Tíminn - 28.07.1983, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 28. JÚLÍ1983
umsjón: B.St. og K.L.
erlent

Exmouth, communlcö-
tlon* base; Woomera,

Subic Bay Naval S1»-
tioft.Clark AlrForcc,
Bqae. .
.SouthKorea
Seout.armypoat;
Oaan, alr bsse; Kun-
rrítacfe6'^'
Weet Germany

, . - J
A
■
■
(U S terrltory) elr
■AtHWkrtiWij
OimiW^íUndstui
Ramstein air base.
DlegoGareia
Airfietd aml navat b«
Mi»awa.afrbaee;:
; ' 2*ma, armycamp:
::n6V8i bæef Marine
Corps ba»e.
kara, alr baee;
muraal, atr bae-
Oman
HolyLocb, suljmariné
baee. .
Bermuda—"
Somalla
Berbora, airfiotö and x
navalbaae. :
Cuba ■
'Quantanamo Bay, .
navalbaae.

coimtry.alrtlatd.
■
Anby poft. naval baae.
alrbaae.
Britaih' S
Miidenhall.alrbase;
Graenham Common.
airbaae: Lakenheath
airb’aae. /
Creta.naval baee; Nea
Makrl, communlca-
tlone basa; Athene, alr
baae; SoudaBay,
naval support baae.
Naplea, navél base; VI-
patrolalrcraflt.ae
Rota, naval base: Tor- '
relon, aír baae.
•
Ascension Island
Communicattónabáse.
: :

■

.
bandi en ég hef ekki ennþá valið
mér menntastofnanir, ég get
bara sagt það að ég mun aðeins
láta mér lynda það besta, það
verða aldrei gerðar of miklar
kröfur.
Mér finnst stundum örla á
þeim hugsunarhætti hjá ungu
fólki sem er að leita sér menntun-
ar á þessu sviði a.m.k. að það láti
sér nægja það sem það getur’
sloppið með en þetta er mjög
hættulegur hugsunarháttur.
Hann lækkar standardinn, fólk
gerir ekki nægar kröfur til sjálfs
sín.
Er vaxandi áhugi á hönnun
hérlendis?
„Mér virðist að ákveðin hug-
arfarsbreyting hafi verið að eiga
sér stað bæði hjá því opinbera og
hjá einkaaðilum. Skilningur hafi
verið að aukast á gildi þessa
þáttar í allri iðnþróun.
Hefurðu einhverjar sérstakar
hugmyndir um hvernig eigi að
standa að fræðslu á þessu sviði?
Ég hef mikið velt því fyrir mér
hvernig við eigum að bregðast
við hér á íslandi við þær aðstæð-
ur sem hér ríkja, fólksfæð og
lítið fjármagn. Ég tel að við
hljótum að þurfa að leggja
áherslu á mikla samnýtingu fjár-
magns og tækjakosts og byggja á
samstarfi allra hagsmunaðaðila.
Ég held að þjóðfélagsuppbygg-
ing okkar kalli umfram allt á
samnýtingu.
Ég hef í huga meðal annars að
nota húsnæði skólanna og tækja-
kost þeirra og kalla inn sérfróða
menn úr framleiðslunni inn í
skólana. Þannig megi nýta fjár-
magnið til þróunarverkefna í
íslenskum iðnaði. Við myndum
ná miklu hærri standard í skólun-
um, nemendur myndu öðlast
betri menntun og meiri skilning
á sjónmenntum yfirleitt. Við
megum heldur ekki gleyma því í
þessu sambandi að nemendur
dagsins í dag eru neytendur
framtíðarinnar.
Ég vil svo að lokum segja þaö
að ég er mjög þakklátur íslensk-
um markaði fyrir það traust og
þá víðsýni sem lýsir sér í þessum
styrkveitingum til íslenskra
hönnuða.
- JGK
■ Uppdráttur þessi, sem sýnir mikilvægustu herstöðvar Bandaríkjanna erlendis, birtist í New York Times síðastliðinn sunnudag.
Bandaríkin hafa 359 her
stöðvar í öðrum löndum
Kostnaður áætlaður um 200 milljarða dollara
■ BERI nokkurt ríki nú það
nafn með rentu að kallast heims-
veldi, eru Bandaríkin tvímæla-
laust efst á blaði. Þetta byggist á
því, að þau hafa herstöðvar víðs
vegar um heim og hefur ekkert
ríki áður haft eins dreifðan her-
afla í öllum heimsálfum, þegar
Suðurskautsálfan er undanskil-
in.
Fróðleg grein um herstöðvar
Bandaríkjanna erlendis birtist í
New York Times 24. þ.m. Höf-
undur er einn af þekktustu
fréttamönnum blaðsins, Richard
Halloran. Grein hans fylgir upp-
dráttur, sem birtist með þessari
frásögn. Uppdrátturinn sýnir
þær herstöðvar Bandaríkjanna
erlendis, sem taldar eru mikil-
vægastar eða gegna eins konar
lykilhlutverki í hernaðarkerfinu.
Herstöðvar Bandaríkjanna
erlendis eru hins vegar miklu
fleiri. Samkvæmt frásögn Hallor-
ans voru þær 323 fyrir 10 árum,
en eru nú 359. í þessari tölu eru
'ekki taldar herstöðvar, sem
bandaríski herinn hefur aðgang
að erlendis, en eru undir stjórn
viðkomandi ríkis.
HERSTÖÐVAR þessar eru
margar byggðar á varnarsamn-
ingi eða bandalagi, sem Banda-
ríkin hafa gert við viðkomandi
ríki. Sumar byggjast óbeint á
leigu, án þess að samið sé um
varnir. Þessu fylgir, að flesta
daga ársins eiga Bandaríkja-
menn í viðræðum um herstöðva-
mál einhvers staðar í heiminum.
Nýlega hafa þeir t.d. átt í
slíkum samningum við Filippsey-
inga og Grikki. Samningar tók-
ust við báðar þessar þjóðir. Sam-
komulaginu við Grikki fylgdi
það, að Bandaríkin munu veita
Grikkjum 500 milljónir dollara í
hemaðaraðstoð. Filippseyingar
fengu 900 milljónir doilara.
Grikkir töldu sér nauðsynlegt
að endurnýja herstöðvasamning-
inn við Bandaríkin af ótta við,
að annars myndu Bandaríkin
veita Tyrkjum stóraukna hern-
aðaraðstoð. Það hefðu Grikkir
talið ögrun við sig.
Erfitt er að gera sér grein fyrir
því, hvað það kostar Bandaríkin
mikið að halda uppi öllum þess-
um herstöðvum. Halloran hefur
það eftir fræðimanni, sem á að
vera þessum málum kunnugur,
að herkostnaður Bandaríkj-
anna, vegna samninga við ríki í
Evrópu og Asíu, muni verða um
212 milljarðar dollara á árinu
1984.
Þessi kostnaður þarf ekki að
vera allur vegna beins kostnaðar
við herstöðvar erlendis, heldur
getur líka verið vegna hers, sem
hægt er að senda frá Bandaríkj-
unum með litlum fyrirvara.
EF LITIÐ er yfir lengri tíma,
' hafa orðið talsverðar breytingar
á staðsetningu herstöðvanna. Á
nokkrum stöðum hafa herstöðv-
ar verið lagðar niður, vegna
kröfu viðkomandi ríkisstjórnar,
t.d. í Líbýu og Saudi-Arabíu.
Annars staðar hafa Banda-
ríkjamenn orðið svo heppnir, að
þeir hafa getið nýtt sér mann-
virki, sem Rússar voru búnir að
byggja, t.d. flotastöð í Berbera í
Sómalíu.
Rússar hafa hins vegar haft
með sér heppnina á öðrum
stöðum, t.d. í Eþíópíu, sem var
eitt helzta samstarfsríki Banda-
ríkjanna í Afríku áður en bylt-
ingin var gerð. Þá er talið, að
Rússar noti nú hafnir og flug-
velli, sem bandaríski herinn
byggði í Víetnam á sínum tíma.
Bandaríkjastjórn leggur
áherzlu á, að yfirleitt sé ekki um
leigu á herstöðvunum að ræða,
heldur byggist herstöðvar þeirra
á sameiginlegum vörnum Banda-
ríkjanna og viðkomandi lands.
Oft er komizt fram hjá þessu
eftir ýmsum krókaleiðum.
Þannig varð stjórn Filippseyja
Bandaríkjastjórn þung í skauti,
þegar nýlegayar samið um fram-
lengingu á hersetu Bandaríkj-
anna. Forsetinn hótaði því að ;
semja við Rússa, ef ekki yrði
fallizt á kröfur hans. Hann fékk
900 milljónir dollara upp úr
krafsinu, eins og áður segir.
Portúgalska stjórnin hefur
heimtað allmikla leigu vegna
herstöðva Bandaríkjamanna á
Azoreyjum.
Fyrirhuguð er allmikil mann-
virkjagerð í hinum erlendu her-
stöðvum Bandaríkjanna á næsta
ári. Stjómin hefur farið fram á, að
8.4 milljarðar dollara verði veitt-
ir til mannvirkjagerðar á næsta
ári, og muni ekki nema um
helmingur þess fjár notaður til
framkvæmda í Bandaríkjunum.
Mestur hluti þess fjár, sem
ætlað er til mannvirkjagerðar
erlendis, rennur til Evrópu, m.a.
til skotpalla fyrir meðaldrægar
eldflaugar, sem ráðgert er að
byggja þar. Verulegur meirihluti
þess kostnaðar, sem fylgir her-
stöðvum Bandaríkjanna erlend-
is, er vegna framlags þeirra til
Nató.
Rússar eru eftirbátar Banda-
ríkjanna hvað erlendar her-
stöðvar snertir. Þeir hafa her-
stöðvar í austantjaldslöndunum,
Mongólíu og Afganistan. Utan
þessa svæðis hafa þeir svo stöðv-
ar fyrir flota og flugvélar í
Eþíópíu, Suður-Jemen og Víet-
nam. Auk þessa hafa þeir svo
talsverðan fjölda hernaðarlegra
ráðunauta í vinveittum ríkjum,
t.d. Sýrlandi og Líbýu. Erfitt er
að fá nákvæmar upplýsingar um
þetta. Upplýsingar um herstöðv-
ar Bandaríkjanna liggja hins
vegar fyrir, eins og opin bók.
Þórarinn
Þórarinsson;
ritstjóri, skrifar