Tíminn - 22.05.1983, Qupperneq 10

SUNNUDAGUR 22. MAÍ1983
erlend hringekja
■ Tvær rosknar konur, hinir ágætu
rithöfundar Lillian Hellman og Muriel
Gardiner deila nú harkalega um það
hver hin rétta „Júlía“ var. En
frammistaða Vanessu Redgrave í
hlutverki Júlíu, í samnefndri kvikmynd,
aflaði henni Óskarsverðlaunanna hér
um árið.
Litían Hellman sem nú er 76 ára,
skrifaði bók um Júlíu, sem kom út fyrir
tíu árum og er kvikmyndin byggð á
þeirri sögu. Hún neitar staðfastlega að
láta uppi hið raunverulega nafn Júlíu af
„lagalegum ástæöum".
Sú Júlía sem Hellman lýsir, og segist
hafa þekkt frá barnæsku, aðstoðaði fólk
á flótta undan nasistum, bæði í
Þýskalandi og í Austurríki á fjórða
áratugnum.
En Muriel Gardiner, sem nú er 81
árs, þekktur sálfræðingur og höfundur
fræðilegra rita, hafnar þeirri lýsingu sem
„mjög ónákvæmri, rangri og villandi".
Gardiner heldur því fram að hún ætti
nú að vita það: hún sé hin raunverulega
Júlía og hún sé alveg sprelllifandi.
{ ævisögu sinni, „Code Name
„Mary“, sem nú er nýkomin út, lýsir
Muriel Gardiner
neðanjarðarstarfseminni sem hún
stundaði einungis í Austurríki. Hún
skaut skjólshúsi yfir sósíalista á meðan
hin íhaldssama stjórn Dollfuss var við
völd og síðan aðstoðaði hún marga
flóttamenn við að flýja eftir að Hitler
hafði innlimað Austurríki í Þriðja ríkið.
Heimildir í skjalasafni austurrísku
andstöðuhreyfingarinnar staðfesta sögu
Gardiners. Dr. Herbert Steiner
forstöðumaður skjalasafnsins, segir að
eina bandaríska konan í
andstöðuhreyfingunni hafi verið
„Mary“ - en það var dulnefni Muriel
Gardiners.
Gardiner segist hafa skrifað Lillian
Hellman fyrir tíu árum og bent henni á
„að saga hennaf og mín eru mjög líkar.
Hún svaraði aldrei. Núna heldur hún
því fram að hún hafi aldrei heyrt mín
■ Vanessa Redgrave hlaut Óskarsverðlaunin fyrír leik sinn í hlutverki Júlíu.
Lillian Hellman í deilum vegna sögunnar um Júlíu:
Hin raunverulega Júlía
kemur fram í dagsljósiö
getið.“ Gardiner segir að þær eigi I þess marga sameiginlega kunningja.
a.m.k. einn sameiginlegan vin og auk | Ekki reyndist hinum erlendu
lÍVr,
mmmmmmmmmmm■
Framkvæmdastjóri
BHM
Starf framkvæmdastjóra Bandaiags háskóla-
manna (BHM) er auglýst laust til umsóknar.
Æskilegt er aö framkvæmdastjórinn geti hafiö
störf í ágúst.
Nánari upplýsingar um starfiö eru veittar á
skrifstofu BHM, Lágmúla 7, sími 82090, 82112.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og
fyrri störf skal senda skrifstofu BHM fyrir 10. júní
n.k.
Bandalag 'háskólamanna
heimildarmönnum okkar unnt að fá
viðtal við Lillian Hellman í síðustuviku.
Sagt er að hún sé veik og haldi kyrru
fyrir heima hjá sér í Nýja Englandi í
Bandaríkjunum. Samt sem áður var
haft eftir henni í New York að hún
endurtæki það að hún hafi aldrei fyrr
heyrt Gardiner getið og að Júlía sé
„henni með öllu óviðkomandi - og legg
heiður minn að veði fyrir því.“
Gardiner viðurkennir að saga Lill
Hellmans sé nokkuð vel gerð, en segir
að hún sýni ekki ranverulegar ástæður
fyrir hetjudáðum Júlíu. Hennar eigin
ástæður voru skýrar. Hún varð vitni að
fjöldamorðum ríkisstjórnar Dollfuss á
verkamönnum árið 1934. „Það olli
straumhvörfum í lífi mínu að sjá herinn
skjóta niður sósíalistana." Hún opnaði
bæði heimili sitt og seðlaveski þegar í
stað hinum hundeltu sósíalistum. Hún
varð síðar ástfangin af einum þeirra
manna sem hún faldi, Joseph Buttinger,
leiðtoga austurrískra sósíalista. Þau
gengu í hjónaband eftir að þau voru
bæði flúin úr landi.
Á meðan Gardiner leyndi
flóttamönnum, smyglaði vegabréfum
og falsaði pappíra lifði hún ósköp
venjulegu lífi að því er séð varð, en hún
stundaði nám í læknisfræði við
háskólann í Vín.
ÍSSKAPA- OG FRYSTIKISTU
VIÐGERÐIR
Breytum gömlum ísskápum
í frystiskápa.
Góð þjónusta.
aWWafkt
REYKJAViKURVEGI 25 Hálnarfirði sími 50473
útibú að Mjölnishoiti 14 Reykjavík.
Þegar Buttinger og Gardiner voru
flúin til Bandaríkjanna tókst þeim að fá
Eteanor Roosevelt til þess að telja
forsetann á að veita þeim hundruðum
Austurríkjamanna sem sátu fastir í
Frakklandi landvistarleyfi í
Bandaríkjunum. Síðan hafa þau bæði
hlotið miklar heiðursnafnbætur í
Austurríki og þar er Gardiner nú
goðsögn. Þegar dr. Steiner spurði stóran
hóp manna sem fyrrum barðist með
andspyrnuhreyfingunni að því hvort
verið gæti að einhver önnur bandarísk
stúlka hefði starfað með
andspyrnuhreyfingunni var honum sagt
að: „Það var bara Mary og allir vissu
um Mary.“
Skólafólk veitir foreldrum
uppreisn æru:
Mikilvægt að
börn og
foreldrar
lesi saman
■ Breskir kennarar sem leita aðferða
til þess að bæta lestrarkunnáttu
skólabarna hafa komist að þeirri
niðurstöðu að vænlegasta lausnin sé sú
að hvetja foreldra til þess að eiga
reglulegar lestrarstundir með bömum
sínum heima fyrir.
Þessi skoðun kennaranna gengur í
berhögg við þá stefnu, sem hefur verið
ríkjandi meðal skólafólks, að foreldrar
ættu sem minnst að skipta sér af
lestrarnámi barna sinna. Samkvæmt
henni eru foreldrar stórhættulegir
„amatörar" sem einungis rugla börnin
og hleypa þeim í uppnám.
Þó að foreldrar hafi alltaf verið
hvattir til að lesa fyrir börnin sín hefur
ekki verið lagt að þeim að hlusta á lestur
barnanna. Ennfremur hafa foreldrar í
verkalýðsstétt ætfð verið álitnir
annaðhvort of störfum hlaðnir eða of
sinnulausir til þess að geta veitt börnum
sínum reglubundna aðstoð við
lesturinn.
Nú hafa aftur á móti 34 af 48
grunnskólum í Hackney, sem er eitt af
fátækustu hverfunum í London, komið
sér saman um áætlun sem beinist að því
að foreldrarnir verði aðal
lestrarkennarar barnanna. í sumum
skólunum taka allt að 98% foreldranna
þátt í þessu starfi, en margir þeirra búa,
ásamt stórum fjölskyldum sínum, í
risastórum fjölbýlishúsum sem eru í
eigu borgarinnar.
Alex Griffiths sálfræðingur, sem
sérhæfir sig í menntun skólabarna, einn
af skipuleggjendum áætlunarinnar segir
að þær reglur sem foreldrunum er ætlað
að fara eftir séu einfaldar: Hrósaðu
barninu mikið, gerðu lestrarstundirnar
skemmtilegar og hafðu þær stuttar.
Fimm eða tíu mínútur eru nógu langur
tími - annars er hætt við að gamanið
fari að kárna.
Árangurinn er undraverður. í fyrsta
skólanum sem framfylgdi áætluninni
jókst hlutfall þeirra barna sem sköruðu
fram úr sínum aldurshópi um 50% á
tveimur árum og all mörg börn
sprengdu viðmiðunarrammann.
í einum smábarnaskóla náðu börnin
svo háum einkunnum í lestri að þegar
þau voru flutt í grunnskólann neitaði
skólastjórinn þar að trúa þeim. Börnin
voru því prófuð upp á nýtt og skiluðu
þau sama árangri.
Árangur áætlunarinnar hefur verið
svo góður að í sumum skólum hefur
þurft að auka útgjöld vegna skólabóka
um helming til þess að geta svarað
eftirspuniinni. „Þau komast í gegnum
bækurnar með undraverðum hraða,“
segir Janet Bradley, smábamakennari.
„Það myndi taka mig langan tíma að
komast í gegnum eina bók með hverju
barni. En þau fara oft heim og lesa heila
bök á einu kvöldi. “
Samkvæmt áætluninni hefur hvert
barn sitt spjald og á það rita bæði
kennarar og foreldrar athugasemdir
sínar. Kennarinn leggur til að bamið
skuli lesa svo eða svo kmargar blaðsíður
og foreldrarnir svara með
athugasemdum um frammistöðu
barnsins og hvort þær bækur sem
notaðar eru séu við hæfi.
Foreldrum em einnig ráðlagðar
ákveðnar aðferðir ef illa gengur. Sumir
skólanna ráðleggja foreldmnum t.d. að
gera ekki mikið úr því. „Leyfðu baminu
að reyna að geta sér til um orðið út frá
merkingu setningarinnar eða hljóði
fyrsta stafsins. Ef það gengur ekki
fljótlega skaltu bara segja baminu
hvaða orð þetta sé og halda síðan
áfrarn."
Griffith segir að jafnvel þeir foreldrar
sem ekki getá lesið ensku geti tekið þátt
í þessari kennsluaðferð. „Merkingin er
aðalatriðið. Foreldrarnir geta hlustað
eftir því hvort setningin sé í samhengi
eða ekki.“
Tilraunir annars staðar staðfesta gildi
þess að foreldrarnir hjálpi til. Foreldrar
nemenda skóla nokkurs, sem koma úr
mjög fátækum fjölskyldum og búa við
afar slæm skilyrði í niðumíddu húsnæði
í eigu hins opinbera, féllust á að hlusta
á lestur bama sinna í tíu til fimmtán
mínútur daglega. Að tíu vikum liðnum
höfðu börnin tekið framfömm sem
jafnaldrar þeirra ná að öðrum kosti á
sex mánuðum.
Nú vilja skipuleggjendur
áætlunarinnar færa út kvíarnar og koma
á aðstoð foreldra við stærðfræðikennslu.
Einnig em uppi hugmyndir um aðra og
stærri áætlun sem miðar að því að
skólabörn eigi reglubundnar
Lstrarstundir með ellilífeyrisþegum.
■ Sameiginlegar lcstrarstundir bama og foreldra hafa gefið svo góða raun að nú
dettur bresku skólafólki í hug að skipuleggja sambærilegar stundir skólabarna og
ellilífseyrísþcga.