Tíminn - 06.03.1983, Blaðsíða 16

16
SUNNUDAGUR 6. MARS 1983
■ Rauðir varðliðar ganga í fylkingu um Peking. Þeir halda á myndunum af Maó formanni og bera
spjöld með vígorðum úr Rauða kverinu.
Múgæði. • •
fljótt og við mögulega gátum og skipa okkur í
raðir. Föngunum var skipt í hópa eftir kyni og eðli
glæpanna. Allir urðu að hafa með sér hið
„dýrðlega Rauða kver" - hugsanir Maós
formanns. Við urðum að opna kverið á fyrstu
síðu, myndinni af Maó, með höfuðið álútt. Við
urðum að biðja Maó fromann afsökunnar á þeim
„glæp" sem við höfðum „frarnið". Síðan tilkynnti
einn Rauðu varðliðanna hvaða málsgrein við
ættum að lesa upp þennan daginn.
„Ávítur“ að lokinni erfið-
isvinnu
Dagurinn leið við ýmiss konar erfiðisvinnu: vega
vinnu, hreinsungufukatla,gróðursetninguo.s.frv.
í brennandi síðdegissólinni létu Rauðu varðliðarn-
ir okkur stökkva vatni á jörðina til að kæla þá.
Versti tími dagsins voru „ávíturnar" að loknu
kvöldsnarlinu. Við vorum uppget'in að lokinni
erfiðisvinnu dagsins í brennandi sólinni. f>að hefði
verið indælt að setjast niður og hvíla sig, en slíkur
munaður va^ okkur ekki ætlaður. Við vorum látin
húka úti í garði tímunum saman í fastri stellingu
mcð höfuðin álút. Rauðu varðliðarnir völdu
einhvern til þess að hafa yfir málsgrein dagsins.
Þetta var ekkert vandamál fyrir fólk eins og mig
sem hefurgott minni. En fyrircldri prófessorana.
sem sumir hvcrjir höfðu lært erlendis á fjórða eða
fimmta áratugnum, var þetfa þrekraun. Einn
þeirra, prófcssor Hsufrá Kanton fór til Bandaríkj-
anna sem verkamaður, unglingur að aldri. Hann 1
var sjálfmcnntaður í cnsku. Hann sncri aftur til
Kína með fjölskyldu sína eftir byltingu og vann
síðan sem enskukennari. Ilann var mun betri í
ensku en kínversku - bæði Kantonísku og mand-
arínsku. Ef hann heföi verið beðinn um að hafa
tilvitnanirnar yfir á ensku hefði honum ekki
mistekisl svo hrapallega. Hann stóð frammi fyrir
okkur öllum með gráa höfuöið beygt og annan
fótlegginn stokkbólginn af liðagigt. Hann stamaði
eitthvað ógrcinanlegt. mismælti sig sumsstaðar og
slcppti úr orðum annars staðar. Oftar en ekki
gafst liann hreinlega upp. Þá hæddu Rauðu
varðliðarnir og aðrir áhorfendur hann og hrintu
honum. Einu sinni var hann látinn lcggjast á hnén
með íulla skál af vatni á höfðinu. Hann lést
skömmu eftir að hann var leystur úr haldi.
Börn klipu okkur, hræktu og
tróðu um tær
Á þessum tíma gcngu börnin laus. Þau sem áttu
„byltingarsinnaða" foreldra máttu koma inn í
„Fjósið" hvenær sem þau vildu. Þau skildu ekki
raunvcrulega sögu okkar heldur nutu þess bara að
níðast á okkur. Þegar við stóðum kyrr og
hlustuðum á ávíturnar komu þau okkur að
óvörum, klipu okkur, hræktu á okkur og tróðu
okkur um tær. Einhverju sinni þegar ég var að
borða grjónagraut liirti eitt barnið úldinn tómat
upp úr ruslatunnunni og fleygði honum ofan í
grautarskálína mína.
Ég missti allt samband við umheiminn. Mér var
hvorki leyft að fara heim né að skrifa. Ég minntist
þess að maðurinn minn var bráðlega væntanlegur
heini í leyfi. Okkur hafði auðnast að hittast einu
sinni annað hvert ár frá því að við lukum námi við
Háskólann. Einn sunnudaginn birtist hannsvoallt
í einu fyrir framan mig í hermannabúningnum
sínum. Varðliðarnir stöðvuðu hann ekki vegna
þess að hermenn voru álitnir byltingarsinnaðir.
Ég leit upp undrandi ogglöð. Tilfinningarnar báru
mig næstum ofurliði. Hann sagði ntér í flýti að
hann væri í lcyfi og myndi biðja yfirvöld um að
leyfa mér að eyða fríinu með sér. Hann sagði mér að
faðir minn og bróðir væru í haldi á vinnustöðum
sínunt, og að móðir ntín væri gagnrýnd daglega.
Áður en hann hafði lokið máli sínu komu nokkrir
Rauðir varðliðar og untkringdu okkur. Viö urðunt
að slíta tali okkar. Þeir ýttu honum út.
Látin laus
Mér gafst ekki tækifæri til að tala við hann fyrir
en að mánuði liðnum. Hann fór á skrifstofu
deildarinnar til að hitta Zhou, en svarið var nei.
Mér var ekki leyft að yfirgefa „Fjósið" vegna þess
að ég var „hættulegur gagnbyltingarsinni" sem
mundi koma af stað slúðri um „leiðtoga öreig-
anna" :það væri best að eiginmaður minn yfirgæfi
Peking eins fljótt og auðið væri. Enginn treysti sér
til að ábyrgjast öryggi hans þar sem „réttlætisvit-
und alþýðunnar þekkti engin takmörk". Hann fór
því til Kanton til að hitta son okkar sem hann
hafði aldrei séð áður.
Lífið í „Fjósinu" gekk sinn vanagang. Ég varð
vön óhreinindunum. hávaðanum og fnyknum.
Samkvæmt skipunum lutum við höfði allan daginn.
Löngu eftir að ég varð frjáls á ný gat ég ekki hætt
þvj.
í miðjum ágúst bárust um það fréttir að Maó
formaður væri ekki ánægður með ástandið í
skólum landsins. Ríkisstjórnin hafði ekki stjórn á
því sem var að gerast. Ákveðið var að leysa upp
sveitir Rauðu varðliðanna. Blóði var úthellt. Loks
náðist um það samkomulag milli Varðliðanna og
þeirra samtaka sem ríkisstjórnin vildi að leysti þá
af hólmi að mynduð yrði „byltingarsamfylking"
beggja aðila. Ákvðið var að skiptast á „stríðs-i
föngum" á ákveðnum stað á tilteknum degi og ég
var svo heppin að vera í fyrsta hópnum sem látinn
var laus. Ég vissi ekkert um það fyrr en sama
morgun þegar mér var skipað að taka saman föggur
mínar á fimm mínútum. Ég burðaðist með þær á
bakinu- því enginn rétti mér hjálparhönd og gekk
með öðrum föngum að staðnum þar sent nöfn
okkar voru lesin upp. „Félagar" úr mínurn hóp
fögnuðu mér.
I fyrsta sinn í meira en hundrað daga sá ég
vingjarnleg bros á andliti fólks. Einn af leiðtogum
hópsins tók þéttingsfast í hönd mína og sagði: „Þú
varst höfð fyrir rangri sök. Mér þykir það leitt. Þú
sagðir ekki neitt gegn félaga Jang Oing, eða
gerðirðu það nokkuð?" Ég varð agndofa. Ég sagði
honum í hreinskilni að ég hefði sagt dálítið sem
ég hefði ekki átt að segja. Hann dró höndina til
sín í skyndingu og brosið á andliti lians hvarf.
Strokið um frjálst höfuð á ný
Ég sneri mér að konu sem virtist vera í forystu
á svæðinu. „Er ég þá frjáls núna?"
„Já, auðvitað" sagði hún brosandi.
„Má ég þá fara heim?"
„Já, gerðu það." Hún virtist undrandi.
Ég tók á rás í átt að hliðinu. Allt í einu heyrði
ég konuna kalla að baki mér: „Félagi, félagi. Þú
gleymir dótinu þínu.“
Ég veifaði aðeins á móti, því ég var með
grátstafinn í kverkunum. „Félagi" er algengasta
ávarpsorð í Kína en það er aðeins notað af
byltingar sinnum. S.l. hundrað daga hafði égverið
„gagnbyltingarsinni" og enginn hafði kallað mig
„félága". Þá hafði ég reynt að bæla niður í mér
grátinn. Nú þegar ég var frjáls og var ávörpuð
„félagi" gat ég ekki byrgt grátinn inni lengur.
Ég tók fyrsta vagn í bæinn sem hægt var að ná
í, og var nú meðal venjulegs fólks á ný. Enginn í
strætisvagninum vissi að ég var „gagnbyltingar-
sinni." Ég ætlaði að fara að hitta móður mína sem
mundi aldrei trúa nokkru slíku upp á litlu dóttur
sína. Hún mundi vera hreykin af mér. í gegnum
tárin sá ég gömlu góðu Peking sem ég unni svo
mjög. Ó, frelsi, það er dýrmætasti fjársjóður
heimsins.
GM og SBJ þýddu og endursögu eftir
grein Zheng Peidi i London Review of
Books 4.-17. nóvember 1982.
Vegna bœttra framleiðsluhátta og
hagkvœmari innkaiipa getum við nú
boðið langlœgsta verð á bólstruðum
húsgögmim. Viö munum nú og
nœstu vikur auglýsa með mynd og
verði mörg af okkar vinsœlu
sófasettum. Pú skalt geyma m „
auglýsingarnar, með því móti fœrð
þú á nœstu tveim mánuðum gott yfirlit
yfir það úrval, sem við bjóðum.
Við eigum alltaf 30-40 gerðir af vonduðum
JUMBO með leðri
Sófasett 3+1+1 , ,, kr. 43.615,
Staðgreitt kr. 39.255.
Sófaborð 100 cm. m/glerpl. kr. 5.850.
Staðgreitt 1 kr. 5.265.
Kaupendur geta valið um lit á áklæðum og leðri.
Ef þið getið ekki komið, þá hringið og við sendum
ykkur myndir, verð og áklæðissýnishorn.
Við ábyrgjumst okkar húsgögn
GERIÐ YKKAR EIGIN
VERÐKÖNNUN
SIÐUMÚLA 30 • SÍMI: 86822
Opið kl. 9-17 laugardaga og 14-17 sunnudaga.