Tíminn - 12.09.1982, Blaðsíða 5

Tíminn - 12.09.1982, Blaðsíða 5
SUNNUDAGUR 12. SEPTEMBER 1982. 5 sagði Hitler, sem var tíður gestur í Bayreuth ,Sá sem ekki þekkir Wagner mun aldrei skilja þýska þjóðarsál. dugði ekki lengur að fara í launkofa með hversu var komið. Þau settust að í stórhýsi við Vierwaldstáttervatnið og naut Wagner eftir sem áður ríflegs stuðnings frá Lúðvík II, sem heitið hafði að styðja hann sem mest hann mætti meðan báðir lifðu. Wagner kom í stutta heimsókn til Munchen á afmælisdegi sínum þann 22. maí 1866 og olli það mesta fjaðrafoki, svo illa var hann liðinn af almenningi í borginni. Sætti hann stöðugri gagnrýni og konungur jafn- framt fyrir samband sitt við hann og tók Lúðvík II sér þetta svo nærri að hann vildi leggja niður völd, en hvarf þó frá því að ráði Wagners og fleiri vina sinna. Er Wagner kom aftur til Sviss kom Liszt í heimsókn í þeim tilgangi að fá hann til að láta Cosimu aftur í hendur eiginmanns síns, en ekkert varð úr því að hann bæri upp þá ósk. Wagner sýndi honum þess í stað tónlistina við „Meistarasöngvarana" og gamli maður- inn bráðnaði: „Almennt siðgæði nær aðeins til meðalmanna,“ sagði hann“. Wagner þarf ekki að skipta sér af slíkum smámunum, því hann er að skapa meistaraverk og reisa heil fjöll úr demöntum.“ ■ Sonur Wagners, Siegfrid, varð aldrei afburðamaður, þótt báðir foreldrar hans . væru svo stórrar gerðar sem raun var á. Hann var ofur tilfinninganæmur og heldur heilsutæpur. sveitaræfingarnar byrjuðu var von Bu- low mjög taugastrekktur og úrillur og kastaðist í kekki með honum og einsöngvurunum. Áheyrendur kallaði hann svínahjörð og þau ummæli komust í blöðin og ollu fjaðrafoki. En það var ekki nema von að vesalings Bulow væri geðvondur þennan dag, því heima lá Cosima á sæng og hafði eignast dóttur, - sem Wagner var faðir að! Hún hlaut nafnið Isolde. „Tristan og Isolde“ var frumsýnt 10. júní 1865 og sýningin var framúrskar- andi góð og viðtökurnar dýrðlegar. Wagner sat í konungsstúkunni og tók við hyllingu áheyrenda þaðan. Lúðvík konungur var viðutan af hrifningu. En ekki voru þó allir jafn heillaðir. Þurftafrekur snillingur Þótt sumir gagnrýnendur ættu varla orð til þess að lýsa hvílíkt snilldarverk þetta væri, fundust þó aðrir gagnrýendur sem þótti verkið hinn mesti óskapnaður og það voru í þeim hópi mjög áhrifaríkir menn. En fleira var það sem skapaði andúð gegn Wagner en þessar neikvæðu umsagnir margra. Hann var hataður fyrir þá hylli sem hann hafði komist í hjá konungi og hann fékk nafnlaust bréf með níði og hótunum, þar sem honum var lýst sem hinum illa anda hins unga manns. Loks komst pólitíkin í spilið. Nokkur óánægja var með fjármála- stjórnina í Bayern um þessar mundir en fjármálaráðherrann kom því svo fyrir að meginþunga óánægju almennings var beint að Wagner, sem þá hafði nýlega fengið stórfé, 40 þúsund gyllini, úr sjóðum konungsins. Dagblöðin réðust eins og grimmir hundar að Wagner, rifjuð var upp þátttaka hans í uppreisn- inni í Dresden og fullyrt að hann vildi stjórnarskrá Bayara feiga og kynni að kollvarpa ríkinu! Borin voru upp bænaskjöl héðan og þaðan um að Wagner yrði gerður brottrækur frá Munchen og þar kom að ráðherrar konungs gengu á hans fund með ósk þessa efnis. Þótt honum væri afar óljúft að skilja við þennan elskaða snilling sinn, lét Lúðvík II nú undan þessum kröfum og bað Wagner að flytja. í desember 1865 tók hann saman föggur sínar og flutti, - til Sviss. Yndisleg eiginkona Wagner tók ódeigur til við tónsmíð- arnar, þegar til Sviss kom og hélt nú áfram vinnu að „Meistarasöngvurun- um“ og hóf að halda áfram með „Niflungahringinn," sem nú hafði lengi legið í salti. Það var þriðji hluti hans „Siegfried" sem næstur var á dagskrá. Skömmu eftir áramótin 1866 bárust honum þær fréttir frá Dresden að Minna kona hans væri önduð. Um hana má segja að hún hefi fengið að deila með honum erfiðasta hluta ævi hans en minna notið af hinum blíðari kjörum velgengninnar, loks þegar hún kom. Þegar hann kom aftur til Sviss eftir Parísarförina kom Cosima til hans og nú Það varð hlutskipti hins niðurlægða Hans von Búlow að stjórna frumflutn- ingi „Meistarasöngvaranna" í Múnchen þann 2. júní 1868. Langt mál mætti rita um lofdýrðina sem sumir gagnrýnendur hlóðu á verkið og gagnrýni andstæðing- anna, en þessir rammandstæðu pólar sköpuðust í hvert sinn sem Wagner kom fram með nýtt verk. En nú bættist það við að stórskandallinn, - samband þeirra Cosimu og tónskáldsins var á allra vörum og blöðin veltu sér upp úr þessu. Siegfried Wagner dubbaour upp i gervi nafna síns í óperu föðurins. og flytja verk hans! Var að furða þótt betri borgurum á siðvandri öld blöskr- aði? Sumarið 1869 dvaldi merkur maður í heimsókn hjá Wagner á heimili hans, en hann var þá við heimspekinám í Basel. Sá hét Friedrich Nietsche. Hann var heillaður af Wagner sem hann taldi sönnun þess að enn ætti heimurinn menn á borð við Schopenhauer, Goethe og Aiskylos. Nietsche skrifaði hyllingarrit um Wagner og heimsskoðun hans, enda var hann honum ekki minna en sönnun þess að menningin ætti sér enn framtíð, en um það hafði hann verið farinn að efast. Síðar sneri Nietsche svo við blaðinu og ritaði ádeilurit gegn þessu gamla goði sínu, „Der Fall Wagner." Þar féllu mörg biturorð um meistarann. Stöðugt sveiflaðist álit manna á Wagner milli dýrkunar og andúðar. Millivegur virtist ekki til. Bayreuth meðan Winifred Wagner, ekkja Siegfried, réði þar húsum. Hann gerðist nokkurs konar „frændi“ fjölskyldunnar og kallaði sig „Wolf“ (Ulf), þegar hann kom og Wolfgang. heimsókn. Hér er „frændinn“ ásamt sonarsonum Wagners, Wieland Það var ekki hægt að segja annað en Wagner þætti orðinn athyglisverður maður! Vart hefur annar maður verið meira hataður og dáður í Þýskalandi um hans daga. Wagner flýtti sér aftur til Sviss, til þess að forðast hið blendna andrúmsloft í Múnchen og þar bjuggu þau Cosima til 1872. Líklega hafa þau ár verið hin hamingjuríkustuí lífi Wagners. í febrúar 1867 hafði Cosima fætt honum aðra dóttur og var hún nefnd Eva eftir kvenhetjunni í Meistarasöngvurunum. f júní 1869 fæddist Wagner svo sonur, sem skírður var Richard Siegfried. Þar með hafði hann eignast þrjú börn með konu góðvinar síns, sem meðan þessu fór fram lagði sig í framkróka að túlka ■ Hatur margra manna á Wagner í Munchen og víðar í Bayem var mikið, vegna valds hans yfir hinum unga konungi. Hér sést tónskáldið í samtíma skopmyndablaði. Hefur hann iagt dreka gagnrýnenda að velli („Kritik“ stendur á nefi drekans) og við hlið hans krýpur einn þekktasti andstæðingur hans, gagnrýnandinn Paul Lindau. í peninga- sekkjunum era útgjöld Bayara vegna uppsetninga á óperam hans. Á hliðinu, þar sem má þekkja andlit þeirra Liszt og Cosimu, stendur skrifað: „Gyðingum bannaður aðgangur.“ Árið 1869 ákvað Lúðvík konungur II að flyja inngangsþátt „Niflungahrings- ins“, „Rínargullið" í óperunni í Mún- chen og ætla mætti að Wagner hefði orðið glaður við. En það var nú eitthvað annað. Wagner hafði lengi dreymt um að reisa sérstakt óperuhús fyrir verk sín og þá einkum „Niflungahringinn,“ og ákvörðun konungs kom hoinum óþægi- lega á óvart. Hljómsveitarstjóri einn að nafni Wúllner var fenginn til að stjórna sýningunni og að þessu sinni var konungur ósveigjanlegur þegar Wagner og vinir hans báðu hann að hætta við. Wagner krafðist þess að Wúllner segði konungi að hann væri ófær um að ráðast í þetta verkefni og sendi honum ógurlegt skammabréf: „Burtu með klærnar frá partítúrnum Meðan ein- hverjir pening ar voru til, skreytti hann húsakynni sín með pelli og purpura og hélt sig eins og konungur

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.