Tíminn - 02.07.1982, Blaðsíða 8

8
FÖSTUDAGUR 2. JÚLI 1982
Útgefandl: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurósson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisiason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinrt Þórarlnsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur V. Ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans:
lllugl Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefánsdóttir, Egill Helgason, Frlðrlk Indriðason, Heiður Helgadóttirjngólfur
Hannesson (íþróttir), Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrímsson, Kristín
Leifsdóttir, Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttir. Útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Ágústsson, Elln Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttlr. Prófarkir:
Fiosi Kristjánsson, Krlstin Þorbjarnardóttlr, Maria Anna Þorstelnsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Slðumúla 15, Reykjavik. Slmi: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð I lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 120.00.
Setning: Tæknidelld Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
á vettvangi dagsins ! :-- mj
Safnahúsí
minningu
Jónasar
Hallgrímssonar
Nýr samningur
við Sovétríkin
■ Morgunblaðið hefur undanfarna daga haldið uppi
látlausum æsiskrifum vegna viðskiptasamnings milli
íslands og Sovétríkjanna, sem verður undirritaður í
dag. Samningur þessi er samhljóða slíkum samning-
um, sem Sovétríkin hafa gert við hin Norðurlöndin
og fjölmörg önnur ríki. í honum felast engar nýjar
skuldbindingar af hálfu íslands.
Síðastliðinn miðvikudag birtist viðtal hér í blaðinu
við Halldór Asgrímsson, annan fulltrúa Framsóknar-
flokksins í utanríkisnefnd, þar sem fjallað var um
þennan samning. Halldóri Asgrímssyni sagðist m.a.
svo frá:
„Nú má vel vera, að það sé óþarfi að gera samning
sem þennan, og fljótt á litið gæti ég verið því sammála.
Hitt er svo annað mál að maður verður að skilja það,
að Sovétríkin búa við allt annað þjóðskipulag en við.
Þar er allt annars konar pappírsvinna, allt önnur
skriffinnska en við búum við, og það, sem hentar þessu
kerfi, getur sýnzt ónauðsynlegt í okkar augum. Það,
sem hefur gerzt, er einfaldlega það, að þeir menn,
sem gleggst til þekkja, telja sjálfsagt að við gerum
þennan samning við Sovétríkin.
Ég sé það hins vegar á ummælum sjálfstæðismanna,
að þeir þykjast ekki þurfa að ráðgast við einn eða
neinn þeirra aðila, sem bezt eru að sér í þessum
málum, og gera lítið úr reynslu þeirra og
ráðleggingum.
Eg held, að allir Islendingar geti verið sammála um
það, að við eigum að skapa okkar atvinnufyrirtækjum
og framleiðslu eins góð skilyrði gagnvart erlendum
þjóðum og frekast er unnt. Það er okkur mikilvægt
að selja okkar fisk, ull og aðrar útflutningsvörur og
að við búum við sem hagstæðust skilyrði á erlendum
mörkuðum. í sambandi við svona samning verða
menn að varast að dæma um það, hvort þeim líkar
betur eða verr við það stjórnarfyrirkomulag, sem ríkir
hjá viðskiptaþjóðum okkar. Við samningsgerð
verðum við að treysta þeim, sem bezt þekkja til mála,
og fara að þeirra ráðum.
Ég tel, að það hafi verið fullt samkomulag um það
meðal íslenzkra stjórnmálamanna að viðhalda
þessum viðskiptum og því sambandi, sem við höfum
átt við Sovétríkin undangengna áratugi. Það voru
menn eins og Bjarni Benediktsson og fleiri af
forystumönnum Sjálfstæðisflokksins, sem stuðluðu að
þessum viðskiptum og skildu þessa hluti. Ég fæ ekki
betur séð en að núverandi forysta Sjálfstæðisflokksins
sé á vissan hátt að breyta um stefnu og vilji gera
áratuga samskipti okkar við Sovétríkin tortryggileg og
blanda þeim saman við stjórnmálaágreining, sem
hlýtur að vera á milli lýðræðisríkis eins og íslands og
kommúnistaríkis eins og Rússlands. Menn hafa verið
sammála um að gera það ekki og halda í horfinu í
sambandi við viðskiptamál.“
Tíminn beindi þeirri spurningu til Halldórs, hvort
hann teldi nokkur ákvæði samningsins geta skaðað
okkur eða bundið hendur okkar á einhvern hátt. Svar
hans var:
„Það tel ég fráleitt að halda því fram, að þarna séu
ákvæði, sem geta skaðað okkar hagsmuni. Ég tel
sjálfsagt að samþykkja hann og finnst mjög miður, að
verið skuli að blanda sama viðskiptum okkar við
erlendar þjóðir og stjórnmálaþrasi hér innanlands.“
Þ.Þ.
■ Náttúrufræði á sér lengri hefð í
Eyjafirði en víðast hvar annarsstaðar á
landinu. Má rekja upphaf hennar til
miðrar 18. aldar, en þeir félagar Bjami
Pálsson og Eggert Ólafsson ferðuðust
um landið til að kanna náttúru þess og
mannlíf, en Bjarni var upp runninn á
Upsaströnd í Eyjafirði.
Jónas Hallgrímsson var fæddur á
Hrauni í Öxnadal og alinn upp á
Steinsstöðum i sömu sveit. Jónas hafði
brennandi áhuga á náttúrufræði og gerði
sér far um að kynnast náttúru landsins
sem best enda leit hann fremur á sig sem
náttúrufræðing en skáld. Hann var ötull
safnari og vakti fyrstur máls á stofnun
náttúrugripasafns á íslandi, og hófst
sjálfur handa um að koma þvi á fót árið
1841, er hann dvaldi i Reykjavik. Ekki
varð sú hugmynd að veruleika i það
skipti, en til eru enn nokkrir gripir úr
þessu náttúrusafni Jónasar.
Gagnfræðaskólinn á Möðruvöllum,
sem stofnaður var 1880, laðaði til sin
nokkra af okkar merkustu náttúrufræð-
ingum, sem notuðu sumarfri sín til
söfnunar og rannsókna á náttúru
landsins og lögðu grundvöllinn að
þekkingu okkar á mörgum sviðum. Ber
þar hæst nöfn þriggja manna, þeirra
Þorvaldar Thoroddsen, Ólafs Daviðs-
sonar og Stefáns Stefánssonar. Allir
unnu þeir þrekvirki í fræðum sinum,
hver á sina vísu, Þorvaldur í almennri
landkönnun og jarðfræði landsins,
Stefán í rannsóknum á háplöntugróðri
og Ólafur með ýtarlegri söfnun mosa,
skófa, sveppa og annara lægri plantna.
Flóru íslands samdi Stefán á Möðru-
völlum og gaf út 1901, og ritverkið
„Botany of Iceland" byggist að verulegu
leyti á söfnunarstarfi Ólafs Daviðsson-
ar. Þorvaldur Thoroddsen hefur ritað
meira um ísland og náttúru þess en
nokkur annar maður og eru mörg rita
hans grundvallarrit og alkunnug hér á
landi og i grannlöndum.
Eftir að skólinn fluttist til Akureyrar
og nefndist Gagnfræðaskólinn á Akur-
eyri og siðar Mcnntaskólinn á Akureyri,
störfuðu þar einnig sem kennarar ýmsir
þjóðkunnir náttúrufræðingar, sem fet-
uðu dyggilega í fótspor frumkvöðlanna
á Möðruvöllum. Má þar sérstaklega
nefna þá Guðmund G.Bárðarson jarð-
fræðing, Þorkel Þorkelsson eðlisfræðing
(siðar Veðurstofustjóra), Pálma
Hannesson (siðar rektor), Steinþór
Sigurðsson jarðfræðing, Trausta Einars-
son jarðfræðing og Steindór Steindórs-
son grasafræðing. Þótt sumir þeirra væru
hér aðeins stuttan tima, virðist sú dvöl
hafa orðið þeim gott veganesti, og hér
hófu þeir rannsóknaferil sinn og ritstörf.
Guðmundur rannsakaði m.a. Tjörnes-
lögin, og samdi grundvallarrit um þau,
og Trausti og Þorkell könnuðu ísaldar-
minjar í Eyjafirði og rituðu um það efni.
Steindór var sá eini af þeim sem
staðfestist hér ævilangt, enda Eyfirðing-
ur (Hörgdælingur) að uppruna.
Hann hefur haldið áfram rannsókna-
starfi Stefáns við könnun á gróðurríki
landsins og ritað fjölmargt um það efni.
Samtímamenn hans, grasafræðingarnir
Ingimar Óskarsson og Ingólfur Davíðs-
son, eru og báðir upp runnir i Eyjafirði,
og fengust nokkuð við rannsóknir þar á
fyrri árum, þótt þeir staðfestust annars-
staðar. Þá ber enn að nefna Ólaf Jónsson
búfræðing, sem fluttist til Akureyrar
1924 og átti þar heima siðan, en hann
stundaði landkönnun á öræfum Þing-
eyjarsýslu og rannsakaði skriður, berg-
hlaup og snjóflóð, og ritaði miklar
bækur um öll þessi efni. Vann hann það
allt í frístundum frá erilsömu embættis-
starfi.
Náttúrugripasafnið á Akureyri er
stofnað árið 1951 fyrir forgöngu Jakobs
Karlssonar o.fl. Kristján Geirmunds-
son, sem lengi hafði fengist við
fuglaskoðun og uppsetningu á fuglum,
Steingrímur Hermannsson sjávarútvegsráöherra:
Faekkun skipa
leysir ekki
— Ummæli um of stóran flota koma oft ur
hörðustu átt
■ Talsverður úlfaþytur hefur verið um
tima vegna skipakaupa, enda flotinn
orðinn nógu stór. Margir virðast gáfaðir
eftir á, þegar loðnan hefur brugðist.
þorskafli fór að tregðast og rísa upp æ
fleiri spámenn sem fordæma endumýj-
un flskiskipastólsins og telja m.a. að
ekki hefði átt að gera samninga um
skipasmiði fyrir einu og tveimur ámm.
Era spámennirnir lagnir að skella aUri
skuld á sjávarútvegsráðherra þótt sömu
aðilar hafl einatt verið fremstir í flokki
til að beita áhrifum sinum til útvegunar
skipa til ýmissa byggðarlaga og telja sér
það til gildis þar sem það á við.
Þessir menn láta i veðri vaka að einn
stærsti vandi þjóðarinnar felist i fjölgun
fiskiskipa og endurnýjun gamalla og úr
sér genginna. Tíminn bað Steingrím
Hermannsson sjávarútvegsráðherra að
skýra sin sjónarmið í sambandi við þessi
mál.
- Ég er þeirrar skoðunar að áður en
loðnuveiðin brást svo sem raun ber vitni,
hafi verið sæmilegt jafnvægi í skipastóln-
um. Þá var fyrst og fremst nauðsynlegt
að endurnýja elstu bátana án þess að
stækka flotann.
Hitt er svo Ijóst að eftir að
loðnuveiðarnar hrynja og 52 loðnuskip
hafa ekki önnur verkefni en að fara á
þorskveiðar, þá er þorskveiðiflotinn
orðinn of stór. Þó vil ég minna á, að þótt
mjög hafi verið dregið úr skrapdögum i
ár og enn fleiri skip stundi þorskveiðar
en i fyrra, næst samt ekki á þennan stóra
flota sá heildarafli sem leyfður er. Við
náum örugglega ekki þeim 400 þúsund
tonnum sem við erum að gera okkur
vonir um nú ef miklum hluta af flotanum
verður lagt. Ég hef heldur engan heyrt
halda þvi fram að afli á hvert skip í ár
hafi verið eitthvað minni vegna of
margra skipa. Staðreyndin er sú að
þorskurinn hefur ekki náðst hvort sem
fleiri eða færri skip stunda veiðarnar.
Engu að síður tel ég að i meðal ári sé
þorskveiðiflotinn of stór með þessum 52
skipum sem bæst hafa við. Vonandi
kemur loðnan upp aftur. Ég vil vara við
að menn leggi i einhverjar örvæntingar-
fullar aðgerðir þótt á móti blási í bili.
í sambandi við þessa togara sem menn
eru að nefna, aðallega eru það fimm skip
sem þeir hafa á milli tannanna, vil ég
benda á að t.d. Þórshafnartogarinn var
vissulega samþykktur af fleirum en mér.
Þótt ég af byggðaástæðum samþykkti
kaupin á honum voru þau ekkert sérstakt
keppikefli mitt. Reyndar samþykkti
Svavar Gestsson, sem nú er farinn að
finna að skipakaupum, kaupin á honum
og það gerðu ýmsir fleiri. Þetta skip er
nú komið til landsins, það er mjög
fullkomið, hefur reynst ótrúlega ódýrt
og reynist vonandi bæði eigendum og
þjóðarbúinu gott skip.
Tveir togarar hafa nýverið verið
samþykktir í Fiskveiðisjóði i stað skipa
sem fara úr landi, þar er þvi um algjöra
endumýjun að ræða. Þessir togarar eiga
að fara á Sauðárkrók og Seyðisfjörð.
Vafasamt er þó hvort verður úr kaupum
á togaranum til Sauðárkróks um sinn.
Þeir togarar sem verið er að smíða hér
heima em Þingeyrartogarinn, sem sam-
þykkt var á þessu ári að hefja
framkvæmdir við og Hólmavikurtogar-
inn, sem samþykktur var i fyrra. Ef það
voru einhverjir sem þrýstu á að fá þá
togara samþykkta i Fiskveiðisjóði, vom
það skipasmiðastöðvamar og iðnaðar-
ráðherra fyrir þeirra hönd sem er út af
fyrir sig ekki óeðlilegt. Ég hef ekki hvatt
þá sem standa að þeirri smiði til að láta
byggja þá togara. Þeir fullnægðu
hinsvegar þeim skilyrðum sem sett vom
um eiginfjármagn og því vafasamt að
hafna þeim umsóknum.
Ummæli um skipastólinn og þau
vandræði sem af honum eiga að hljótast,
koma að því er mér virðast oft úr
hörðustu átt því á sama tima er hamast
á því að leyfa raðsmiði skipa hér heima
sem iðnaðarverkefni.
Ég er ansi hræddur um að við þurfum
að endurskoða þá stefnu, ef við emm
þar með að auka „stærsta vanda
þjóðarinnar.", eins og komist hefur
verið að orði. Með þvi gemm við ekki
annað en flytja einn vanda yfir i annan,
sem eftir ummælum að dæma virðist
I