Tíminn - 16.07.1982, Blaðsíða 7

7
FÖSTUDAGUR 16. JÚLÍ1982
erlent yfirlit
■ Gromyko fékk betrí undirtektir en Reagan.
■ AUKAÞINGI Sameinuðu þjóð-
anna, sem fjallaði um afvopnunarmál,
lauk siðastliðinn laugardag eftir að hafa
setið að störfum í fimm vikur. Fyrir
þinginu lágu ítarlegar tillögur, sem
höfðu verið undirbúnar af nefndum á
vegum Sameinuðu þjóðanna, auk til-
lagna frá ýmsum aðilum öðrum.
Undirbúningurinn mátti því teljast í
betra lagi ogtreystu ýmsir á að hann
myndi stuðla að þvi, að þingið gæti
komizt að einhverri sameiginlegri niður-
stöðu, sem hefði timamótandi áhrif.
Það glæddi þessar vonir, að ýmsir
helstu valdamenn heimsins mættu í
þingbyrjun til að láta ljós sitt skina.
Meðal þeirra voru Reagan forseti,
Helmut Schmidt, Gromyko, Margaret
Thatcher og Begin. Reagan beindi þeim
tilmælum til Brésnjefs, að hann sækti
þingið og að þeir notuðu tækifærið til að
ræðast við.
Brésnjef varð ekki við þessum
tilmælum, heldur lét sér nægja að skrifa
bréf, sem Gromyko las upp á þinginu. í
bréfinu hét Brésnjef því, að Sovétrikin
myndu ekki beita kjarnavopnum að
fyrra bragði. Þessari yfirlýsingu hans var
vel tekið af fulltrúum þriðja heimsins.
Eftir að almennum umræðum lauk á
þinginu hófust nefndarstörf. Kappsam-
lega var unnið, en árangurinn varð ekki
að sama skapi. Niðurstaðan varð sú, að
ekki náðist samkomulag um heildar-
ályktun frá þinginu, heldur var aðeins
vísað til ályktunar, sem hafði verið
samþykkt á svipuðu aukaþingi 1978.
Þá skyldi haldið áfram ýmsum frekari
athugasemdum og undirbúningi og
málið rætt að nýju á allsherjarþinginu
haustið 1983. Þannig var horfíð frá þvi
ráði að boða í þriðja sinn til sérstaks
aukaþings um afvopnunarmálin.
ÓHÆTT er að segja, að þessi
niðurstaða olli vonbrigðum þeirra, sem
töldu sig hafa tilefni til bjartsýni áður en
þingið hófst og eins á meðan þjóðarleið-
togar settu svip á þingið með ræðuflutn-
ingi sínum.
Það væri þó rangt að halda þvi fram,
að þingið haft verið áhrifalaust með öllu.
Umræðumar urðu áreiðanlega til þess
að vekja aukna athygli á mikilvægi
afvopnunar, einkum á sviði kjama-
vopna. Þá hefur það vafalítið aukið
þrýsting á risaveldin um að stiga skref í
áttina til raunverulegrar afvopnunar.
Vemlegrar gagnrýni gætti i garð
risaveldanna og kom sú skoðun óspart
fram, að þau vildu eins og einoka þessi
mál og eingöngu ræða um þau sín á milli.
ÞÓrarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
þetta upp með því að vera jákvæður að
öðm leyti. Það var hann ekki og svaraði
t.d. engu tilboði Brésnjefs. Hann fékk
því óvenjulega daufar undirtektir, þegar
hann lauk ræðu sinni. Sagt er, að hann
hafi haft orð á því, að fulltrúarnir hefðu
verið erfiðir áheyrendur.
Maragret Thatcher bætti það hins
vegar að nokkm leyti upp, sem hafði
mistekizt hjá Reagan. Er ekki úr vegi
að birta hér lýsingu Kjartans Jóhanns-
sonar á ræðu hennar, en hann var
fulltrúi Alþýðuflokksins á þinginu.
„Margaret Thatcher þótti komast
allvel frá efninu miðað við þær aðstæður
að koma til þings beint úr styrjaldar-
rekstri á Falklandseyjum. Maður sá ekki
á henni neinn bilbug. Hún höfðaði til
nauðsynjar þess að verja frelsi og
réttlæti. Hún sagði, að það mætti ekki
kaupa frið hvaða verði sem væri og
afvopnun yrði að skoða í þessu ljósi.
Hún hélt því jafnframt fram, að
kjarnavopn hefðu með ógn sinni ráðið
því að friður hefði haldizt milli austurs
og vesturs i 37 ár. Hvort sem menn voru
henni sammála eða ekki var gerður
allgóður rómur að máli hennar."
ÞAÐ vakti mikla athygli í sambandi
við aukaþingið, að i sambandi við það
var efnt til sérstaks friðarfundar i New
York, sem varð fjölsóttasti stjómmála-
fundur, sem nokkru sinni hefur verið
haldinn vestanhafs. Hann sýndi glöggt
hver almenningsviljinn er i Bandaríkj-
unum. Hann var.ekki aðeins hvatning til
Bandaríkjamanna, heldur til allra þjóða
heims að hefja stóraukna baráttu fyrir
gagnkvæmri afvopnun.
Sá árangur náðist á aukaþinginu, að
samþykkt var að hefja á vegum
Sameinuðu þjóðanna sérstaka sókn fyrir
afvopnun, sem væri fólgin í þvi að auka
almenna fræðslu um nauðsyn afvopnun-
ar og auka þátttöku almennings í
baráttunni fyrir afvöpnun. Sennilega
næst ekki fyllilega jákvæður árangur i
þessum efnum, nema þrýstingurinn frá
almenningi aukist stórum frá því, sem
nú er.
Hér var átt við viðræður Bandarikjanna
og Sovétríkjanna i Genf um takmörkun
meðaldrægra og langdrægra eldflauga.
Sovétrikin bættu þó nokkuð fyrir sér
með yfirlýsingu Brésnjefs um, að þau
myndu ekki beita kjarnavopnum að
fyrra bragði. Af þessari ástæðu var ræðu
Gromykos vel tekið á þinginu og mun
betur en venjulega við slík tækifæri.
Aftur á móti brást Ronald Reagan
bogalistin. Hann varði miklu af ræðu-
tíma sínum til að deila á skipulag
Sovétrikjanna og forráðamenn þeirra.
Þetta þótti mörgum ekki viðeigandi á
þessum stað. Reagan hefði getað bætt
■ Thatcher bxtti hlut Reagans.
LÍTILL ÁRANGUR Á
AFVOPNUNARÞINGINU
En fridarfundurinn í New York hafði áhrif
erlendar fréttir
Eranir biða
mikið af hroð
■ Bardagar geisá áfram i írak og
íran eftir að herir írana gerðu
skyndiáhlaup á landið aðfaranótt
miðvikudags. Segir að bardagar séu
háðir innan landamæra beggja land-
anna. Segja írakar að þeir hafi
brotist i gegn um víglinu írana á sex
mílna breiðu svæði, eftir að hafa leitt
iranska herflokka i gildru, sem gert
hafi það að verkum að þeir biðu
gifurlegt afhroð. Segja írakar að á
þessu svæði sé allt þakið hergögnum
írana, sem þeir hafi orðið að láta
eftir.
íranar segjast á hinn bóginn hvergi
hafa látið undan siga og að gagnárás
íraka hafi verið hrundið. Segir að
íranska herliðið hafi brotið sér leið
15 milur inn i írak og sé hluti hersins
aðeins um 10 mílur frá oliuhöfninni
Basra, sem er helsta oliuflutnings-
borg íraka. Loftbardagar voru háðir
yfir landamærunum i gær og munu
margar flugvélar hafa verið skotnar
niður.
Bretar og fleiri þjóðir hafa hvatt
borgara sína, búsetta í Basra, til þess
að yfirgefa borgina. Um það bil 90
Bretar búa i Basra og eru þeir flestir
tengdir oliuiðnaðinum.
Mubarak hvetur
til sameiningar
— arabaríkja um lausn á
deilunni í Líbanon
■ Forseti Egyptalands, Mubarak,
hefur hvatt til fundar Arabarikja i
þeim tilgangi að leysa þá kreppu sem
mál eru komin í i Líbanon. Kveðst
hann reiðubúinn að fara hvert á land
sem er ef það gæti komið að gagni
og hvatti hann til þess að öll
Arabariki sameinuðust um eina
stefnu í málinu og létu önnur
ágreiningsefni biða á meðan. Huss-
ein Jórdaníukonungur hvatti einnig
til sliks fundar i gærdag. Tvær
tilraunir sem gerðar voru fyrr í
þessari viku til þess að koma á fundi
Arabarikja vegna málsins, strönd-
uöu hins vegar á þvi að nægur
stuðningur fékkst ekki við hug-
myndina.
Góðar horfur á
friðsömum
brottflutningum
— segir Sharon varnarmála-
ráðherra fsraels
■ Sharon, varnamálaráðherra ísra-
els sagði i gær að hann teldi góðar
horfur á að flytja mætti lið PLO frá
vestur Beirút á friðsamlegan hátt.
Sagði ráðherrann að ísraelsmenn
hefðu einnig í hcndi sér að beita
hervaldi og minnti á að sá tími sem
gefst til þess að leysa málið eftir póli-
tiskum leiðum væri óðum að renna
út. Hann sagði að ísraelsmenn
mundu ekki láta hin herteknu svæði
sin af hendi fyrr en síðustu liðsmenn
PLO hcfðu horfið á braut. Hann
sagði að PLO menn hefðu engin ráð
til þess að birgja sig upp af vopnum
i vestur Beirút og að ásigkomulag
herliðs þeirra væri ekki gott.
Nýr forseti í Indlandi
■ Nýr forseti er kominn til valda í
Indlandi. Er sá Dian Sing og var
hann útnefndur frambjóðandi að ósk
frú Indiru Ghandi. Hlaut hann
þrisvar sinnum fleiri atkvæði en
mótframbjóðandi hans, sem var
fyrrverandi hæstaréttardómari. Dian
Sing var áður ráðherra i stjórn frú
Ghandi og er kosning hans mikill
sigur fyrir hana að áliti fréttaskýr-
enda. Stjórnarandstæðingar halda
þvi fram að vegna þess mikla
stuðnings sem hann hlaut frá frú
Ghandi, muni hann eiga mjög örðugt
með að beita sér sjálfstætt i
stjórnarmálefnum.

, U •''

..
Anker skálar
■ Anker Jörgensen forsætisráð-
herra Danmerkur átti afmæli i
þessari viku, varð sextugur að aldri.
Eins og meðfylgjandi mynd ber með
sér þótti við hæfi að drekka eina
afmælisskál- að dönskum sið, raunar
þurfti Anker að lyfta glasi viða á
afmælisdaginn 13. júli því móttök-
umar voru á sex stöðum um daginn.
Eldsnemma um morguninn, um 7
leytið var móttaka fyrir háa og lága
á götunni fyrir framan hús Ankers á
Borgbjergvej, kl. 7.45 í Folkets Hus,
kl. 10 í forsætisráðuneytinu, kl. 13 á
Langeliniepavillonen, kl. 16.30 i
utanríkisráðuneytinu og kl. 19.30 á
Bakken.