjónum til okkar
en annars var ekkert að éta nema
þaö sem okkur tókst sjálfum aö
útvega á einn eöa annan hátt. Við
áttum nokkrar dósir af niöur-
soönu kjöti einn eöa tvo poka af
rúsinum en þaö var allt og sumt.
Má heita kraftaverk hvernig okk-
ur tókst aö láta þetta endast.
Samt sem áöur vorum viö hræöi-
lega svangir. Ég þurfti ekki aö
ganga örna minna I 28 daga! Alls
vorum viö I kinversku búöinni i
um þaö bil tvo mánuöi en þá vor-
um viö fluttir til gamalla herbúöa
i Selerang og fengum þar ögn
betri húsakost.
Leiöindin þennan tima voru
óhugananleg. Hiö eina sem viö
höföum um aö hugsa var maginn,
Japanir skiptu sér á hinn bóginn
litið af okkur. Stundum vorum viö
sendir inn til Singapore aö vinna
og þar fengum viö tækifæri til aö
leita aö mat þegar verðirnir litu
undan þar sem vöruhúsin viö
höfnina höföu enn ekki veriö
rýmd.
1 júni 1942 heimtuöu Japanir að
allir striösfangar undirrituðu
yfirlýsingu þar sem þeir hétu aö
reyna ekki aö flýja. Þessu vorum
viö algerlega andvigir og sögöum
Japönum aö slik yfirlýsing bryti I
bága viö Genfarsamkomulagiö
um réttindi striösfanga og þar aö
auki væri þaö sjálfsögö skylda
okkar sem hermanna aö reyna aö
flýja. Mótleikur Japana var mjög
dæmigerður fyrir þá. Þeir lýstu
þvi yfir aö allir striösfangarnir á
svæöinu 17 þúsund talsins, skyldu
hafast við á litlu svæöi, án nokk-
urs skjóls, matar eöa vatns, þar
til við létum undan.
Þannig höföumst viö viö I fimm
daga. Aöstæöur voru hræöilegar,
i einu orði sagt, og hitabeltissjúk-
dómar grasséruöu meöal fang-
anna. Eftir þessa fimm daga
skipaöi æösti breski herforinginn
svo fyrir aö viö skyldum skrifa
undir og kvaöst hann taka á sig
alla ábyrgö og þar sem viö skrif-
uöum undir undir svo miklum
þrýstingi væri pappirinn hvort eð
væri einkis viröi. Japanir héldu
þvi andlitinu og okkur var á ný
smalað til Changi.